Pendent l’edat mejana s’instaurèt un crit d’alarma plan popular, tant en Occitània coma en Catalonha, que servissiá per avertir la populacion d’una ciutat o d’un vilatge que caliá anar a l’ajuda d’un conciutadan qu’èra atacat per un enemic. Quand los dreits d’un ciutadan èran menaçats o i aviá un perilh per la ciutat, las gents cridavan per las carrièras Via fòra! , e aquò significava  que tot lo mond deviá sortir a la carrièra per combatre l’enemic comun. Las cronicas medievalas de Ramon Muntaner ne son una bona pròva. Quitament l’armada catalana –e la gascona!–, los Almogàvers, partissián a la guèrra al crit de Via fòra!

Me sembla que sèm a viure un temps que cal recuperar aqueste crit. Lo ministre de finanças –occitan, a prepaus– d’un govèrn qu’aviá dit qu’èra vergonhós que l’actor Gerard Depardieu aguèsse son domicili fiscal en Belgica o en Russia, es obligat de dimitir perque, mon paure, “s’es trobat” sospeitós d’aver o d’aver agut de comptes bancaris en Soïssa e en Singapor. L’Union Europèa obliga un Estat sobeiran a raubar l’argent dels sieus ciutadans, mentre las bancas alemandas e francesas, jos la masqueta de la Banca Central Europèa, fan lo grand negòci amb lo credit dels païses europèus de l’entorn –Portugal, Espanha, Itàlia, Grècia...–. Lo President de la Republica, aquel que s’engatgèt pendent la campanha electorala a ratificar la Carta Europèa de las Lengas Regionalas, ara non gausa quitament d’ensajar de ne votar sa ratificacion jol pretèxt que la dreita non voldrà jamai votar un cambiament de la Constitucion. Se non o ensajam, de segur que non voldràn! La nòva Lei d’Educacion, votada aquesta setmana per l’Amassada Generala de París, non solament non avança brica per çò qu’es de la generalizacion de l’ensenhament de l’occitan, mas, quitament, nos mena 70 ans endarrièr, abans la Lei Deixonne, en tot metent, coma gaireben soleta referéncia a las lengas regionalas, que los mèstre que vòlgan informar lors estudiants de l’existéncia de las lengas regionalas deuràn aver l’autorizacion escrita dels parents. Quina democràcia! Quina gaia ciéncia!

Ara es acabat lo temps de la fèsta. Dels passa-carrièras. De la musiqueta innocenta. De las borrèias sus la plaça del vilatge. Ara es acabat lo temps de se mostrar tostemps plan simpatics quitament amb los que nos voldrián mòrts. N’i a pro dels manhaguets occitans. Occitans, ara es l’ora d’èsser alèrta. Via fòra, los endormits!