Opinion
Lei filosòfs perduts
De filosòfs, fa gaire, an mostrat una granda incompreneson envèrs la lenga occitana e la lingüistica. Parlarai de dos òmes fòrça diferents: lo mediatic Miquèu Sèrras [Michel Serres] e l’onorable Eric Fraj.
La filosofia elabòra una compreneson globala e racionala sus la realitat de l’univèrs. Una branca de la filosofia, l’epistemologia, s’ocupa en particular d’avalorar lo metòde e lo saber aquerit dins lei sciéncias. La filosofia se plaça donc au dessús dei sciéncias.
La lingüistica es una sciéncia umana, e coma tota sciéncia, a besonh de s’elevar gràcias a la filosofia.
Miquèu Sèrras a mila lègas de la realitat
Miquèu Sèrras es un filosòf celèbre e mediatic, de cultura occitana, que s’exprimís publicament en francés. Pasmens sa primiera lenga es l’occitan. D’intellectuaus an soslinhat lei relacions entre lo trabalh filosofic de Sèrras e son apertenéncia a la cultura d’òc: Alem Surre-Garcia n’a parlat dins Jornalet (25.5.2013) e Joan-Maria Auziàs i a consagrat un libre entitolat Michel Serres, philosophe occitan (1992).
Maugrat sa contribucion a la filosofia occitana, Miquèu Sèrras ditz regularament d’enormitats sus la lenga d’òc dins sa cronica “Le sens de l’info”, per la ràdio estatala France Info. Per exemple, lo 31 de març passat, nos en diguèt de bèlas:
“Una lenga viva es una lenga qu’o pòt dire tot. Ieu meteis ai viscut la desaparicion lenta dei lengas de França, qu’an pas desaparegut ges per leis esfòrç de l’escòla publica, mai simplament per l’afondrament dau nombre de locutors qu’èran païsans, e sustot perque lo gascon non podiá pus dire a un moment «polièdre» e «ADN», «ordenador» e «galaxia».”
L’animator de France Info l’interrompèt: “Parlatz de la lenga d’òc, de la lenga d’oïl…”
E Sèrras contunhèt: “Parli dau gascon, ma lenga mairala. Per tau, una lenga se morís d’o poder pas dire tot en un moment donat, vaquí. Qu’es una lenga viva? Es la qu’o pòt dire tot.”
(La version originària en francés se pòt escotar aquí.)
Vesèm sus lo còp una temptativa de deformacion de l’istòria amb la negacion de l’opression lingüistica dins leis escòlas.
Sèrras expausèt d’arguments similars dins una conferéncia anteriora, en 2008, a l’Escòla Normala Superiora de París (e l’Acadèmia Francesa ne fornís un extrach sonòr sus son sit web). Sèrras i confessa aquò:
“Voudriáu dire d’en primier que siáu pas ges lingüista. Coneissi ren a la lingüistica. [...] e me cau confessar que lo francés, lo qu’utilizi ara, es ma segonda lenga, puei que quand èri joine foguèri noirit en gascon, es a dire dins un patés d’Occitània [...]”
Ja lo tèrme inexacte patés pausa problèma. Puei, en avent admés son incompeténcia en lingüistica, Miquèu Sèrras afirma totun de fadesas extraordinàrias:
“Se meteriam a parlar la lenga d’oïl, o lo francés, simplament perque se podiá pas dire ni «nucleotid», ni «octaèdre» en lenga d’òc. Tan lèu qu’una lenga o pòt pas dire tot, es virtualament mòrta.”
Ara, segon la lingüistica, la realitat es ben diferenta:
Eric Fraj e lo conflicte lingüistic
Ben pus simpatic que Miquèu Sèrras, l’intellectuau Eric Fraj, eu tanben, s’es un pauc perdut dins de consideracions malaürosas sus la lingüistica occitana.
Eric Fraj es professor d’occitan e de filosofia e, en mai d’aquò, causa coneguda, fa un trabalh qualitós dins la cançon en occitan. Son engatjament occitanista es preciós e presat. Ieu, de jovenet, quand descobriguèri l’occitanisme, lo nom d’Eric Fraj foguèt un dei primiers que me marquèt. Avèm besonh d’Eric Fraj.
Pasmens, quina decepcion quand legiguèri son article entitolat “Quin occitan per deman?”, que lo publiquèt en tres partidas dins Jornalet (14, 21 e 28 d’abriu de 2013).
De segur, i fa quauquei remarcas senadas sus lo besonh de qualitat dins la formacion dei professors d’occitan, especialament en fonetica e en vocabulari. Acòrdi totau sus aqueu ponch.
Mai la rèsta de l’article es una colleccion longassa de clichats, de prejutjats e d’amalgamas sus lei rapòrts entre occitan eiretat e occitan estandard. Sus aqueu subjècte, Fraj imagina una mena de complòt escur qu’a pas de rapòrt amb la realitat dau trabalh dei lingüistas. Cita un lingüista partisan de l’estandardizacion coma Robèrt Lafont en arribant de li far dire lo contrari de çò que vòu dire... E mai, Fraj tròba lo mejan d’invocar la granda filosòfa Hannah Arendt per nos alertar sus un perilh imaginari de “totalitarisme” que s’escondriá involontàriament dins l’occitan estandard...
Dau ponch de vista de la lingüistica reala, pòdi rassegurar Eric Fraj:
Filosofia e lingüistica
Un amic m’a suggerit de far una respònsa argumentada a Miquèu Sèrras. Cresi qu’es pas necessari perque aqueu filosòf, e mai s’es occitan e occitanofòn, es vengut tròp prefondament alienat ai mites pseudolingüistics de l’estat francés. Participa a aqueleis aparelhs de propaganda francesa oficiala que son l’Acadèmia Francesa e France Info. Sèrras cambiarà pas d’opinion...
Seriá benlèu productiu de far quauqueis accions militantas, espectaclosas, mediaticas e non violentas còntra l’Acadèmia Francesa o France Info, per fin d’alertar l’opinion publica occitana sus la desinformacion.
Per quant a Eric Fraj, cresi en sa capacitat de descobrir la lingüistica reala. Jògui que se pòt desbarrassar dei prejutjats. E o repetissi, la causa occitana a l’astre d’aver un musician, un creator e un pedagòg d’aut nivèu coma Eric Fraj.
Cadun deu respectar lei sabers aquerits dins cada disciplina. Lo lingüista a de besonh dau filosòf per elevar e melhorar son nivèu d’analisi. Lo filosòf, de son costat, a l’obligacion de se convertir en epistemològ irreprochable e de se cultivar en lingüistica, per fin d’examinar çò que lo lingüista fa realament.
La filosofia elabòra una compreneson globala e racionala sus la realitat de l’univèrs. Una branca de la filosofia, l’epistemologia, s’ocupa en particular d’avalorar lo metòde e lo saber aquerit dins lei sciéncias. La filosofia se plaça donc au dessús dei sciéncias.
La lingüistica es una sciéncia umana, e coma tota sciéncia, a besonh de s’elevar gràcias a la filosofia.
Miquèu Sèrras a mila lègas de la realitat
Miquèu Sèrras es un filosòf celèbre e mediatic, de cultura occitana, que s’exprimís publicament en francés. Pasmens sa primiera lenga es l’occitan. D’intellectuaus an soslinhat lei relacions entre lo trabalh filosofic de Sèrras e son apertenéncia a la cultura d’òc: Alem Surre-Garcia n’a parlat dins Jornalet (25.5.2013) e Joan-Maria Auziàs i a consagrat un libre entitolat Michel Serres, philosophe occitan (1992).
Maugrat sa contribucion a la filosofia occitana, Miquèu Sèrras ditz regularament d’enormitats sus la lenga d’òc dins sa cronica “Le sens de l’info”, per la ràdio estatala France Info. Per exemple, lo 31 de març passat, nos en diguèt de bèlas:
“Una lenga viva es una lenga qu’o pòt dire tot. Ieu meteis ai viscut la desaparicion lenta dei lengas de França, qu’an pas desaparegut ges per leis esfòrç de l’escòla publica, mai simplament per l’afondrament dau nombre de locutors qu’èran païsans, e sustot perque lo gascon non podiá pus dire a un moment «polièdre» e «ADN», «ordenador» e «galaxia».”
L’animator de France Info l’interrompèt: “Parlatz de la lenga d’òc, de la lenga d’oïl…”
E Sèrras contunhèt: “Parli dau gascon, ma lenga mairala. Per tau, una lenga se morís d’o poder pas dire tot en un moment donat, vaquí. Qu’es una lenga viva? Es la qu’o pòt dire tot.”
(La version originària en francés se pòt escotar aquí.)
Vesèm sus lo còp una temptativa de deformacion de l’istòria amb la negacion de l’opression lingüistica dins leis escòlas.
Sèrras expausèt d’arguments similars dins una conferéncia anteriora, en 2008, a l’Escòla Normala Superiora de París (e l’Acadèmia Francesa ne fornís un extrach sonòr sus son sit web). Sèrras i confessa aquò:
“Voudriáu dire d’en primier que siáu pas ges lingüista. Coneissi ren a la lingüistica. [...] e me cau confessar que lo francés, lo qu’utilizi ara, es ma segonda lenga, puei que quand èri joine foguèri noirit en gascon, es a dire dins un patés d’Occitània [...]”
Ja lo tèrme inexacte patés pausa problèma. Puei, en avent admés son incompeténcia en lingüistica, Miquèu Sèrras afirma totun de fadesas extraordinàrias:
“Se meteriam a parlar la lenga d’oïl, o lo francés, simplament perque se podiá pas dire ni «nucleotid», ni «octaèdre» en lenga d’òc. Tan lèu qu’una lenga o pòt pas dire tot, es virtualament mòrta.”
Ara, segon la lingüistica, la realitat es ben diferenta:
— Es verai que i a de lengas subordenadas que son exclusas de certanei foncions de comunicacion, non pas per evolucion naturala, ni per incapacitat intrinsèca, mai a causa d’un conflicte amb una lenga dominanta qu’envaís lei foncions de comunicacion.
— L’enjòc essenciau es de conquerir lei foncions de comunicacion que mancan au profiech de la lenga subordenada. Dins aquel objectiu, cau crear lei recors expressius necessaris per aquelei foncions. D’operacions coma l’estandardizacion e la cultura de la lenga ajudan a crear e fixar aquelei recors e, donc, a conquerir lei foncions mancantas. En partent d’aquela basa, tota lenga es capabla de parlar de totei lei subjèctes.
— L’occitan, en tot cas, es ja absoludament capable d’utilizar de tèrmes especializats coma polièdre, ADN (acid desoxiribonucleïc), galaxia, nucleotid e octaèdre...
— L’occitan a ja una vielha tradicion en comunicacion scientifica dempuei l’Edat Mejana. L’occitan scientific es aumens tan vielh coma lo francés scientific.
— La nòrma classica de l’occitan contemporanèu prevei de règlas de fixacion e de creacion dei mots cultes e dei tèrmes scientifics.
— En concret, uei lo jorn, òm parla seriosament de matematicas, de quimia e d’autrei disciplinas en occitan. Aquò se passa en particular dins lo sistèma educatiu de la Vau d’Aran, e mai dins certaneis ensenhaments installats dins l’Occitània Granda (Calandretas, classas bilingüas).
— Aquesta capacitat de l’occitan de parlar de tot s’es pas desvolopada completament, justament a causa de la subordinacion. Mai en tot cas i a de basas, d’instruments e d’òbras per i arribar.
— L’enjòc essenciau es de conquerir lei foncions de comunicacion que mancan au profiech de la lenga subordenada. Dins aquel objectiu, cau crear lei recors expressius necessaris per aquelei foncions. D’operacions coma l’estandardizacion e la cultura de la lenga ajudan a crear e fixar aquelei recors e, donc, a conquerir lei foncions mancantas. En partent d’aquela basa, tota lenga es capabla de parlar de totei lei subjèctes.
— L’occitan, en tot cas, es ja absoludament capable d’utilizar de tèrmes especializats coma polièdre, ADN (acid desoxiribonucleïc), galaxia, nucleotid e octaèdre...
— L’occitan a ja una vielha tradicion en comunicacion scientifica dempuei l’Edat Mejana. L’occitan scientific es aumens tan vielh coma lo francés scientific.
— La nòrma classica de l’occitan contemporanèu prevei de règlas de fixacion e de creacion dei mots cultes e dei tèrmes scientifics.
— En concret, uei lo jorn, òm parla seriosament de matematicas, de quimia e d’autrei disciplinas en occitan. Aquò se passa en particular dins lo sistèma educatiu de la Vau d’Aran, e mai dins certaneis ensenhaments installats dins l’Occitània Granda (Calandretas, classas bilingüas).
— Aquesta capacitat de l’occitan de parlar de tot s’es pas desvolopada completament, justament a causa de la subordinacion. Mai en tot cas i a de basas, d’instruments e d’òbras per i arribar.
Eric Fraj e lo conflicte lingüistic
Ben pus simpatic que Miquèu Sèrras, l’intellectuau Eric Fraj, eu tanben, s’es un pauc perdut dins de consideracions malaürosas sus la lingüistica occitana.
Eric Fraj es professor d’occitan e de filosofia e, en mai d’aquò, causa coneguda, fa un trabalh qualitós dins la cançon en occitan. Son engatjament occitanista es preciós e presat. Ieu, de jovenet, quand descobriguèri l’occitanisme, lo nom d’Eric Fraj foguèt un dei primiers que me marquèt. Avèm besonh d’Eric Fraj.
Pasmens, quina decepcion quand legiguèri son article entitolat “Quin occitan per deman?”, que lo publiquèt en tres partidas dins Jornalet (14, 21 e 28 d’abriu de 2013).
De segur, i fa quauquei remarcas senadas sus lo besonh de qualitat dins la formacion dei professors d’occitan, especialament en fonetica e en vocabulari. Acòrdi totau sus aqueu ponch.
Mai la rèsta de l’article es una colleccion longassa de clichats, de prejutjats e d’amalgamas sus lei rapòrts entre occitan eiretat e occitan estandard. Sus aqueu subjècte, Fraj imagina una mena de complòt escur qu’a pas de rapòrt amb la realitat dau trabalh dei lingüistas. Cita un lingüista partisan de l’estandardizacion coma Robèrt Lafont en arribant de li far dire lo contrari de çò que vòu dire... E mai, Fraj tròba lo mejan d’invocar la granda filosòfa Hannah Arendt per nos alertar sus un perilh imaginari de “totalitarisme” que s’escondriá involontàriament dins l’occitan estandard...
Dau ponch de vista de la lingüistica reala, pòdi rassegurar Eric Fraj:
— Lo conflicte es pas entre l’occitan locau e l’occitan estandard. Lo solet conflicte sensible se passa entre l’occitan dins sa globalitat e lo francés (podèm remplaçar francés per italian o espanhòu, en parlant dei Valadas e de la Vau d’Aran).
— La subordinacion nos impausa tota una sèria de mites que nos empachan de veire aqueu conflicte.
— L’occitan estandard es pas concebut per oprimir l’occitan locau. Es concebut per resistir a la lenga dominanta. Es dessenhat per reconquerir de foncions de comunicacion.
— L’occitan estandard prevei d’adaptacions dialectalas-regionalas. Es un objectiu explicit dempuei la codificacion iniciala de Loís Alibèrt en 1935. Es un objectiu assumit a partir deis ans 1970 per Pèire Bèc e Robèrt Lafont. Ai desvolopat lo tèrme de lenga pluricentrica (ja present dins la recèrca internacionala) per descriure aquela perspectiva. Eric Fraj ne ditz pas un sol mot, a mancat un aspècte essenciau de la question...
— Lo nivèu bas de certanei professors d’occitan (en fonetica, en vocabulari, etc.) s’explica pas a causa de l’occitan estandard mai ben a causa de l’indisponibilitat de l’occitan estandard e de la rarefaccion de l’occitan locau. Lo corollari es l’omnipreséncia dau francés dins lo ròtle de lenga estandard, còntra l’occitan locau e còntra l’occitan estandard.
— La subordinacion nos impausa tota una sèria de mites que nos empachan de veire aqueu conflicte.
— L’occitan estandard es pas concebut per oprimir l’occitan locau. Es concebut per resistir a la lenga dominanta. Es dessenhat per reconquerir de foncions de comunicacion.
— L’occitan estandard prevei d’adaptacions dialectalas-regionalas. Es un objectiu explicit dempuei la codificacion iniciala de Loís Alibèrt en 1935. Es un objectiu assumit a partir deis ans 1970 per Pèire Bèc e Robèrt Lafont. Ai desvolopat lo tèrme de lenga pluricentrica (ja present dins la recèrca internacionala) per descriure aquela perspectiva. Eric Fraj ne ditz pas un sol mot, a mancat un aspècte essenciau de la question...
— Lo nivèu bas de certanei professors d’occitan (en fonetica, en vocabulari, etc.) s’explica pas a causa de l’occitan estandard mai ben a causa de l’indisponibilitat de l’occitan estandard e de la rarefaccion de l’occitan locau. Lo corollari es l’omnipreséncia dau francés dins lo ròtle de lenga estandard, còntra l’occitan locau e còntra l’occitan estandard.
Filosofia e lingüistica
Un amic m’a suggerit de far una respònsa argumentada a Miquèu Sèrras. Cresi qu’es pas necessari perque aqueu filosòf, e mai s’es occitan e occitanofòn, es vengut tròp prefondament alienat ai mites pseudolingüistics de l’estat francés. Participa a aqueleis aparelhs de propaganda francesa oficiala que son l’Acadèmia Francesa e France Info. Sèrras cambiarà pas d’opinion...
Seriá benlèu productiu de far quauqueis accions militantas, espectaclosas, mediaticas e non violentas còntra l’Acadèmia Francesa o France Info, per fin d’alertar l’opinion publica occitana sus la desinformacion.
Per quant a Eric Fraj, cresi en sa capacitat de descobrir la lingüistica reala. Jògui que se pòt desbarrassar dei prejutjats. E o repetissi, la causa occitana a l’astre d’aver un musician, un creator e un pedagòg d’aut nivèu coma Eric Fraj.
Cadun deu respectar lei sabers aquerits dins cada disciplina. Lo lingüista a de besonh dau filosòf per elevar e melhorar son nivèu d’analisi. Lo filosòf, de son costat, a l’obligacion de se convertir en epistemològ irreprochable e de se cultivar en lingüistica, per fin d’examinar çò que lo lingüista fa realament.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
És molt i mportant que es tradueixi al francès o a l'occità el llibre d'en Jesus Tuson intitulat "Mal de Llengües" En aquest llibre el professor i lingüista Tusón fa un repàs de tots els prejudicis lingüístics que s'arrapen a la pensa de tantíssimes persones. Que si una llengua no serveix per fer filosofia o alta cultura, que a aquest idioma li manca vocabulari científic, que no té l'expressivitat escaient, que és una llengua rural i prou... No! Totes les llengües són la manera com l'esperit de cada humà s'interrelaciona amb el món i amb les altres persones. Si tots els homes tenim si fa no fa la mateixa capacitat intel.lectiva i de comunicació, si tots els humans som persones, si tots els humans som de l'espècie Sapiens Sapiens, amb les mateixes pulsions i amb el mateix tipus de raonament, sI, comptat i debatut, TOTS ELS HUMANS SOM IGUALS -com diu la declaration des droits humains et des citoyens- TOTES LES LLENGÚES -TOTES!!!, REPETEIXO TOTES!- SERVEIXEN PER A TOT. Qui afirmi el contrari ÉS UN RACISTA INDIGNE! Com pot ser que uns filòsofs diguin unes bestieses semblants? Quina amplitud de mira tenen? Quin amor tenen a la humanitat? Quin amor tenen al saber? No, usen del menyspreu. Ecs per a ells!
#15 Çò de qui m'aveja dab eths filosòfes hèra considerats en monde mediatic francés, que ei eth hèt de qui pòden díser n'impòrta qué sus quin subjècte que sié, eths jornalistas e per consequent eth monde davant eth pòste que beven eths loés mots coma s'èran paraulas d'envengèli. N'ei pas eth permèr, Miquèu Sèrras, a díser bestièssas atau ara television sus un ahèr de lenca e non son pas james invitats eths lingüista, eths "Intelectuaus" mes qualificats tà parlar de lingüistica ce'm pensi, entà'us portar era contradiccion. Sus aqueth ahèr d'Anglés enas universitats, que avem mes vist a Miquèu Sèrras qu'eth quite hèra mediatic Hagège. E dont totun que seré estat mélhor d'aver un diagnostic establit per un especialista que non pas un generalista.
#12 Exacte... L'Acadèmia Francesa se compausa de personatges incompetents que comprenon ren a la lingüistica.
# 13 Lo CLO a ja reglada la question de l'-e de sosten. Ne parlarai dins Jornalet. :)
Podètz regardar aquí: http://opinion.jornalet.com/490
— "filosòf, filosòfs" dins la màger part dei dialèctes (tanben en catalan: "filòsof, filòsofs")
— "filosòf, filosòfes" sustot en lengadocian
#11 "acid" en occitan normatiu
Los filosòfs* ??? En lengadocian, en gascon, aquò me sembla imprononciable. Ieu, poriái pas res dire mai que los filosòfes, amb un "e" de sosten. Mas vertat es que ieu, soi pas linguista, se'n manca !!!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari