Opinion
Un comitat ambigú
La ministra francesa de la Cultura, Aurélie Filippetti, a installat lo 6 de març un Comitat Consultatiu per la Promocion dei Lengas Regionalas e la Pluralitat Lingüistica Intèrna. S’atròba que lo novèu president dau Partit Occitan, Dàvid Grosclaude, es membre d’aqueu grop de trabalh. Lo ròtle dau Comitat es de fornir un rapòrt, abans l’estiu venent, per veire coma l’estat francés poiriá ratificar la Carta Europèa dei Lengas Regionalas e Minoritàrias.
Lo risc dau minimalisme
Ja expliquèri fa gaire, e en detalh (Jornalet 25.2.2013), que la Carta Europèa es minimalista e insufisenta. Poiriá ajudar un pauc l’occitan a subreviure, e pas mai. L’aplicacion d’aquela carta garentiriá absoludament pas un sauvament definitiu de l’occitan. Demostrèri que lo quite Dàvid Grosclaude, maugrat son energia sincèra e meritòria, se fixa d’objectius minimalistas dins un Manifeste occitaniste qu’es redigit exclusivament e simptomaticament en francés (amb Guilhèm Latruvèrsa).
Amb aquela Carta Europèa, cau pas creire au Paire Nadau. Rèsta clar, pasmens, que leis estats francés, italian e monegasc la devon ratificar (l’estat espanhòu o a ja fach). E totei leis occitans conscients, deurem sostenir energicament Dàvid Grosclaude quand defendrà l’occitan dins lo Comitat Consultatiu. Aquò o disi net e clar.
Pasmens, quand legiguèri lo comunicat dau Partit Occitan sus aquel afar, cugèri tressautar. Grosclaude i dona una lista de lengas minorizadas que cèrca de defendre: “occitan, basco, còrs, breton, catalan, alsacian, francoprovençau, creòl de Martinica, de Guadalope, de la Reünion”. I mancan de lengas minorizadas de l’estat francés que tanben cau defendre: lo peitavin-santongés (amb lei varietats d’oïl); lo neerlandés de Flandra; lo swahili de Maiòta; lei lengas polinesianas; lei lengas canacas; lei lengas amerindianas de Guaiana; lei creòls de Guaiana, de Sant Bartomieu e de Sant Martin...
Veni de recebre de messatges dei defensors dau peitavin-santongés que se n’inquietan e que crenhon d’èsser oblidats.
Una autra suspresa se tròba dins lo comunicat dau Partit Occitan. Lo Comitat Consultatiu se compausa de dètz membres, qualificats d’“expèrts”, entre lei quaus i a de personas de bòna volontat, segur, mai tanben quauqueis individús que pòdon frenar leis avançadas... En particular, pòdon pausar problèma Ferrand Mélin-Soucramanien, Henriette Walter e Loís-Joan Calvet.
Sus Ferrand Mélin-Soucramanien
Ferrand Mélin-Soucramanien (en francés: Ferdinand Mélin-Soucramanien) es un professor de l’Universitat Montesquiu-Bordèu 4. Tanben ensenhèt lo drech a Ais de Provença. Es un especialista en drech constitucionau. Aquel occitan, originari de la Reünion, parla lo creòl reünionés. Sa posicion es una sòrta de minimalisme “extrèm”, fòrça ambigú e au limit de l’ostilitat.
Se declara favorable a una “libertat” individuala de parlar lei lengas dichas “regionalas” dins la vida privada... E vòu pas anar pus luenh. Pensa que lei leis e la constitucion actualas de l’estat francés sufison per permetre una tala “libertat”. Sembla d’èsser còntra una revision de la constitucion e, en tot cas, critica pas son famós article 2, fòrça restrictiu, que ditz que “La lenga de la Republica es lo francés”.
Parla amb mesprètz de l’eventualitat d’un usatge oficiau dei lengas minorizadas, que segon eu auriá d’“implicacions aberrantas”[1].
