Opinion
La consciéncia nacionala o la mòrt!
Probable, seriái pas estat occitanista se lo 1r de març de 1982 foguèsse pas anat viure amb mos parents e mon fraire en Corsega. Lèu-lèu m’avisèri que las gents adultas parlavan una lenga autra que lo francés, e comencèri de l’aprene a l’escòla. Me soveni encara de mos primièrs corses, que nos bailava un regent que s’anava far arrestar per extorsion de sòus... Enfant, compreniái pas l’independentisme, encara mens la violéncia, mas èra per ieu un escande que la lenga de l’illa s’ensenhèsse pas normalament, ja que s’èra parlada abans lo francés. Pauc a cha pauc me semblava clar que existissiá un pòble còrs, cèrtas amb una lenga, una cultura e una istòria pròprias, mas sobretot amb una consciéncia nacionala.
Trenta-un ans mai tard, Corsega a cambiat. Encara que las joves generacions parlan pauc la lenga (mas quand èri pichon, nos parlàvem entre nosautres sonque francés, amb d’expressions còrsas) e dins las vilas grandas cal èsser atentiu per l’ausir per carrièra, lo còrs s’amaga pas, ni suls panèus, ni sus l’afichatge municipal, ni a la ràdio ni a la television, e los corses se son multiplicats... Fa un mes, los elegits de l’Assemblada de Corsega votèron massissament – degun d’efièch s’i opausèt, i aguèt solament qualques abstencions e qualques abséncias – un projècte detalhat de cooficialitat de la lenga còrsa, signe fòrt de la volontat d’un pòble de recuperar o de desvolopar (ja que lo toscan èra la lenga culta de l’illa abans lo francés) totas las usanças socialas del parlar pròpri.
Fàcia a la consciéncia nacionala còrsa, longtemps me semblèt que Marselha, per ont aviái de passar per ajónher “lo Continent”, èra pas res de mai qu’una vila francesa del sud, malgrat ma coneissença un pauc confusa de l’existéncia del provençal, qu’aviái agut ausit a la television, quand las emissions de FR3 Provença se podián veire en Corsega. A Montpelhièr, quand m’interessèri enfin a la lenga occitana e participèri, a la prima de 2002, a mon primièr collòqui de joves cercaires en domeni occitan, cresiái sincèrament que i aviá pas cap de nacionalisme en Occitània. Pasmens, la passion que m’inspirèt lèu la lenga occitana e la compreneson qu’èri occitan sens o aver sauput rescontrèron mon experiéncia de Corsega, e me semblèt evident que se podiá pas acceptar la desaparicion d’aquesta lenga.
Totes sabèm plan quina es la situacion de l’occitan. Pauc transmés, pauc ensenhat, e fin finala pauc conegut en Occitània... Fàcia a aquò, que fasèm? Daissarem que l’occitan venga un segond latin, una lenga de saberuts? Serà una lenga de cultura pels catalans que lo reconeisson coma la tresena oficiala de Catalonha, o vòlon tornar trobar l’unitat de nòstra civilizacion? O la volèm viva, de verai?
Se la volèm viva, dins la situacion catastrofica que patís, cal que las gents la vòlgan recuperar. A l’ora d’ara, levat dins de parçans ont la lenga se parla encara un pauc, pauques son los joves que se pòscan identificar a l’occitan. Dins mon collègi de Pèiralata, ont la comuna ven, dins l’indiferéncia generala, de demesir lo nombre de bandièras provençalas a l’intrada de la vila, los escolans pensan que l’occitan es una lenga mòrta, o, encara pièger, malgrat totas mas explicas, qu’es una forma arcaïca de francés. Dins un mond ont s’escantís per sempre gaireben cada jorn una lenga, dins una societat ont la lenga francesa es una religion d’estat, cossí salvar l’occitan sens una consciéncia nacionala qu’amòde totas las energias?
