Après onze jorns de grandas manifestacions “violentas” e consecutivas a São Paulo e d’autras vialas brasilièras, los movements sociaus, coordenats per lo Movimento Passe Livre, z-avèm capitat de revocar la nòva pojada daus prètz dau transpòrt publique. Mas la question se pausa obligatòriament: sèm en assistir a una sòrta de revòlta populara en Brasiu? Òc e non, aquò depend dau moment que ne parlem (‘quò s’agís d’un processus sociau heterogèni que chamja chasque jorn) e de la perspectiva ideologica d’ente ne’n parlem. Pasmens, e malurosament, anuèit podèm afirmar qu’aquò s’agís pas pus d’un sol moviment, mas de dos ben diferents: lo promièr, a l’origina de las quatre promièras manifestacions, fuguèt una revòlta populara de basa, construït per d’activistas, militants de partits operaris e de jòunes explotats de las banlègas de São Paulo. Fuguèt qualificat dereng coma un “movement vandal” e “violent” per los mejans de comunicacion e la majoritat de la classa mejana alienada. Lo segond, après la violenta repression daus policièrs lo jòus 13, e perfidament aprovat e instigat per los mejans de comunicacion, es en trin de devenir un movement massiu despolitizat, nacionalista e conservador de classa mejana de dreita, que pren totjorn pus de vam e un caractèr pre-fascista. En efèit, durant las darrièras manifestacions (luns 17, jóus 20), las massas, organizadas per la dreita, e que recampam totjorn pus de monde, z-an començat d’escridassar l’esquèrra (movements sociaus, anarquistas, partits operaris) e, pièi enquera, de l’expulsar emai de l’atacar. “Mon partit es mon país”, “Oportunistas”, esbramassan. Las agressions fisicas contra los activistas venon de començar.

 

Se la question es s’aquò s’agissiá, a l’origina, d’una rebellion populara, dau pòble,’quò-es a dire, daus explotats (e donc d’un pont de vista d’esquerra), nos chau pensar aus promèirs actes per comprene la natura sociala instabla e bizarra d’aqueu movement. En efèit, lo promièr acte comencèt lo jòus 6 de junh contra la pojada daus prètz dau transpòrt publique a São Paulo. Aqueu-qui, considerant que São Paulo es la viala pus populosa e lo centre economique dau país (e donc d’explotacion), es tras que lamentable, e lo prètz, en relacion bei l’inflacion de las darrièras decennias, a pojat desproporcionalament, mentre que la qualitat e los salaris aumentan dreit pus lentament. Los operaris, per anar trabalhar en viala, devon sòrtre de las banlègas entre vivon coma d’abelhas operàrias (periferias e favelas) tres o quatre oras avans per prene un tren e dos autobus, v-o tres bus, v-o dos trens, enfin... Coma d’animaus que paion lhors tiquets e se menon elos mèsmes vèrs lo tuador (chau pas eissubliar que que l’origina dau mot trabalh,’quò-es lo latin tripalium, una sòrta de tortura; trabalhar, donc, vòu dire l-èstre trabalhat, l-èstre torturat). L’opression contra los paures, aqui, es talament violenta e opressiva, que la “simpla” pojada de 0,20 reaus (lo reau’quò-es la moneda brasilièra) es capabla de causar de vertadèirs estralhs entre los pus explotats, generalament negres (jaqui lo violent e racista eiretatge d’una societat coloniala que fuguèt esclavagista pendent quatre sègles). Au chap d’un an, la quantitat de reaus (R$) que la pojada implicará será sufisenta a pejorar aicisèm la qualitat de vida de la màger part de la populacion (aquela que pas un vei quand viatja en Brasiu). Sus lo ver, sèm en parlar dau dreit a la viala: a partir dau moment ente avèm pas pus la possibilitat d’anar e tornar, de nos “bojar”, segreguèm tornarmai l’espaci per de rasons estrictament economicas: de servicis que i á, de dreits que i á, non poiràn l-èstre exercits que per de personas bei una situacion economica superiora a aquela de la mejana de la populacion brasilièra, negra, paura, periferica e envasida e atacada per la Polícia Militara, v-una de las pus violentas dau mond. Brasiu’quò-es un daus paucs país dau mond ente la quantitat de mòrts per la polícia a pas fait qu’aumentar après una dictatura militara (1964-1985). Coma en Espanha, la “transicion” (mèfi) se faguèt bei una lei d’amnistia... per los militars e policièrs torturadors, surat.

