En seguida de mon article sus lo nom de Brasil, de legeires an fach pro d’observacions sus l’evolucion e la pronóncia de l’l. Las vau resumir aicí (e ja qu’es un resumit, los legeires si que comprendràn que i a de fenomèns locals e d’excepcions pontualas que pòdi pas detalhar).
 
 
A. L’‑l en fin de mot
 
 
A1. En occitan estandard general
 
En occitan estandard general (e dins fòrça parlars lengadocians a la basa d’aquel estandard general), se manten graficament l’‑l finala, que se pronóncia simplament [l].
  S’un accent tonic e grafic tomba sus l’avantdarrièra sillaba, l’‑l finala pòt èsser prononciada o, eventualament, pòt venir muda.
   
 
A2. En auvernhat e vivaroalpenc
 
Una solucion similara a la precedenta convendriá a l’occitan estandard auvernhat(au.) e a l’occitan estandard vivaroalpenc (va.). Òm garda graficament l’‑l finala e òm la pronóncia [l] dins la màger part dels cases.
   
Mas s’un accent tonic e grafic tomba sus l’avantdarrièra sillaba, l’‑l finala es totjorn muda.
   
 
A3. En lemosin, provençal e niçard
 
En occitan estandard lemosin (lm.), en occitan estandard provençal(pr.) e en occitan estandard niçard (ni.), cal transformar sovent l’‑l finala en una ‑u prononciada [w]:
   
De mots que fan excepcion gardan l’‑l finala e la pronóncian [l]:
   
Tanben i a qualques cases d’esitacion entre ‑u e ‑l:  
Quand i a un accent tonic e grafic sus l’avantdarrièra sillaba, l’‑l finala es totjorn muda.  
 
A4. En gascon
 
L’occitan estandard gascon (ga.) fa un tractament diferenciat segon l’etimologia.
 
En general, una anciana ‑l finala se transforma en ‑u prononciada [w]:
   
Dins certans mots, l’‑l finala se manten e se pronóncia [l]:
   
Quand i a un accent tonic e grafic sus l’avantdarrièra sillaba, l’‑l finala es muda.  
Ara, se cal avisar que la sequéncia ll del latin deven en gascon, en fin de mot, lo grop ‑th, prononciat majoritàriament [t] (e deven ‑r‑ entre doas vocalas):
   
 
A5. Pus localament
 
Un tractament etimologic diferenciat, parallèl al del gascon, se pòt trobar tanben dins certans parlars auvernhats, vivaroalpencs, lengadocians e provençals.
   
Certans parlars locals, dins diferents dialèctes, gardan graficament l’‑l finala mas la pronóncian [x] coma la j espanhòla, o ben la pronóncian [r], o ben l’amudisson completament.
 
Tanben i a de parlars locals que fan evolucionar lo grop latin ll vèrs ‑lh en fin de mot (aquí ont lo gascon a ‑th).
 
Aqueles fenomèns de la seccion A5 son pas de solucions estandards. Mas demòstran, un còp de mai, que lo gascon es sovent lo rebat de tendéncias latentas dins tot l’occitan.
 
 
B. L’evolucion de l’l davant consonanta
 
 
B1. En occitan estandard general
 
L’occitan estandard general manten l davant la màger part de las consonantas:
   
Mas l se transforma sovent en u prononciada [w]...    
I a qualques excepcions coma mólzer.
 
(Los parlars lengadocians locals, eles, an de solucions divèrsas.
   
 
B2. Dins las varietats regionalas de l’occitan estandard
 
Dins las varietats estandards del provençal, del niçard, del vivaroalpenc, de l’auvernhat, del lemosin e del gascon, la tendéncia es de transformar l en u davant totas las consonantas:
   
 
C. Mots cultes, internacionals e manlevats
 
Dins pro de mots cultes, internacionals o manlevats, las règlas que venèm d’expausar s’aplican pas. En aqueles mots, dins totes los dialèctes, l’l se manten en totas posicions e se pronóncia simplament [l].
   
 
D. L’ll dobla
 
L’ll dobla es pas fòrça frequenta en occitan e correspond plan sovent al grop catalan l·l. Se tròba en general dins de mots cultes preses al latin e al grèc (fa excepcion dròlle dròlla, qu’a una autra origina).
 
Òm la pronóncia [ll] dobla en occitan estandard general, en lengadocian e en gascon. Òm la pronóncia [l] simpla en provençal, niçard, vivaroalpenc, auvernhat e lemosin.
   
L’ll dobla se simplifica en ‑l simpla en posicion finala (o regionalament en ‑u, dins dos o tres mots):