De nòvei questions lingüisticas e politicas se pausan dempuei qu’es aparegut lo Frònt de Liberacion Nacionala de Provença (FLNP), qu’a menat d’accions armadas en genier a Gareut, en març a Sant Nari e en mai a Draguinhan.
 
 
La dimension politica de basa
 
Per astre, i a pas de victimas e lei degalhs son estrictament materiaus. Ma posicion politica sus l’FLNP es aquela dau laboratòri Iniciativa per Occitània (qu’a publicat un comunicat aquí). En resumit:
   
 
La dimension lingüistica
 
La dimension lingüistica de l’eveniment, es que l’FLNP utiliza la lenga occitana per exprimir una partida de sei revendicacions. O podèm veire sus lei fòtos que la premsa regionala a difusadas.
   
An borrolat la fòto de premsa de tau biais que se pòt pas legir la màger part dau fuelh. Aquò es un biais d’infantilizar lei ciutadans, coma se foguèsson pas pron grands per se far una opinion solets. Es deplorable de restrénher l’informacion ansin. Possiblament, certanei gents de la premsa locala, o de la polícia, an paur d’una repercussion politica dins l’opinion.
 
 
La “grafia”: un aspècte lingüistic segondari
 
Pasmens arribam de devinar sus lo fuelh de l’FLNP quauquei paraulas en occitan, au començament e a la fin: “especulaires”; “Libertat [...] per nòstra nacion”; “Avèm una lenga, [...] una identitat, una tèrra, un país, [...]”; “Òsca Provença”.
 
(Formas exactas d’origina: “especulaire”; “Liberta [...] per nostro nacioun”; “Aven uno lengo, [...] uno identita, uno terra, un pais, [...]”; “Osco Prouvenco”.)
 
Entre lei legeires qu’an comentat leis eveniments dins Jornalet, d’unei que i a an bravament insistit sus la “grafia” que l’FLNP emplega. Lo jornau catalan Vilaweb, eu tanben, a insistit sus la “grafia” en disent d’alhors de causas extrèmament inexactas (article dau 8.5.2013). Per còntra, l’article originari de Jornalet, eu, ne parlava de maniera sòbria e exacta (article dau 7.5.2013).
 
Es la redaccion de Jornalet qu’a rason: la question de la “grafia” es totalament segondària dins aqueste afaire e merita ren que dos o tres mots. Dins l’encastre d’aquesta presenta cronica sus lei questions de lenga, precisarai solament aquò: lei gents de l’FLNP mesclan la nòrma mistralenca e la nòrma classica, sens cercar la coeréncia. Fan coma la màger part deis gents que vòlon utilizar un pauc d’occitan: prenon çò que tròban, mestrejan pas lei detalhs de la gramatica, e basta. An mes un pauc de provençau per decorar e es aquò que sol còmpta.
 
 
L’usatge de la lenga: un aspècte lingüistic essenciau
 
E ansin arribam a una question lingüistica ben pus essenciala: l’occitan s’utiliza ren que coma emblèma decoratiu, dins lo tag de la muralha e dins lei paraulas inicialas e finalas dau fuelh. E es tot. Tota la rèsta dau fuelh, que la premsa a borrolada, sembla escricha en francés. O podèm devinar amb quauquei paraulas a pena legiblas coma: “Notre”... “les nantis en tout genres”... “et subalternes”... “aucune”... “pour tous ceux qui ont vocation à”... “doivent quitter sans délai notre”... “l’état français seront plus”... “actions”.
 
 
La dimension nacionala
 
Es clar que lo tèxt parla de “nacion”, que lo grop revendica una “nacion provençala” e qu’arbora sus lo fuelh lo drapèu de Provença amb lei quatre barras. Ne sabèm pas mai e divèrseis interpretacions se pòdon far.
 
La pus probabla —mai me pòdi enganar— es que l’FLNP a pas una vision ben clara de la question nacionala e pren l’etiqueta de “Provença” coma la pus accessibla sus lo terren: l’etiqueta d’“Occitània” es mens coneguda, e mai s’es pron acceptada uei dins la populacion provençala, sens far concurréncia a aquela de Provença (me’n caudrà parlar dins un autre article, un autre còp).
 