Tanben, Mélin recòpia lei fantasmas simplistas de l’ideologia jacobina, amb un amalgama entre la diversitat lingüistica e un pretendut risc de guèrra: “D’efiech cau èsser ben conscient dei consequéncias possiblas d’una reconeissença juridica de la liason entre una lenga e un territòri. Leis exemples dau conflicte armat en èx-Iogoslavia o de la crisi identitària que travèrsa a l’ora d’ara Belgica demòstran a jaba que la diferenciacion lingüistica conten en greu la segregacion e la fragmentacion de l’Estat”[2][3].
Sus Henriette Walter
Henriette Walter es una lingüista de l’Universitat d’Auta Bretanha-Roazhon 2. Collaborèt amb lo celèbre lingüista André Martinet e a trabalhat fòrça sus la fonologia francesa. Pendent lòngtemps, aguèt lo meriti de divulgar dins de libres per lo grand public de coneissenças sus l’istòria dau francés, sus la diversitat de seis accents e sus l’origina de sei mots.
Tanben a totjorn mostrat una posicion favorabla, en teoria, a una certana promocion dei lengas minorizadas, e mai se rèsta dins lo minimalisme. Foguèt la directritz de recèrca de Domenico Stich, qu’es l’autor d’una excellenta tèsi sus la codificacion ortografica de l’arpitan o francoprovençau (2001).
Aquestei darriers ans, totun, Walter a donat l’impression d’un trabalh de mai en mai negatiu, regressiu e superficiau, que contrasta amb seis òbras passadas. En 2008, escriguèt un libre que pretendiá far de vulgarizacion sus lei lengas minorizadas[4]. Per malastre, es un obratge clafit d’inexactituds, de clichats e d’enganas. Walter i dona de l’occitan un imatge faus en parlant d’un grop dei “lengas d’òc”, au plurau, que serián lo parallèl magic dei “lengas d’oïl”, au plurau. Es una vision completament marginala, non reconeguda e non representativa ais uelhs de la lingüistica occitana seriosa.
Sus Loís-Joan Calvet
Loís-Joan Calvet (en francés: Louis-Jean Calvet) es un lingüista occitan que faguèt una partida de sa carriera a París e qu’es ara a l’Universitat d’Ais-Marselha. A fornit un trabalh colossau per vulgarizar, en lenga francesa, lei grandeis idèas de la sociolingüistica (aqueu corrent de la lingüistica qu’insistís sus la dimension sociala).
En 1974, se faguèt remarcar per un libre ofensiu, esquerrista e engatjat que denonciava la manca de reconeissença que patisson lei lengas dominadas, e i citava abondosament lo cas de l’occitan[5].
Dempuei leis ans 1980, probable en relacion amb la crisi de l’esquerrisme, Calvet a evolucionat vèrs de posicions de mai en mai prudentas. A contunhat de publicar de libres interessants de vulgarizacion, sovent fòrça clars, mai que contenon pasmens d’inexactituds dins lo detalh. A manifestat de mai en mai qu’es enfectat per lei militants dei lengas dominadas que se sèrvon de son òbra coma se foguèsse una bíblia. En primiera impression, poiriam creire que Calvet a una actitud senada, que cercariá d’establir una distància necessària entre, d’un costat, l’analisi objectiva dei fachs e, de l’autre costat, l’engatjament militant a la lutz dei fachs.
Lo problèma es que Calvet, dempuei leis ans 2000 mai que mai, dona l’impression de renegar seis engatjaments passats, fins a aprovar de situacions de subordinacion o de fragmentacion dei lengas dominadas. En 2003, escriguèt dins Libération son oposicion a una oficializacion de la lenga còrsa. Tocant la lenga occitana, Calvet aficha una opinion de mai en mai escura, en se mostrant complasent amb lei personas que pretendon que lo provençau seriá una lenga separada de la rèsta de l’occitan.
Un comitat que suspren
Pòdi pas donar fòrça informacions sus leis autrei membres dau Comitat Consultatiu.
Nòti pasmens que i trobam tanben Jòrdi-Danièl Véronique (en francés: Georges-Daniel Véronique). Es un lingüista occitan, originari de Maurici, especializat dins lei lengas creòlas e lo francés e present a l’Universitat d’Ais-Marselha.
