Se pòt existir un element deus mei simbolics de la particularitat deu rugbi respècte aus autes espòrts, aquò qu’ei segurament la virada. En dehòra de tota competicion, vaquí un viatge tradicionau qui inaugurèn un bèth dia de març de 1888 ua seleccion de jogaires d’Anglatèrra e d’Escòcia tà l’Iscla deu Long Crum Blanc. Qu’avièn lavetz la mòda d’aquestes viatges transcontinentaus qui n’anère pas s’estupar. Que serà seguida per ua auta en Africa deu Sud tres ans mei tard. Los meridionaus de l’Ovalia planetària que hascón la tornas en 1905 dab ua virada neozelandesa legendària en tèrra d’Albion de la quau se tornèn tà casa dab ua fama de ganhaires (4 victòrias, 1 des·hèita) e un chafre tot navèth, lo de “All Blacks”.
 
S’espiatz a de bon la mapa deu rugbi modiau, veseratz que los dus pòles geografics màgers deu nòste jòc se tròban a l’opausat sus la planeta: sheis país, totis vesins, en Euròpa: Anglatèrra, Escòcia, Gualas, Irlanda, França, Italia, puish un brave èrm abans de tornar trobar quate autes país de cultura ovau plan espandits dens la part sud deu glòbe: Navèra Zelanda, Australia, Africa deu Sud e Argentina. Cada a region que viu dab lo son ritme particular, quan ei l’estiu d’un costat, l’invèrn que senhoreja de l’aute.
 
Que cau saber tanben lo rugbi estoc creat dens un esperit amator exactiu e uas competicions totun importantas ne naishón pas sonque dab l’arribada deu professionalisme dens las annadas 80: lo campionat d’Anglatèrra e la Copa deu Monde (totis dus 1987).
 
Après cada fin de sason (junh peus de l’emisfèri nòrd e noveme peus de l’emisfèri sud), la tradicion s’installèc doncas de véser las equipas se n’anar per un viatge luenhèc capvath los oceans encontrar adversaris de l’aute cap deu monde. Entre torisme, espòrt e escambi culturau, aquesta tradicion s’enrasiguèc. Podètz totun esmaginar, las purmèras viradas que’s hascón en vaishèth! Mès quitament en avion, qu’èra lavetz ua benalèja vertadèra entà simples paisans gascons qui s’arretrobavan atau au bèth miei deu bush, sus las ribas deu Pacific o de l’Ocean Indian.
 
Au programa, encontres dab equipas regionaus e, un còp la dimenjada arribada, un encontre dab l’equipa nacionau, aperat lo test match, o simplament “tèst” en occitan. Ua batèsta sonque entà l’aunor on se pòt sovent véser un bèth jòc luenh de la paur de la resulta, sustot quan l’adversari s’apèra los All Blacks, contra los quaus jogar ei considerat com un aunor. Paradoxaument, lavetz que’s poderé pensar qu’aquesta simpatica tradicion ei britanica, las equipas de las Islas son plan mensh acostumadas au plaser de las viradas que non pas los Blaus. Uei lo dia, qu’ei pr’amor de los lors viatges cada quate ans que los Lions gausisson d’un prestigi particular.
 
Quan èri joenòt, n’i avèva pas nada telaranha e las informacions n’arribavan pas tostemps lèu. Los encontres de viradas en emisfèri sud n’èran pas televizadas e las navèras èran difusadas au comptagotas. La percebença de la virada èra doncas mei fantasmada que non pas vista. De saber que los jogaires qui avèvam aplaudits a l’estadi deu canton èra a pagerà’s dab los mostres deus quaus ne vesèvam pas sonque ua raras fotografias dens la premsa, e tot aquò dens catedraus magicas deus noms de saunei (Auckland, Lo Cap, Melbourne) hasèva virolejar los nòstes caps de dròlles entre realitat ed esmaginacion. Dens la doçor de la debuta de l’estiu e de las vacanças, un drin abans lo Torn de França, èra com ua mena de hèsta suplementària suberrealista après la finala deu Brennus, un chicòi “mei” auhèrt aus ahuecats abans lo som de l’estiu e l’espèra de la represa.
 
Destenuts, contents d’estar seleccionats, cambiats a mieja en torista, lo jogaire en virada que pòt desvolopar dab los sons companhs d’aventura un jòc agradiu e drin liric. Qu’ei doncas lo parat de véser movements graciós, atacas descabestradas e corrudas desbondantas, coma per exemple lo famós “Ensai deu Cap deu Monde” marcat peu Sadornín a Auckland contra los All Blacks lo 3 de julhet de 1994.
 
La purmèra virada deus Blaus (Equipa d’Occitània aperada “Equipa de França”) estoc en 1958 en Africa deu Sud. Cinc deus jogadors oficiaus (Labasoi, Bosquet, Prat, Crauste e Domenèc) ne podón pas s’aluenhar de casa pr’amor de las loas activitats professionaus, sovent ua botiga de ténguer! Quate autes èran herits, deus quaus l’Andrèu Boniface e lo Pèir Albaladejo, arren qu’aquò! L’avion que cad en pana e que’s deu pausar a Kano au Nigèria. L’equipa drom d’un biaish improvisat dens un ospici. La virada ei tan rufa (“Sia hès lo carnissèr, sia hès lo vetèth.” expression de l’epòca) que las heridas s’apièlan (Dètz jogadors tocats). Cortés, los Sudafricans autrejan l’entrada d’un remplaçant entà que jòc demorèsse equilibrat au maugrat deu reglament! Lo torn s’acaba sus un bilanç positiu: un tèst ganhat (5-9) e un auta a pàrias (3-3), peu purmèr còp los Springboks que’s clinèn de cap a un visitador en virada.
 
Uei lo dia, los viatges be son mei plan organizats, los encontres mei plan retransmés (enqüèra un petit esforç, lo servici public!!)  e las condicions solide mei aisidas. Mès la virada que demòra totun ua parentèsi encantada e poetica dens la vida d’un jogador … e deu public ovalofile.