Leis actuaus grops que fan de secessionisme lingüistic provençau e que refusan lo concèpte d’Occitània son de partisans ferotges d’una granda nacion francesa indivisibla, inclusent Provença.
 
La posicion nacionalista provençala de l’FLNP es radicalament diferenta de la posicion pròfrancesa d’aquelei que son còntra l’idèa occitana. L’FLNP se centra sus Provença mai es benlèu pas opausat a la nocion pus larga d’Occitània. Sabèm pas...
 
 
Lo resultat d’una exasperacion
 
L’FLNP es lo resultat d’una exasperacion. La provòcan l’estat francés e lo capitalisme sauvatge, car destruson lo païsatge e la societat e empachan lei classas popularas de Provença de viure au país dignament. D’inconeguts, que devon pertànher ai classas popularas (o mejanas), se son dreiçats còntra aquela situacion e son passats au sabotatge armat. Leis especulaires e lo poder politic parisenc son lei primiers responsables dau problèma que se pausa ansin.
 
Emperò, l’FLNP es tanben lo resultat dei mancanças de l’occitanisme-provençalisme (e aicí se devèm ben comprene: dins una terminologia coerenta, l’occitanisme englòba totei lei “grafias” e lo provençalisme es simplament l’occitanisme de Provença).
 
Verai, l’occitanisme-provençalisme:
   
L’occitanisme-provençalisme coneis una tendéncia majoritària au minimalisme que demòstra de maniera frapanta son ineficacitat cronica. Demanda de respectar un estat-nacion francés que nos respècta pas, çò que nos mena enluòc. S’exprimís de lònga en francés de paur d’èsser pas comprés en occitan, çò que nos mena enluòc. A un discors tebés e autocensurat de paur d’espaurugar lei gents, çò que nos mena enluòc. Aqueu minimalisme es estat incapable de frenar lo lotjament injust pensat per lei privilegiats, a pas sauput arrestar la destruccion dei païsatges, a pas evitat la marginalizacion de la lenga e a pas empachat l’aparicion d’una lucha armada.
 
L’occitanisme-provençalisme coneis atanben de tendéncias maximalistas, qu’assajan d’apelar un cat un cat, d’analisar lo conflicte de lenga, de revelar la natura nacionala de l’opression e de denonciar l’especulacion capitalista que demolís nòstra societat. Lo maximalisme, pasmens, es luenh d’aver ben capitat e rèsta inaudible dins la populacion; eu tanben deu far son autocritica.
 
 
Leis espèrs de Valéncia e Malhòrca
 
La solucion perfiecha? La tenèm pas encara. Mai benlèu lei País Catalans —encara elei— nos poirián portar de motius d’esperança e d’inspiracion.
 
Per lei questions immobilieras, Malhòrca e lo País Valencian semblan Provença —e semblan una granda part d’Occitània en generau—. Lei movements malhorquins e valencians de la societat civila se son mobilizats, en fasent un trabalh de terren pacient, per ganhar una adesion populara creissenta: ara començan de frenar parcialament leis especulacions immobilieras e la corrupcion. Se mesclan amb lei movements de defensa de la lenga e de la nacion catalanas. L’esquèrra independentista catalana i jòga un ròtle fondamentau. A Valéncia e Malhòrca, es en catalan qu’exprimisson mai lei revendicacions per l’environament, lo lotjament accessible e la justícia sociala.
 
Aquò es ben una estrategia maximalista: lei militants malhorquins e valencians denóncian lei problèmas en apelant un cat un cat e en arborant la lenga catalana sens complèxes. Aquò indica que lo maximalisme, e mai se fonciona pas sempre, rèsta en tot cas la posicion pus seriosa per resòuver lei problèmas. Avís: tot es luenh d’èsser ganhat mai ara, aumens, a Valéncia e Malhòrca, lo maximalisme lingüistic, nacionau, sociau e ecologic es vengut ben pus eficaç e popular que fa dètz o quinze ans.
 
I a pas de movements de lucha armada au País Valencian e dins leis Illas Balearas, probable perque l’esperança populara a trobat un canau eficaç d’accion publica. Baste que trobem un vam similar en Occitània en generau, e en Provença en particular, per sauvar lo país, la societat, la lenga e lei païsatges.