Aquò que’ns bremba que lo combat de l’Associacion Occitana per un Retorn de la Finala dens lo Sud ei tostemps d’actualitat …
 
A la debuta, n’i èi pas cresut, que’m soi pecicat la pèth deu braç, mès arron d’ua estona, la vertat que m’ei apareishuda coma sortent deu putz (nuda mès pas tan polida): los dus mieis de finala deu Tòp 14, lo campionat de rugbi professionau occitan open enchafrat campionat de Seine-et-Loire que’s va debanar a Naoned (“Nantes” en seineloirenc), celèbra tèrra d’Ovalia. Comprenètz plan que n’ei pas nat sentit d’animositat contra Bretanha e los Bretons, sustot quan parlan e cantan en breton o en gallò, e pensi que los quites patrias de l’Alan Stivell e deu Denez Prigent seràn d’acòrd dab çò qui vau díser.
 
La purmèra pensada qui’m veng ei de natura culturau. Aquera decision que veng en contra de tot çò qui disi jo dens aquesta cronica despuish mei d’ua annada e me’n sentissi personaument aufensat. Los decididors sembran considerar que lo rugbi ei ua activitat com las autas e que’s pòt “consumir” deu medish biaish un pauc de pertot. Se la cultura compta atau per pèths de castanhas, perqué non pas un jorn organizar lo carnavau de las escòlas de samba a Londres entad ua cobertura mediatica mei bona, la Vasaloppet au Senegau entà que hasca mei calor, los concors de castèths umans a Pequin entà dobrí’s lo mercat asiatic emergent o començar lo derby d’Epson per un haka?
 
Solide, qu’èm acostumat adara a çò que los qui an lo poder d’impausar sian sus la planeta d’ua galaxia a despart on l’interés generau que’s deu clinar dabans lo d’un petit aròu. La maumetuda ei generau e cadun lheva los uelhs au cèu de véser que la comuna de Tolosa a causit l’eslogan So Toulouse entà promòure la vila o d’ausir la cançon seleccionada entà representar Seine-et-Loire au Prèmi Eurovision de la Cançon. Tot que’s hè a l’esconut, shens de considerar que “l’intelligéncia collectiva ei mei hòrta que non pas l’individuau” com ac disèva lo patron de l’usina Poult.
 
Puish veng la dimension economica. Aquò que vòu díser los ahuecats de Tolosa, Tolon, Castras e Clarmont deveràn despatrià’s tà Bretanha entà assistir aus encontres mei importants de la sason. Un còp de mei, lo pòble petit qui hè víver lo rugbi a l’annada, los qui pagan l’abonament, la premsa o los produits derivats, qui vengon a l’estadi dab fidelitat cada dimenjada deveràn pagar car entà estar present au moment cruciau. E quin prètz!
 
Que’m soi amusat de carcular quant tot aquò costarà. Uei lo dia ei aisit gràcias a la telaranha en dus cliquòts. En veitura, dab l’ajuda de viamichelin.com, podèm pagerar la còsta d’ua viatjòt entad un veishigassèr. Las dadas son balhadas dens ua auto de tipa “familhau” e los prètz en anar e tornar:
  Mès shens de dobte son los Tolonés los mei castigats dab ua distància 1.033 km (!), 10h18 de caminada (!!) e ua factura pebrada de 468 €. E anar córrer mei de mila quilomètres un divès de ser n’ei pas la causa mai aisida quan tribalhatz.
 
Solide, pauc de monde i va anar tot solet dens sa veitura, mès podètz hornir lo repaish sus l’autopista, lo repaish de ser a Naoned e perqué pas ua nueitada sus plaça, se que non cau tornar de tira un còp lo shiulat de fin acabada.
 
Doncas demòra enqüèra la solucion deu trin. Solide ne serà pas tostemps dirècte e calerà sovent passar … per París entà’s brembar que lo nòste Estat ei ipercentralizat. La SNCF que’ns balha un escart de prètz segon l’ora e lo camin (Lo prètz son los d’un anar simple):
   
Per çò qui ei de l’avion, que’vs podètz imaginar n’ei pas la solucion mei a bon mercat, mès la mei rapida se’vs cau tribalhar lo dia medish per exemple. Lo siti opodo.fr, un comparador de prètz, que’ns ditz lo viatge costarà:
   
Doncas atz comprés, la dineròla be serà segotida per l’auperacion “Naoned ovau” en tot saber que la màger part deu monde qui demòra a l’entorn de l’eveniment se’n trufa com deu son purmèr gwiskamant (vestit breton tradicionau).
 
Mès la causida d’ua tau vila n’ei pas, solide, l’enfrut deu azard. Sus quins critèris se son apujats los “gròs mantèths” de la federacion entà causir de balhar las duas diadas a ua municipalitat dab totas las arrecadudas economicas qu’aquò representa? Quitament se vau passar per ua lenga de sèrp o lo complotista de servici, ne podèm pas estar tan simplòts ni tampauc pescalua entà créser que n’i avoc pas nada negociacion comerciau entà l’atribucion d’ua tau manifestation, un drin tanvau las gasanhas a l’entorn deu caminament deu Tour de France, on l’atribucion d’ua estapa s’escambia contra chècs plan guarnits de beròis zèros.
 
E quan seré de passar per ua lenga de sèrp, perqué non pas demandà’s se n’i a pas ua escasença fortuita dab lo hèit que Naoned ei la vila deu capministre? Sustot quan coneishèm la volontat d’aqueste de hèr de la soa vila ua ciutat modèrna e atractiva qui s’ameritaré plan un … aeropòrt navèth.