Se passa pas un jorn shens que gessi una règla de mei d’aplicar dens la societat, de seguir au trabalh, …
 
Pòt venir dau govèrn e de sas leis que s’apielan sus l’esquina dau sarròt legislatiu ja existent. S’apielan e s’amontanan tant que la situacion es vaduda complicada. Los quites avocats s’i perden lor latin: i auré, ce ditz, tostemps una lei per n’en contradíser una auta… Com se héser la causida alavetz? Aquò damòra un ahar d’especialista e  lo ciutadan mejan i pòt pas cambiar gran causa. Digun li demanda pas jamei arren: es aquí sonque per aubeïr.
 
Se n’èran pas que las leis de l’estat, puirem encara parar: n’avem pas tostemps a nos trucar contra la telaranha estadalèira. Mes en delà dau poder nacionau, son tots los poders pichons, los que gavidan la vita vitanta, que dempui annadas hésen vàser règlas que ne s’acaban pas jamei…. E tota vita se tròba atau encastrada dens un molon de dralhas de seguir, en tot lòc e en tot temps.
 
Hòra question de resistir: la fòrça es dau costat de la règla. Tant dau punt de vista pratic que non pas teoric. Costat pratic, assajatz donc un chicòt de refusar de seguir tala o tala obligacion reglamentària… L’òrdi e lo drèit qu’auràn lèu hèit de vos tornar endralhar dens lo bon camin e se fau emplegar la contranha fisica, qu’ic haràn shens nat dobte.
 
Mes aquò non arriba pas sovent. En generau, l’us de la fòrça es inutile: las règlas qu’an lor justificacion teorica, e aqueras son plan mei poderosas. De hèit, dempui quauquas annadas, s’es impausada l’ideia qu’esturen apitadas per tant d’assegurar lo benestar de tots.
 
Se pas jamei vos sentitz alaissat per tala o tala navèra règla impausada, pensatz donc qu’aquí es per respectar los autes, e que tota volontat de s’en tirar seré asociau. Una mira que digun a pas hrèita de portar. Alavetz i pas sonque d’aubeïr.
 
Prenem un exemple: estant que los òmis e las hemnas deven estar egaus per tot, fau, de pertot qu’ i agi autant de l’un com de l’aute. La competéncia o la realitat atau pòden estar negligidas,  e rai! La lei davant tot…
 
Enteni romegar las militantas: “Solide! Es pas un asard s’a causit aqueth exemple! De totas règlas possiblas,  gaha la sola que justament es justificada!”
 
Atau, cadun aima sa lei, la que lo tòca dens son èime o dens sa vita. Aquesta, segur diu damorar,  tant pui que las autas pòden desaparéisher. Atau, la politica pensa los reglaments de faiçon ierarquisada: la tòca de tau o tau partit serà tostemps d’apitar de las contranhas navèras per las causas que li pareishen  de las importantas: i a las bonas règlas e las maishantas.
 
On es passada la simpla hisança? On es passada la hisança dens l’èster uman? On es passada la hisança dens las ideias navèras e lor poder de persuasion?
 
La multiplicacion de las règlas es un signe d’una societat qu’a perdut  tot esper  de progression collectiva. L’ideia s’impausa chic a chic que cadun cerca sonque lo son interés pròpri e que lo respèit de l’aut se diu héser per fòrça.  Una societat de la mauhisança de l’aut, es un a societat malauta.
 
Una dauna vielha, que i a pausa, m’ensenhèt la vita. Me dishut que tota règla ne se pòt justificar sonque se i a una tropa d’expecions possiblas: l’umaniat passa davant  e la pòrta diu damorar uberta a la problematica de cadun. Mes la societat d’a l’ora d’ara non coneish pas l’exepcion, o mei lèu, cerca de la codificar dens un reglament nau!
 
Hòra aquò, cap de dralha aviabla…
 
Fin-finau, un còp de mei, sem tots a l’escòla de la docilitat, mes la docilitat engolida e acceptada. Lo monde de venir  que s’apita n’a pas mei hrèita de totalitarisme autoritari: milhor una bona politica de comunicacion.
 
Es la “soft dictature”.