Opinion
Quan torna lo gascon
Se n’èra perdut dinc’a la memòria…
De quauquas annadas alà, digun a Bordèu sabèva que la ciutat estut gascona. E per çò qu’es de l’occitan, lo chic de monde que coneishèvan lo mot, pensava a un patoès dau parçan de Tolosa.
Fau díser que i ajut daus esfòrç daus grans per héser desbrombar e de long… Aquò comencèt per l’istòria oficiau francesa dau sègle XIX qu’inventèt lo mite de la conquista inglesa. Imaginatz! Quau escadença! La ciutat que resistèt 350 ans au reiaume de França, èra, de vertat, la victima daus “enemics ereditaris”. Los bordalés tornavan dab grana reconeishença dens lor país dau còr: l’Estat francés e sa lenga. Per milhor provar la causa e per héser desbrombar que l’occitan èra dempui pausa la lenga oficiau e unica dau Ducat, anguren préner los textes de Froissart, l’istorian dau Rei de França…Atau los textes èran en francés. Imaginatz, l’istòria de França contada en Alemand per los Alemands en 1940!
Ací avem una estrategia navèra de tuar una lenga: lo problèma es pas lo de la vergonha o de las desvalorizacion, es lo dau desbromb. An ensajat de héser desaparéisher dinc a la sua existéncia. Una estrategia de contunh que se perseguit pendent sègles. Mes fin finau, a maugrat de tot, lo gascon contunhèt d’estar parlat per tots dens la ciutat au sègle XVIII e per una grana majoritat dau puble dinc au XX.
Parlat, solide, mes chic escribut e çò que damora dau passat, son los escributs. La manca de textes ajudèt atau los faus istorians a farlabicar lora “legenda dau Bordèu francés”.
Atau estut dempui la fin de la guèrra: se publiquèt una tropa d’istòrias de Bordèu, mei o mens oficialas, que negavan tot simplament l’existéncia de la lenga e la volontat d’independéncia de la ciutat. E tots los bordalés semblavan d’ic créser…
Lo darrèir exemple a nòsta coneishença es L’histoire de Bordeaux d’Anne-Marie Cocula publicada en 2010. Un libe pro popular que ne dit pas un mot sau gascon! Pareish incredible, mes atau es e es atau.
Solide, i ajut tanben de las resisténcias, daus istorians pro seriós qu’ensajèren de deféner la realitat istorica. Tots los bordalés coneishen lo Camille Julian e son Histoire de Bordeaux (1895) mes, aqueste trabalh damorava de mau trobar dinc a la reedicion de Princi Negre en 2002.
Dens la segonda mitat dau sègle XX, se pòt considerar la batalha de la negacion de l’existéncia de la lenga com ganhada: bèra tropa de bordalés ne saben pas mei arren aquí-dessus.
E pui…
Son los noms de las carrèiras, sovent damorats en gascon, que començèran de desvelhar l’atencion de l’Ofici de Torisme: de las explicas apareishuren sus las parets, que prau purmèir còp parlavan de l’occitan (e non directament deu latin com se hasèva davant). Chic a chic, los libes vielhs, desbrombats, tornèren gessir de las bibliotècas: contavan de las istòrias gasconas de bon díser aus toristas.
A petitas tòcas, pas a pas, lo gascon torna dens la memòria bordalesa, torna préner una plaça dens lo patrimòni de la ciutat. I ajut l’espectacle “Bordèu” suu Bordèu gascon que comandèt lo Conselh Generau, i ajut lo Musèu d’Aquitània qui, au cap d’annadas de silenci, torna descubrir la tradicion populària bordalesa e las òbras de Mèste Verdier e mei la mòstra “Gironda, Tèrra Occitana” eca…
E l’ideia d’un Bordèu de cultura gascona torna chic a chic…O! I a pas de revolum: son petitas causas que s’apielan per tornar reviscolar la memòria de Gironda.
De quauquas annadas alà, digun a Bordèu sabèva que la ciutat estut gascona. E per çò qu’es de l’occitan, lo chic de monde que coneishèvan lo mot, pensava a un patoès dau parçan de Tolosa.