Concretament, en qué consistís una consciéncia nacionala? Se pensar coma pòble e doncas aimar e voler lo ben de sa lenga, de sa cultura, de son territòri e de las gents que i vivon. Quitar de refusar per principi qu’Occitània tenga un estat pròpri, qu’aquel refús refortís en realitat los estats existents qu’empachan a la lenga nòstra de se desvolopar, e mai l’oprimisson francament. Quitar de discutir de longa sus la nòrma: l’aplicar e aital desirar que l’occitan tenga de pertot una dignitat sociala. Quitar de considerar que los occitanistas que pensan pas coma nosautres son d’enemics: l’enemic es la mentalitat imperialista que nos estofa. Quitar de creire que los partits franceses nos salvaràn: son franceses e an per prioritat absoluda los interèsses de França, non pas d’Occitània.
E parlar e escriure cada jorn la lenga nòstra, la promòure e la far aimar per que d’autres luchen amb nosautres.
Trenta-un ans mai tard, Corsega a cambiat. Encara que las joves generacions parlan pauc la lenga (mas quand èri pichon, nos parlàvem entre nosautres sonque francés, amb d’expressions còrsas) e dins las vilas grandas cal èsser atentiu per l’ausir per carrièra, lo còrs s’amaga pas, ni suls panèus, ni sus l’afichatge municipal, ni a la ràdio ni a la television, e los corses se son multiplicats... Fa un mes, los elegits de l’Assemblada de Corsega votèron massissament – degun d’efièch s’i opausèt, i aguèt solament qualques abstencions e qualques abséncias – un projècte detalhat de cooficialitat de la lenga còrsa, signe fòrt de la volontat d’un pòble de recuperar o de desvolopar (ja que lo toscan èra la lenga culta de l’illa abans lo francés) totas las usanças socialas del parlar pròpri.
Fàcia a la consciéncia nacionala còrsa, longtemps me semblèt que Marselha, per ont aviái de passar per ajónher “lo Continent”, èra pas res de mai qu’una vila francesa del sud, malgrat ma coneissença un pauc confusa de l’existéncia del provençal, qu’aviái agut ausit a la television, quand las emissions de FR3 Provença se podián veire en Corsega. A Montpelhièr, quand m’interessèri enfin a la lenga occitana e participèri, a la prima de 2002, a mon primièr collòqui de joves cercaires en domeni occitan, cresiái sincèrament que i aviá pas cap de nacionalisme en Occitània. Pasmens, la passion que m’inspirèt lèu la lenga occitana e la compreneson qu’èri occitan sens o aver sauput rescontrèron mon experiéncia de Corsega, e me semblèt evident que se podiá pas acceptar la desaparicion d’aquesta lenga.
Totes sabèm plan quina es la situacion de l’occitan. Pauc transmés, pauc ensenhat, e fin finala pauc conegut en Occitània... Fàcia a aquò, que fasèm? Daissarem que l’occitan venga un segond latin, una lenga de saberuts? Serà una lenga de cultura pels catalans que lo reconeisson coma la tresena oficiala de Catalonha, o vòlon tornar trobar l’unitat de nòstra civilizacion? O la volèm viva, de verai?
Se la volèm viva, dins la situacion catastrofica que patís, cal que las gents la vòlgan recuperar. A l’ora d’ara, levat dins de parçans ont la lenga se parla encara un pauc, pauques son los joves que se pòscan identificar a l’occitan. Dins mon collègi de Pèiralata, ont la comuna ven, dins l’indiferéncia generala, de demesir lo nombre de bandièras provençalas a l’intrada de la vila, los escolans pensan que l’occitan es una lenga mòrta, o, encara pièger, malgrat totas mas explicas, qu’es una forma arcaïca de francés. Dins un mond ont s’escantís per sempre gaireben cada jorn una lenga, dins una societat ont la lenga francesa es una religion d’estat, cossí salvar l’occitan sens una consciéncia nacionala qu’amòde totas las energias?
Concretament, en qué consistís una consciéncia nacionala? Se pensar coma pòble e doncas aimar e voler lo ben de sa lenga, de sa cultura, de son territòri e de las gents que i vivon. Quitar de refusar per principi qu’Occitània tenga un estat pròpri, qu’aquel refús refortís en realitat los estats existents qu’empachan a la lenga nòstra de se desvolopar, e mai l’oprimisson francament. Quitar de discutir de longa sus la nòrma: l’aplicar e aital desirar que l’occitan tenga de pertot una dignitat sociala. Quitar de considerar que los occitanistas que pensan pas coma nosautres son d’enemics: l’enemic es la mentalitat imperialista que nos estofa. Quitar de creire que los partits franceses nos salvaràn: son franceses e an per prioritat absoluda los interèsses de França, non pas d’Occitània.
E parlar e escriure cada jorn la lenga nòstra, la promòure e la far aimar per que d’autres luchen amb nosautres.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
uei que perigla ,que m'avejavi alavetz que sòi vengut veger eth jornalet e que sòi cajut sus aqueth article ,qu'ei leguit eths comentaris de Quitèira e que sòi completament d'acòrd dab era Gascon tiò desempuix tostemps, occitan n'ac sabem pas ,pormor d'era grana diferéncia que i a entre eth Gascon e'ths autes dialectes occitans que'm hè pensa qu'eth Gacon ei ua i auta lenga .Donc era consciéncia nacionau occitana tà nosautis n'ei pas ua causa segura.
E justament es aquí que tocam lo problèma : la presa de consciéncia de l'identitat occitana. Coma vorriatz que lo sentiment occitanista creissèsse, mentre que la màger part dei Occitans si créson e s'afortísson francés ! La sauvagarda de la noastra nacion occitana es d'aüra en davant entre li mans de la jovença futura, aquela qu'eissirà dei Calandretas e dau tot dei associacions e partits occitans que si bàton sus lo terren, encarats a un poder francés jacobins, embarrat dins la sieu pretenduda "unicitat"e que d'eu avèm ren d'asperar. La generacion actuala adulta e lu ancians d'en cò noastre formatats au sistèma francimand, levat d'excepcions, nos seran de minga ajuda per li rasons que veni d'invocar pus aut. E darrier obligat indefugible : anar ensèms a la batèsta, man dins la man e cessar de practicar lo campanilisme que nos costèt tant car dins lo passat. S'aqueli condicions seran pas realizadi, alora lo podèm dire partent d'aqueu jorn : lo noastre parlar es condemnat a moart, e m'eu la desparicion definitiva d'Occitània.
#5 Tà jo eth Jornalet qu'ei un diari ena mia lengua. Tà vos? Be lo liegetz e comentatz!
#4 Que'm dic Quitèira en gascon (e non pas Quiteria) e la mi lenca familiala es lo gascon. Lo men pais qu'es deu pinhadar e de la mar de Gasconha. Occitana? Dilhèu òc, dilhèu non. Son pas tots d'acòrd enter si, la gent de per aquiu. A cadun la soa vertat. Gascona? Segur! I a pas arrès tà denegar que som gascons. La nacionalitat che revendiqui qu'es la de gascona, prumèr e tostem. Simplament pr'amor que'n sui, de gascona.
#2 Aranés ei era mia manèra d'èster gascon, e gascon ei era mia manèra d'èster occitan. Quan digui que sò occitan non digui que sò lengadocian, ne lemosin, ne provençau. Occitan qu'ei un tèrme que mos englòbe a toti. Alavetz sò occitan.
Èster francés me harie parlar ua auta lengua que non ei cap era que parlam es aranesi.
Èster catalan me hè saber ua auta lengua que non ei cap era que parlam es aranesi.
Èster espanhòu ne hè parlar ua auta lengua que non ei cap era que parlam es aranesi.
Per contra, parlant aranés sò occitan.
Alavetz, dòna Quitèria Horcada, non compreni perqué volètz èster gascona abantes. Èster occitana vos hè gascona. Dilhèu ètz francesa abantes qu'arren?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari