“Cara al sol con la camisa nueva que tú bordaste en rojo ayer, me hallará la muerte si me lleva y no te vuelvo a ver…”. Sone aguesta cançon ath temps qu’ua banèra se quilhe garròt en naut; es capelhans laguens des aules damb reglòts de husta longui e ampli entà mercar es dits des mainatges. Aguestes son dues des pòques abituds que manquen entà que, damb eth projècte dera naua lei d’educacion (LOCME) aprovat en congrès des deputats espanhòus, tornegam as temps deth fascisme. Ara vida en blanc e nere. Sustot en nere.
 
Acabar damb era immersion lingüistica ei aucir er aranés. Donques ua lengua que patís ua prauba preséncia enes mieis de comunicacion, ath pèrder volum enes escòles –deishar d’èster veïcular– non a cap de futur. Entà qu’er aranés contunhe viu, a de guanhar pes laguens e, sustot, dehòra dera Val. Eth mon a de gaudir de teatre, musica, literatura… e cultura aranesa. Ua lengua viua. Un legat que represente un país damb un còr mès gran qu’es des politics, periodistes, gestors culturaus, eca. que cerquen hèr desaparéisher un des nòsti tresòrs mès estimats. Non poiràn. Non les deisharam. A diferéncia d’eri, entre d’autes lengues, era nòsta votz cride en aranés.
 
I a personatges qu’actuen de manèra irresponsabla: eth senhor José Ignacio Wert per exemple. Artenhen dera educacion un esturment politic que passe peth dessús deth creishement des joeni. Non campen entà deuant, se non entà darrèr. Era religion recupère ua fòrta preséncia enes escòles; es Comunitats Autonòmes pèrden capacitat de decision a rason de mès contròl per part deth Ministèri; i a mès alumnes per aula, çò que compòrte un aprenentatge precari e ua congelacion deth numèro de professors en caumatge; se sage finançar era educacion en castelhan en centres privats as mainatges qu’ac demanen e dempús descompdà’c ara Comunitat Autonòma. Surrealista.
 
Deuant dera escapada de cervèths a cistelhades des darrèrs e pròplèus ans, eth ministre sage de baishar eth nivèu de competitivitat des alumnes laguens der Estat Espanhòu, entà qu’aguesti non trapen trabalh dehòra. Demore un futur prometeire. Ath delà d’aguesta setau reforma educatiua, que pera sua naturalesa impulse ua ueitau, tot apunte qu’es politics de Catalonha non implantaràn eth nau tèxt entà contunhar coma enquia ara… Damb er aranés ben viu enes escòles.