Fau díser que i ajut daus esfòrç daus grans per héser desbrombar e de long… Aquò comencèt per l’istòria oficiau francesa dau sègle XIX qu’inventèt lo mite de la conquista inglesa. Imaginatz! Quau escadença! La ciutat que resistèt 350 ans au reiaume de França, èra, de vertat, la victima daus “enemics ereditaris”. Los bordalés tornavan dab grana reconeishença dens lor país dau còr: l’Estat francés e sa lenga. Per milhor provar la causa e per héser desbrombar que l’occitan èra dempui pausa la lenga oficiau e unica dau Ducat, anguren préner los textes de Froissart, l’istorian dau Rei de França…Atau los textes èran en francés. Imaginatz, l’istòria de França contada en Alemand per los Alemands en 1940!
Ací avem una estrategia navèra de tuar una lenga: lo problèma es pas lo de la vergonha o de las desvalorizacion, es lo dau desbromb. An ensajat de héser desaparéisher dinc a la sua existéncia. Una estrategia de contunh que se perseguit pendent sègles. Mes fin finau, a maugrat de tot, lo gascon contunhèt d’estar parlat per tots dens la ciutat au sègle XVIII e per una grana majoritat dau puble dinc au XX.
Parlat, solide, mes chic escribut e çò que damora dau passat, son los escributs. La manca de textes ajudèt atau los faus istorians a farlabicar lora “legenda dau Bordèu francés”.
Atau estut dempui la fin de la guèrra: se publiquèt una tropa d’istòrias de Bordèu, mei o mens oficialas, que negavan tot simplament l’existéncia de la lenga e la volontat d’independéncia de la ciutat. E tots los bordalés semblavan d’ic créser…
Lo darrèir exemple a nòsta coneishença es L’histoire de Bordeaux d’Anne-Marie Cocula publicada en 2010. Un libe pro popular que ne dit pas un mot sau gascon! Pareish incredible, mes atau es e es atau.
Solide, i ajut tanben de las resisténcias, daus istorians pro seriós qu’ensajèren de deféner la realitat istorica. Tots los bordalés coneishen lo Camille Julian e son Histoire de Bordeaux (1895) mes, aqueste trabalh damorava de mau trobar dinc a la reedicion de Princi Negre en 2002.
Dens la segonda mitat dau sègle XX, se pòt considerar la batalha de la negacion de l’existéncia de la lenga com ganhada: bèra tropa de bordalés ne saben pas mei arren aquí-dessus.
E pui…
Son los noms de las carrèiras, sovent damorats en gascon, que començèran de desvelhar l’atencion de l’Ofici de Torisme: de las explicas apareishuren sus las parets, que prau purmèir còp parlavan de l’occitan (e non directament deu latin com se hasèva davant). Chic a chic, los libes vielhs, desbrombats, tornèren gessir de las bibliotècas: contavan de las istòrias gasconas de bon díser aus toristas.
A petitas tòcas, pas a pas, lo gascon torna dens la memòria bordalesa, torna préner una plaça dens lo patrimòni de la ciutat. I ajut l’espectacle “Bordèu” suu Bordèu gascon que comandèt lo Conselh Generau, i ajut lo Musèu d’Aquitània qui, au cap d’annadas de silenci, torna descubrir la tradicion populària bordalesa e las òbras de Mèste Verdier e mei la mòstra “Gironda, Tèrra Occitana” eca…
E l’ideia d’un Bordèu de cultura gascona torna chic a chic…O! I a pas de revolum: son petitas causas que s’apielan per tornar reviscolar la memòria de Gironda.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
E pas arren deu costat deus Girondins (lo club de butabala) ?
A Tolosa lo "Se canta" que peta a cada entrada deus jogadors suu terrenh. Pas arren, per contra, deu costat de l'Estadi Tolosenc, qui'u hascoc jogar sonque un còp e copa d'Euròpa.
Hens la soa "Histoire de la Gascogne", editada a Auch en 1915 per la Societat Arqueologica de Gers, Louis Puech i afirma los dus capdulhs de Gasconha, Tolosa e Bordèu, que son periferics per arrepòrt au maine gascon e ne son pas pròpiament gascons. Aquerò que's pòt acceptar per Tolosa, mès pas briga per Bordèu.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari