Ja tot depend de la definicion que se dona de la filosofia. Existís pas, ça que la, una definicion consensuala. Segon los diccionaris franceses, seriá una sciéncia qu’estudia los principis e las causas, e que constituís un conjunt de questionaments e soscadissas sus l’èstre uman, un vejaire sistematic e general del Mond. Atal la filosofia questiona e noirís tant çò metafisic coma çò politic, sociologic o poetic.
 
Se ditz pro sovent en França, amb condescendéncia  e arrogància, que los países del sud e de  la mar (Itàlia, Espanha) son pas tèrras filosoficas, mas esencialament poeticas. La pensada seriá un afar seriós que concernís França e Euròpa del nòrd. J.P. Dupuy, dins son obratge La marque du sacré  nos ajuda a vèser mai ample: ”Penser, c’est s’approcher le plus possible de ce trou noir où il n’y a plus de différences, afin d’apercevoir le chaos primordial d’où s’origine toute chose”. A nosauts de nos sarrar, en tota autonomia, d’aquel “caòs”. Renat Nelli, per çò d’el, encluís la poesia dins lo camp filosofic: ”La poésie n’invente pas seulement les rapports entre les choses, elle les incline encore à l’unité de nos mythes intérieurs” (René Nelli et les Cahiers du Sud).
 
Occitània, quora la vòlon prene en consideracion, los intellectuals franceses l’accèptan a minima coma la terra exclusiva de la poesia. E pr’aquò se cal recordar que lo primièr tèxte conegut en lenga occitana es un comentari filosofic de l’òbra de Boèci (S.XI), un autor contemporan del reaiume ostrogotic de Teodoric. E d’aquel comentari fins a las òbras de Ramon Llull que, segon Sala Molins (La littérature catalane, Europe, 1968) gausèt lo primièr en Euròpa de far parlar filosofia, teologia e sciència dins una lenga tota pastada d’occitanitat, de Boèci a Llull doncas se desplega lo Trobar e sa capacitat de fargar una tièra de concèptes que, a l’ora d’ara encara, daisson pas de nos questionar: fin’amor, amor de luènh, flor enversa, mesura, paratge, gai saber, eca…  Avec les troubadours, “peut-être sommes-nous ici à la naissance de la pensée occidentale”, çò escriu Jean Rouquette (la littérature occitane, PUF 1963).
 
A partir del sègle XIV, los occitans son a pèrdre son alteritat e la capacitat de questionar lo mond dins sa quita lenga. Pr’aquò l’exercici filosofic se contunha mas dins la lenga dominaira, de Montaigne a La Boétie, Fénelon, Maine de Biran fins al sègle XX amb Michel Serres, René Girard, J. Dupuy, Bourdieu e tantes autres. En qué aqueles soscaires deurián quicòm al seu territòri de naissença e d’enfància? De quinas connexions mentalas aurián eretat? Aquí nos mancan las analisis.
 
Cal esperar las annadas 1930-1950 amb las “escòlas” de Carcassonna ( a l’entorn de J. Bosquet) de Barcelona (Xirau) e de Tolosa (G. Bastide) per sentir un capvirament ensenharèl e vèire espelir un sentiment de dignitat. La publicacion en 1943 de Le génie d’oc et l’homme méditerranéen (Cahiers du Sud) dobrís pel primièr còp, gràcias notadament a Renat Nelli, dralhas nòvas a partir d’une relectura dels Trobadors: al moment ont França se trapa ocupada dins sa mitat nordenca. Atal la pensada occitana se pòt desplegar dins son airal natural sud-europèu e mediterranèu.
 
Robert Lafont, Carles Camprós, F. M. Castan, puèi G. Krenmitz, P. Kirsch e F. Gardy en matèria literària, F. Martel en matèria istorica, cadun a son biais an enfortit la legitimitat d’una pensada eterodòxa, mas en lenga francesa esencialament. Praquò las revistas occitanas qu’espeliràn dins las annadas 70-90 (Viure, Amiras, La revista occitana, Lengas…) van contribuir a fargar e espandir un vocabulari occitan tant pedagogic coma politic, sociologic o antropologic.
 
Nos mancan de reviradas per melhorar aquel vocabulari. Se consideram la quarantenada passada, las òbras reviradas son mai qu’escassas: pensi a Marxistas e nacions en lucha, Federop, 1976) e al assag sus Michel Serres. Saludi recentament la revirada d’unes tèxtes de Simone Veil e aquela de Stephane Hessel (una obreta pr’aquò leugièra).
 
Mancam non pas solament d’un inventari, mas d’una analisi dels concèptes congreats en tèrra occitana, siagan trobadorescs, lullians o mistralencs. La vitalitat d’una lenga e la preséncia al Mond passan tanben per l’exercici filosofic. La presa en compte recenta de la “convivéncia” lo deuriá relançar. Godolin aviá afortit en son temps que la lenga occitana èra capabla “de derrambulhar tota sòrta de concepcions”.