Lo mond es a cambiar, un còp de mai. La disciplina istorica deu ela tanben cambiar per se melhor dobrir als rescontres, als escambis e a las novèlas interferéncias. Fins a una epòca pro recenta, aquela disciplina es estada embarrada dins una vista nacional-imperiala plan monocentrada.
 
Nos fa mestièr una istòria conectada coma l’a plan illustrada l’istorian indian Sanjay Subrahmanyam qu’acòrda una “egala dignitat a las sorgas europèas coma non europèas”. A nosaus de far jogar belament la dialectica local/global en saber que  “la tâche de l’historien consiste aussi à faire droit aux potentialités historiques inabouties”.segon Patrick Boucheron de l’Universitat París I (article, Nouvel Observateur, 20-6-13).
 
Ne profiti per rampelar un còp de mai la tòca de la manifestacion Flor enversa a l’encòp culturala, economica e escolara (1990-1992, Tolosa/Unesco) del temps de l’entrada de la lenga e de la cultura occitanas dins lo jòc adminstrativò-politic del Conselh Regional Miègjorn-Pirenèus: “Flor Enversa, l’urgéncia e la necessitat d’enversar la nòstra mirada sul mond per ne melhor mestresar las mutacions en cors”. Vint ans fa, mas aquela declaracion un pauc ufanosa marquèt, a partir d’una analisi menada dempuèi mai de trente ans per los intellectuals occitanistas, la volontat e la capacitat occitana d’anticipar. Tres ans après,  la Fièra internacionala de Tolosa de 1995 se debanèt jos l’emblèma “Occitània”. Tres ans après, en 1998, foguèt lançada una tièra de conferéncias Los Orients d’Occitània que ne sem ara a mai de 400 intervencions, en Occitània o en defòra. Un biais plural de se religar al mond, de levar palancas inedichas e atal de nos tirar de l’enfangament provincial e d’una mentalitat sucursalista sempre a l’òbra.
 
Cada intervencion publica a per tòca de dobrir las frontièras estatalas per melhor capir la fonccion vitala de las migracions e encapar lo jòc liure de las infléencias. De qué delargar la nòstra capacitat de sintèsi, reservada fins ara a París.
 
Fàcia al retard e a la crisi francesa de las sciéncias socialas, la “Fondacion des sciences de l’homme” ven de publicar, lo mes d’abrial passat, lo primièr numerò de la revista Socio titolat: Penser global. Sem aquí dins la dralha de las subaltern studies nascudas en India dins las annadas 80. Amb l’esper se prenguèsse en compte la nòstra problematica!
 
Demèst las personalitats que nos pòdon ajudar a desbartassar, voldriái prersentar aicí dos cercaires pas pron coneguts, l’un per çò de las arts e l’autre per çò de las tecnicas:
 
Jurgis Baltrusaïtis (1903-1988), istorian de l’art d’origina lituaniana (es Bernat Manciet que lo me faguèt conéisser) que s’entrevèt de la migracion de las fòrmas esteticas, sus un camin que va  de l’Asia mai orientala fins a l’art romanic de Sant Cugat del Vallés o de Moissac. Per el, l’istòria de l’art es esencialament “una cadena d’experiéncias”. Nos far capir cossí una fòrma o una figura se trasmet dins l’espandi e lo temps, cossí tala comunautat l’adòpta e se la trasforma en fonccion de sa quita cultura.
 
Didier Gazagnadou (nascut en 1952): quora foguèt entrevistat sus France Culture (Cultures d’Islam, 22-03-13), Abdelwahab Meddeb lo pensèt d’origina armeniana de per son nom. Gazagnadou revendiquèt l’occitanitat de son patronim. Dins son  assag de 2008 consacrat a l’espandiment de las tecnicas e de las culturas (Ed. Kimé), critica, coma ò avem fach, la vista binària Orient/Occident.qu’empacha la bona coneissença de las migracions: ”Au sein de cette vaste Eurasie les sociétés du Moyen Orient dont celles de la période musulmane, ont été l’interface de l’Asie orientale et de l’Europe”. La mondializacion, per el, es pas un fenomèn nòu, mas un processus de durada longa. Un cercaire de tria que nos caldrá lèu convidar.