 

Vesèm, donc, coma la question dau transpòrt publique, aqui,’quò-es una question principalament populara,’quò-es a dire, dau pòble, de la classa operària, daus explotats. Se fins avora lo transpòrt ja limitava seriosament la vida e los dreits daus paures, aquela nòva pojada arriba per n’expulsar pus encara, dins un moment ente Brasiu assaja de vendre internacionalament una imatge de país en desvolopament economique e sociau faus e violent. En efèit, Brasiu es lo sieisen país dins lo ranking internacionau de país bei pus de diferenças socialas entre classas: proporcionalament, los riches son franc pus riches que los riches europèus e los paures son franc pus paures que los paures europèus. La nòva classa mejana, naissuda jos lo faussament socialista govèrn de Lula da Silva, s’identifica simbolicament e economicament bei la borgesia. Coma ja z-avèm dit dins d’autras ocasions (veire los articles sobre lo pòble guarani-kaiowà), lo modèl de desvolopament economique aqui’quò-es un modèl capitalista neo-liberau extremament violent: au nom dau progrès (ordem e progresso), los pòbles indigènas, las societats quilombolas, ribeirinhos, caiçaras e la populacion periferica de las banlègas e favelas (que son, aquelas-aqui, los petiòts filhs daus esclaus [Brasiu fuguèt lo darrièr país a abolir oficialament l’esclavatge en 1888]), son, tot simplament, chauchats (‘quò-es a dire, desplaçats v-o, s’i resiston, assassinats), sens de dialògue ni de pentiments (ni d’investigacions, surat). La Copa de las Confederacions e los Jòcs Olimpiques de 2014 non son màs que la crema, la celeira sus la pompa (còca/torta). De vialas coma Rio de Janeiro patisson a l’ora d’ara d’intervencions militaras dins las favelas per n’expulsar las gents, per i construir los estadis e las dependéncias daus Jòcs. La resisténcia es sistematicament e violentament reprimida, lo cobrefuec es decretat dins mantuna banlèga e favela, de nombrosas personas son assassinadas pendent d’operacions militaras de “pacificacion”... Tot au nom de la fantauma dau trafic d’estupefiants, permetut e utilizat per la pròpria polícia.

 

L’ex-president Lula da Silva, dau Partido dos Trabalhadores (PT), vendèt lo partit, tradicionalament d’esquèrra, au neo-liberalisme pus violent e assassin. L’actuala presidenta, Dilma Rousseff, dau mèsme partit, es pièi enquèra. Los movements sociaus, mòrts e desarticulats per lo faus espèr socialista dau PT, començan de s’inquietar e articular de nòu: MST (Movimento dos trabalhadores rurais Sem Terra), lutas indigènas e ecologistas, movements de las periferias, partits d’esquèrra (PSTU, PSOL). La pression contra lo pòble explotat es devenguda talament insuportabla, la messorga talament inconcebabla e violenta, qu’ujan, las divèrsas lutas que venon de començar d’esclatar, començan, depasson, de s’articular timidament: jaqui una granda novetat.

 

Fa doás setmanas, quand lo cònse de São Paulo, Fernando Haddad, dau PT, anoncièt una nòva pojada daus prètz dau transpòrt publique, l’impoténcia, la fatiga e la ràbia esclatèt consecutivament jos la forma de quatre manifestacions organizadas per lo Movimento Passe Livre que canalizèron l’indignacion principalament daus jòunes pus paures e de l’esquèrra organizada bei de barricadas e d’afrontaments violents bei la Polícia Militara, que continent utilizèt de gas lacrimogènes perimits (dreit pus nocius), gas pebre, balas de cauchó tiradas vers las fàcias, de nombrosas arrestacions aleatòrias, etc. Emai lo vinagre, proteccion contra los gas lacrimogènes, fuguèt considerat una “arma”, çò que provoquèt un fum d’arrestacions absurdas. Los mejans de comunicacion, creats durant la Dictatura militara (sobretot la television Globo e la revista Veja, emai los jornaus Folha de São Paulo e Estadão), e pus poderós que lo pròpri Estat, qualifiquèron los manifestants coma de “vandals” despolitizats, de “depredadors”. La manipulacion fasiá paur: de manifestacions que recampavan pus de 30.000 personas, èron consideradas de concentracions de 1.500 personas v-o 5.000.’Quò que ne’n siage, la setmana passada, durant la quatrena manifestacion contra la pojada daus prètz, la repression de la Polícia militara fuguèt talament fòrta, violenta e agressiva, qu’emai Amnistia Internacionala se prononcièt sus los faits e recomendèt l’extincion d’aquela polícia. La societat paulista e brasilièra ne demorèran estabosidas, e los mejans, en vesent que podián pas pus considerar los manifestants coma de vandals, decidiguèron de s’apropriar lo movement per lo faire venir quauquarren de vague emai conservador: lo luns 17 se debanèt la cinquena manifestacion dau movement, avora principalament contra la repression. Mas quand la societat es totalament despolitizada, coma’quò-es lo cas de São Paulo e dau país en generau, la dreita e los mejans de comunicacion, conservadors, s’aproprian lo movement per nen’n dissòudre lo caractèr popular, d’esquèrra, que caracterizèt los promièrs actes. La classa mejana controlada per los mejans de dreita sortiguèt dins las charreiras dins una ambiança de fèsta “democratica” nacionalista en n’expulsant e controlant l’esquèrra, qualificada de “violenta” e vigilada dereng per los pròpris manifestants (pus de 100.000 a São Paulo e a Rio de Janeiro), çò que faguèt que l’actuacion de la Polícia fuguèsse pas necessària. La manifestacion, ridicula, violenta (los manifestants assajeron d’expulsar l’esquèrra dins mantuna ocasion, en l’esbramassant e menaçant), fuguèt considerada coma un exemple de “democracia”. L’esquèrra, indignada, sortiguèt de nòu lo marts 18, en provocant de multiples afrontaments bei la polícia quand assajèron d’envasir la comuna de São Paulo.

 

Finalament, après doás setmanas d’afrontaments, incendis, barricadas, arrestacions, ferits e escandes, lo mècres 19 lo cònse de São Paulo, Fernando Haddad, e lo president de l’estat de São Paulo, Geraldo Alckmin, comuniquèron que tre la semana venenta la pojada daus prètz daus transpòrts publiques seriá revocada. Pauc de temps après, Rio de Janeiro e Osasco anoncièron qu’abaissarián tanben los prètz. Tot aquò après una conferéncia de premsa lo marts 18 ente Fernando Haddad aviá anonciat qu’i aviá pas una possibilitat de revocacion de la pojada. Lo pòble brasilièr, los partits, las entrepresas de transpòrt e los mejans de comunicacion, estonats, estabosits. Per ne reivindicar la victòria, lo Movimento Passe Livre convoquèt una comemoracion lo jòus 20 sus l’Avenida Paulista. Lo bilanç? De milieirats de manifestants (belhcòp pus que lo luns 17) nacionalistas bei de milieirats de drapèus e chantant l’imne brasilièr esbramassèron tornarmai l’esquèrra, la menacèron e, pièi enquèra, l’ataquèron. Una ersa tras que dangeirosa de fascisme comença d’ocupar las charreiras dau país: a chasque vietge que la massa vei un drapèu quau que siá, coma, per exemple, l’anarquista, començan d’escridassar e menaçar, e, daus còps, de l’atacar fisicament. Los mejans e partits conservadors o aplauson. Los afrontaments venon de pus en pus nombrós e violents, pas pus entre l’esquèrra e la polícia, mas entre los manifestants nacionalistas de classa mejana e los militants d’esquèrra que bastiron lo movement popular. De monde que i á comença d’exigir “un sol governaire” per achabar bei la “corrupcion”. D’autres exijon directament l’actuacion daus militars. Una preocupanta crisi politica s’abat, benliau, sus Brasiu.’Quò que ne’n siage, pas bresa de “prima brasilièra”, pas bresa d’indignats de las plaças europèas, e pas bresa de revolucion. Sentiment de preocupacion e saique de paur.