Quau a interès de montar un tau comitat? Es clar que compren de defensors dau pluralisme lingüistic que s’engatjan de maniera ferma e clara per la promocion dei lengas minorizadas. Es segur que poirem comptar amb Dàvid Grosclaude per i far ausir leis interès de la lenga occitana. Mai es segur, atanben, que i trobam de personas que frenan una promocion seriosa e sincèra dei lengas minorizadas. E tot aquò se fa dins l’amira d’una Carta Europèa que, o ramenti, restarà totjorn fòrça insufisenta, e mai foguèsse ratificada.
Delà nòstre sosten de principi a la ratificacion, delà leis encoratjaments entosiastas a Dàvid Grosclaude, devèm jamai oblidar qu’es necite de se fixar d’objectius mila còps mai ambiciós qu’aquelei de la carta: usatge normalizat de l’occitan dins la societat, transmission entre lei generacions, desvolopament de nuclèus e de rets per parlar e difusar la lenga, estatut de lenga oficiala, ensenhament obligatòri, usatge massís dins lei mèdias, estandardizacion...
_____
[1] [Ferrand MÉLIN-SOUCRAMANIEN] Ferdinand MÉLIN-SOUCRAMANIEN (1999) “La République contre Babel. À propos de la décicion du Conseil constitutionnel nº99-412 DC du 15 juin 1999, Charte européenne des langues régionales ou minoritaires”, Revue du droit public, 4-1999, p. 998.
[2] Meteis article, p. 996.
[3] De pensadas similaras se retròban dins un autre article: [Ferrand MÉLIN-SOUCRAMANIEN] Ferdinand MÉLIN-SOUCRAMANIEN (2004) “Le statut des langues régionales ou minoritaires: la «tolérance constitutionnelle» française”, dins: Anne-Marie LE POURHIET (ed.) (2004) Langue(s) et constitution(s), París: Economica
[4] Henriette WALTER (2008) Aventures et mésaventures des langues de France, Nantas: Éditions du Temps
[5] [Loís-Joan CALVET] Louis-Jean CALVET (1974, reed. 2002) Linguistique et colonialisme: petit traité de glottophagie, coll. Petite bibliothèque Payot, París: Payot
Lo risc dau minimalisme
Ja expliquèri fa gaire, e en detalh (Jornalet 25.2.2013), que la Carta Europèa es minimalista e insufisenta. Poiriá ajudar un pauc l’occitan a subreviure, e pas mai. L’aplicacion d’aquela carta garentiriá absoludament pas un sauvament definitiu de l’occitan. Demostrèri que lo quite Dàvid Grosclaude, maugrat son energia sincèra e meritòria, se fixa d’objectius minimalistas dins un Manifeste occitaniste qu’es redigit exclusivament e simptomaticament en francés (amb Guilhèm Latruvèrsa).
Amb aquela Carta Europèa, cau pas creire au Paire Nadau. Rèsta clar, pasmens, que leis estats francés, italian e monegasc la devon ratificar (l’estat espanhòu o a ja fach). E totei leis occitans conscients, deurem sostenir energicament Dàvid Grosclaude quand defendrà l’occitan dins lo Comitat Consultatiu. Aquò o disi net e clar.
Pasmens, quand legiguèri lo comunicat dau Partit Occitan sus aquel afar, cugèri tressautar. Grosclaude i dona una lista de lengas minorizadas que cèrca de defendre: “occitan, basco, còrs, breton, catalan, alsacian, francoprovençau, creòl de Martinica, de Guadalope, de la Reünion”. I mancan de lengas minorizadas de l’estat francés que tanben cau defendre: lo peitavin-santongés (amb lei varietats d’oïl); lo neerlandés de Flandra; lo swahili de Maiòta; lei lengas polinesianas; lei lengas canacas; lei lengas amerindianas de Guaiana; lei creòls de Guaiana, de Sant Bartomieu e de Sant Martin...
Veni de recebre de messatges dei defensors dau peitavin-santongés que se n’inquietan e que crenhon d’èsser oblidats.
Una autra suspresa se tròba dins lo comunicat dau Partit Occitan. Lo Comitat Consultatiu se compausa de dètz membres, qualificats d’“expèrts”, entre lei quaus i a de personas de bòna volontat, segur, mai tanben quauqueis individús que pòdon frenar leis avançadas... En particular, pòdon pausar problèma Ferrand Mélin-Soucramanien, Henriette Walter e Loís-Joan Calvet.
Sus Ferrand Mélin-Soucramanien
Ferrand Mélin-Soucramanien (en francés: Ferdinand Mélin-Soucramanien) es un professor de l’Universitat Montesquiu-Bordèu 4. Tanben ensenhèt lo drech a Ais de Provença. Es un especialista en drech constitucionau. Aquel occitan, originari de la Reünion, parla lo creòl reünionés. Sa posicion es una sòrta de minimalisme “extrèm”, fòrça ambigú e au limit de l’ostilitat.
Se declara favorable a una “libertat” individuala de parlar lei lengas dichas “regionalas” dins la vida privada... E vòu pas anar pus luenh. Pensa que lei leis e la constitucion actualas de l’estat francés sufison per permetre una tala “libertat”. Sembla d’èsser còntra una revision de la constitucion e, en tot cas, critica pas son famós article 2, fòrça restrictiu, que ditz que “La lenga de la Republica es lo francés”.
Parla amb mesprètz de l’eventualitat d’un usatge oficiau dei lengas minorizadas, que segon eu auriá d’“implicacions aberrantas”[1].
Tanben, Mélin recòpia lei fantasmas simplistas de l’ideologia jacobina, amb un amalgama entre la diversitat lingüistica e un pretendut risc de guèrra: “D’efiech cau èsser ben conscient dei consequéncias possiblas d’una reconeissença juridica de la liason entre una lenga e un territòri. Leis exemples dau conflicte armat en èx-Iogoslavia o de la crisi identitària que travèrsa a l’ora d’ara Belgica demòstran a jaba que la diferenciacion lingüistica conten en greu la segregacion e la fragmentacion de l’Estat”[2][3].
Sus Henriette Walter
Henriette Walter es una lingüista de l’Universitat d’Auta Bretanha-Roazhon 2. Collaborèt amb lo celèbre lingüista André Martinet e a trabalhat fòrça sus la fonologia francesa. Pendent lòngtemps, aguèt lo meriti de divulgar dins de libres per lo grand public de coneissenças sus l’istòria dau francés, sus la diversitat de seis accents e sus l’origina de sei mots.
Tanben a totjorn mostrat una posicion favorabla, en teoria, a una certana promocion dei lengas minorizadas, e mai se rèsta dins lo minimalisme. Foguèt la directritz de recèrca de Domenico Stich, qu’es l’autor d’una excellenta tèsi sus la codificacion ortografica de l’arpitan o francoprovençau (2001).
Aquestei darriers ans, totun, Walter a donat l’impression d’un trabalh de mai en mai negatiu, regressiu e superficiau, que contrasta amb seis òbras passadas. En 2008, escriguèt un libre que pretendiá far de vulgarizacion sus lei lengas minorizadas[4]. Per malastre, es un obratge clafit d’inexactituds, de clichats e d’enganas. Walter i dona de l’occitan un imatge faus en parlant d’un grop dei “lengas d’òc”, au plurau, que serián lo parallèl magic dei “lengas d’oïl”, au plurau. Es una vision completament marginala, non reconeguda e non representativa ais uelhs de la lingüistica occitana seriosa.
Sus Loís-Joan Calvet
Loís-Joan Calvet (en francés: Louis-Jean Calvet) es un lingüista occitan que faguèt una partida de sa carriera a París e qu’es ara a l’Universitat d’Ais-Marselha. A fornit un trabalh colossau per vulgarizar, en lenga francesa, lei grandeis idèas de la sociolingüistica (aqueu corrent de la lingüistica qu’insistís sus la dimension sociala).
En 1974, se faguèt remarcar per un libre ofensiu, esquerrista e engatjat que denonciava la manca de reconeissença que patisson lei lengas dominadas, e i citava abondosament lo cas de l’occitan[5].
Dempuei leis ans 1980, probable en relacion amb la crisi de l’esquerrisme, Calvet a evolucionat vèrs de posicions de mai en mai prudentas. A contunhat de publicar de libres interessants de vulgarizacion, sovent fòrça clars, mai que contenon pasmens d’inexactituds dins lo detalh. A manifestat de mai en mai qu’es enfectat per lei militants dei lengas dominadas que se sèrvon de son òbra coma se foguèsse una bíblia. En primiera impression, poiriam creire que Calvet a una actitud senada, que cercariá d’establir una distància necessària entre, d’un costat, l’analisi objectiva dei fachs e, de l’autre costat, l’engatjament militant a la lutz dei fachs.
Lo problèma es que Calvet, dempuei leis ans 2000 mai que mai, dona l’impression de renegar seis engatjaments passats, fins a aprovar de situacions de subordinacion o de fragmentacion dei lengas dominadas. En 2003, escriguèt dins Libération son oposicion a una oficializacion de la lenga còrsa. Tocant la lenga occitana, Calvet aficha una opinion de mai en mai escura, en se mostrant complasent amb lei personas que pretendon que lo provençau seriá una lenga separada de la rèsta de l’occitan.
Un comitat que suspren
Pòdi pas donar fòrça informacions sus leis autrei membres dau Comitat Consultatiu.
Nòti pasmens que i trobam tanben Jòrdi-Danièl Véronique (en francés: Georges-Daniel Véronique). Es un lingüista occitan, originari de Maurici, especializat dins lei lengas creòlas e lo francés e present a l’Universitat d’Ais-Marselha.
Quau a interès de montar un tau comitat? Es clar que compren de defensors dau pluralisme lingüistic que s’engatjan de maniera ferma e clara per la promocion dei lengas minorizadas. Es segur que poirem comptar amb Dàvid Grosclaude per i far ausir leis interès de la lenga occitana. Mai es segur, atanben, que i trobam de personas que frenan una promocion seriosa e sincèra dei lengas minorizadas. E tot aquò se fa dins l’amira d’una Carta Europèa que, o ramenti, restarà totjorn fòrça insufisenta, e mai foguèsse ratificada.
Delà nòstre sosten de principi a la ratificacion, delà leis encoratjaments entosiastas a Dàvid Grosclaude, devèm jamai oblidar qu’es necite de se fixar d’objectius mila còps mai ambiciós qu’aquelei de la carta: usatge normalizat de l’occitan dins la societat, transmission entre lei generacions, desvolopament de nuclèus e de rets per parlar e difusar la lenga, estatut de lenga oficiala, ensenhament obligatòri, usatge massís dins lei mèdias, estandardizacion...
_____
[1] [Ferrand MÉLIN-SOUCRAMANIEN] Ferdinand MÉLIN-SOUCRAMANIEN (1999) “La République contre Babel. À propos de la décicion du Conseil constitutionnel nº99-412 DC du 15 juin 1999, Charte européenne des langues régionales ou minoritaires”, Revue du droit public, 4-1999, p. 998.
[2] Meteis article, p. 996.
[3] De pensadas similaras se retròban dins un autre article: [Ferrand MÉLIN-SOUCRAMANIEN] Ferdinand MÉLIN-SOUCRAMANIEN (2004) “Le statut des langues régionales ou minoritaires: la «tolérance constitutionnelle» française”, dins: Anne-Marie LE POURHIET (ed.) (2004) Langue(s) et constitution(s), París: Economica
[4] Henriette WALTER (2008) Aventures et mésaventures des langues de France, Nantas: Éditions du Temps
[5] [Loís-Joan CALVET] Louis-Jean CALVET (1974, reed. 2002) Linguistique et colonialisme: petit traité de glottophagie, coll. Petite bibliothèque Payot, París: Payot
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#46 Bòna question! Seguissi es la règla de la tradicion, de Robèrt Lafont e de Frederic Mistral:
— Lei noms deis occitans recebon una forma occitana restaurada, cada còp qu'es possible.
— Lei noms deis occitans qu'an una connotacion estrangiera assumida e volontària, lei cau laissar dins la forma estrangiera.
— Lei prenoms dei sants, dei sobeirans e dei papas an totjorn una forma occitanizada.
— Certanei noms de certaneis estrangiers celèbres son occitanizats, se la tradicion o se l'usatge europèu o demandan (Platon, Juli Cesar, Carlesmanhe...).
#47 "Emmanuèl" e "Amanieu" son dos prenoms ben occitans amb d'originas diferentas.
#46 E me sembla ben qu'Emmanuel en occitan se ditz "Amaniu" non ? ;-)
Question sus la forma, que va semblar sens interés aprèp la batèsta fondamentala que se menèt aici.
Remarqui que los noms de personalitats evocadas dins l'articles son pas totes tractat del meteis biais.
Se m'engani pas, totas las personas son francesas. An de nom d'originas variadas. Tanplan coma los pichon-noms (prenoms?). Totes los noms d'ostals an servat lor ortogràfia francesa, mentre que los prenoms son de cop revirar en occitan. L'article estant escrich per un scientific, ensagi de compréner la regla.
Aparentament, la causida es de servar lo nom d'ostal tal coma es dins l'estat civil, e de revirar en occitan los pichon-noms de las personalitats occitanas.
D'un costat me sembla logic (anam pas parlar de Jordi Gershwin o de Pèire Almodovar), mas me pausi la question per los "occitans". Per Grosclaude, pas de problèma, signa atal, es occitanista.
Pels autres, soi pas segur de la legitimitat de la revirada.
Quand Picasso demorèt en França o en Occitània, se faguèt pas apelar Paul.
La Carla Bruni se faguèt pas sonar Charlotte en França.
Pr'aquo remarqui per exemple que parlam aisidament del Papa Francés/François/Francesco (benlèu perque se vol universal?), que los reis de França o d'Anglatèrra son soven occitanizats (en causa de lors ligam amb Occitània?) mas ai pas remarcat de Joan-Carles o Jean-Charles per l'espanhol.
Tornam a la regla que me semblèt relevar dins l'article : revirar lo prenom dels occitans en occitan. Sembla èsser considerat coma occitan tota persona qu'a un nom occitan o que demora e trabalha en Occitània.
Pensi que de mon costat vau matissar aquesta regla, que me vesi mal sonar ma sorreta "Carlota", mon vesin Yussuf "Josèp", mos escolans Aziz, Lucas e Audrey "Aimat", "Luc" e "Andriva". Me pensi qu'un nom es pro personal per que sia una causida de la persona d'o revirar o pas.
Miquèla Stenta causiguèt de se far sonar Miquèla quitament en francés.
(e Jacob Gershowitz se faguèt apelar George Gershwin)
Que ne pensa nostre linguista? Cal vertadièrament una regla aqui dessus?
#35 Tolerem ! Mes...
1934: lo catalan qu'ei la lenga de comunicacion normau de totas las classas sociaus, que i a mantua publicacion en catalan, la Catalonha qu'ei dejà ua poténcia economica, e que va batlèu accedir a l'autonomia: los catalans que decideishen que lo catalan e serà ua lenga distinta de l'occitan.
2013: lo gascon qu'ei la lenga de comunicacion normau de mensh de 1 % de la poblacion, que i a 2,6 publicacions en gascon, la gasconha n'a pas nada existéncia administrativa e n'ei pas jamei presa en compte peus qui decideishen de l'economia: uns quants gascons que vòlen que lo gascon e sia ua lenga distinta de l'occitan.
Cercatz l'error ! E'n cau arríder e plorar ?
#29 N'ei pas ua pèrda de temps de discutir dab los qui s'i hèn. Malurosament, l'experiéncia que m'a amuishat que los qui'us vaga de cercar de taus peus aus ueus ne hèn pas arren (o alavetz si, que despenen ua subergrana energia a essajar de des·har çò qui an hèit los afrós occitanistas).
#43 ;)
#42 ;)
Hvor gøy!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari