Opinion
Endralhar la cultura d’òc?
“La culture occitane est celle qui desserre les contraintes et libère les énergies (…)
Elle se situe toujours aux lieux de plus grande ouverture.”
Marcel Félix Castan
Davant de pausar la pluma per saborar las vacanças, davant de pausar la pluma per tornar soscar de mei haut enlà, me pensèri de tirar quauquas dralhas per l’accion culturau occitana, qu’au long de l’annada, apareishuren dens los articles.
Son pas sonque una troquilha d’idèias, shens nada pretension: de las pèiras sau camin atau d’ajudar, com hasut lo Pocet, a trobar sa rota.
Davant tota auta causa, me pareish que la cultura occitana diu trobar lo son camin pròpri, hòra de tota imitacion dau modèu francés. Perqué lo monde que mens en mens parlan la lenga nòsta, s’anirén préner a la cultura d’òc çò que tant aisiment se pòt trobar en francés? De mei, una cultura com la nòsta, en manca de reconeishença e donc de mejans, pòt sonque qu’aparéisher “provinciau” a costat de la “maquina culturau” nacionau.
Rencontrèrem aquesta ideia mei d’un còp dens lo sarròt daus articles de l’annada, en tot parlar d’Istòria o de literatura, mes aquò se torna trobar tanben dens l’accion culturau.
Dus exemples:
Donc, atau com disèva lo Castan, sem condemnats a descubrir los lòcs de mei grana ubertura. Mes un còp qu’avem plan comprés que nos fau eishivar de reprodusir o se se negar dens lo sitèma francés, damòra de descubrir las vias nòstas, au mens dens los sons principis. Una recerca de las longas, que solide, se pòt pas resólver dens un articlòt. Egau, me pareish que la coneishença de la cultura nòsta, dens sas escasudas istoricas, nos puiré balhar quauquas endicas:
Aquest movement d’ací d’alà, es prigondament originau per rapòrt a la cultura francesa que, sovent, s’espandís dempui l’especialista cap au pòble…
Aqueste biais de véser, estut dens las annadas 70, lo brèç de la creacion occitana en aufrir a cadun la possibilitat de s’exprimir au son nivèu e segon los sons talents.
La cultura d’òc n’a pas hrèita d’un sistèma mediatic e comerçiau de promocion de “stars”. Es una trapadèra que nos miarà, un còp de mei, dens l’andròna.
Elle se situe toujours aux lieux de plus grande ouverture.”
Marcel Félix Castan
Davant de pausar la pluma per saborar las vacanças, davant de pausar la pluma per tornar soscar de mei haut enlà, me pensèri de tirar quauquas dralhas per l’accion culturau occitana, qu’au long de l’annada, apareishuren dens los articles.
Son pas sonque una troquilha d’idèias, shens nada pretension: de las pèiras sau camin atau d’ajudar, com hasut lo Pocet, a trobar sa rota.
Davant tota auta causa, me pareish que la cultura occitana diu trobar lo son camin pròpri, hòra de tota imitacion dau modèu francés. Perqué lo monde que mens en mens parlan la lenga nòsta, s’anirén préner a la cultura d’òc çò que tant aisiment se pòt trobar en francés? De mei, una cultura com la nòsta, en manca de reconeishença e donc de mejans, pòt sonque qu’aparéisher “provinciau” a costat de la “maquina culturau” nacionau.
Rencontrèrem aquesta ideia mei d’un còp dens lo sarròt daus articles de l’annada, en tot parlar d’Istòria o de literatura, mes aquò se torna trobar tanben dens l’accion culturau.
Dus exemples:
> La règla de l’ensenhament segondari, causida dempui la creacion dau CAPES, es de díser, “Òccitan: una matèria com una auta” n’a pas mancat de tuar en mantuns endrèits los cors de lenga dens los colègis e los licèus. (véser l’article: “L’amic vesin es professor d’Occitan”).
Non! L’òccitan es pas una matèria com una auta: escanada per una administracion que sonque seguis una dralha administrativa, opcionau e mau reconeishuda, l’ensenhament de la lenga nòsta es condemnat a inventar una fòrma navèra d’escolaritat o a morir.
Una idèia qu’an plan comprés los de Calandreta: en tot aufrir una escòla chic mei prep dau mainatge, hòrt mauaisit de trobar dens lo sistèma oficiau, asseguran l’espeliment de l’escòla com de la lenga.
> Los artistas occitans, saben que los hestenaus nacionaus, tanben com las salas oficiaus d’espectacle, mespresan la creacion culturau occitana… Una situacion que menèt l’accion culturau nòsta a apitar un hialat de lòcs d’espectacles manejats per un a tropa de volontaris dens endrèits on digun pensaré que s’i pusqui héser cultura.
Quan sabem lo percentage hòrt baish de la frequentacion de las salas “oficiaus”, nos apercebem que fin finau la cultura d’Òc mièt, dens las annadas passadas, un trabalh d’educacion populària que lo poder francés n’a pas jamei podut héser.
L’escaduda exepcionau de Nadau, qu’atau gahèt sa popularitat (e aquò se contunha), n’es la milhora de las pròvas. Es en partir d’aqueth hialat, qu’acaba egau d’estar mei o mens reconeishut, que podem esperar s’aubrir los lòcs oficiaus. Aquò se passa, chic a chic. Mes la deca seré de deishar càser lo nòste heish d’organisators: la cultura d’Òc diu damorar fièra de sas causidas e non pas cercar d’estar “un petit París”.
Non! L’òccitan es pas una matèria com una auta: escanada per una administracion que sonque seguis una dralha administrativa, opcionau e mau reconeishuda, l’ensenhament de la lenga nòsta es condemnat a inventar una fòrma navèra d’escolaritat o a morir.
Una idèia qu’an plan comprés los de Calandreta: en tot aufrir una escòla chic mei prep dau mainatge, hòrt mauaisit de trobar dens lo sistèma oficiau, asseguran l’espeliment de l’escòla com de la lenga.
> Los artistas occitans, saben que los hestenaus nacionaus, tanben com las salas oficiaus d’espectacle, mespresan la creacion culturau occitana… Una situacion que menèt l’accion culturau nòsta a apitar un hialat de lòcs d’espectacles manejats per un a tropa de volontaris dens endrèits on digun pensaré que s’i pusqui héser cultura.
Quan sabem lo percentage hòrt baish de la frequentacion de las salas “oficiaus”, nos apercebem que fin finau la cultura d’Òc mièt, dens las annadas passadas, un trabalh d’educacion populària que lo poder francés n’a pas jamei podut héser.
L’escaduda exepcionau de Nadau, qu’atau gahèt sa popularitat (e aquò se contunha), n’es la milhora de las pròvas. Es en partir d’aqueth hialat, qu’acaba egau d’estar mei o mens reconeishut, que podem esperar s’aubrir los lòcs oficiaus. Aquò se passa, chic a chic. Mes la deca seré de deishar càser lo nòste heish d’organisators: la cultura d’Òc diu damorar fièra de sas causidas e non pas cercar d’estar “un petit París”.
Donc, atau com disèva lo Castan, sem condemnats a descubrir los lòcs de mei grana ubertura. Mes un còp qu’avem plan comprés que nos fau eishivar de reprodusir o se se negar dens lo sitèma francés, damòra de descubrir las vias nòstas, au mens dens los sons principis. Una recerca de las longas, que solide, se pòt pas resólver dens un articlòt. Egau, me pareish que la coneishença de la cultura nòsta, dens sas escasudas istoricas, nos puiré balhar quauquas endicas:
– La cultura occitana es una cultura de “l’èster uman”, daus trobadors a Jansemin, s’i tròba totjorn çò purmèir, aquesta mena de tendressa que hèi passar l’òmi davant la règla. Quau espaçi de libertat!
– Sabenta o populara, la cultura occitana es l’ahar de tots: es una construccion comuna dens un escambi permanent enter “lo creator” e l’utilisator.
– Sabenta o populara, la cultura occitana es l’ahar de tots: es una construccion comuna dens un escambi permanent enter “lo creator” e l’utilisator.
Aquest movement d’ací d’alà, es prigondament originau per rapòrt a la cultura francesa que, sovent, s’espandís dempui l’especialista cap au pòble…
Aqueste biais de véser, estut dens las annadas 70, lo brèç de la creacion occitana en aufrir a cadun la possibilitat de s’exprimir au son nivèu e segon los sons talents.
La cultura d’òc n’a pas hrèita d’un sistèma mediatic e comerçiau de promocion de “stars”. Es una trapadèra que nos miarà, un còp de mei, dens l’andròna.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#3
Pensi qu'as rason. De cultura ne'n cal de totas menas, populara o sabenta. E pòt èsser una empacha per las gents si troban pas que de mejans sabents per practicar la lenga.
Los menaires del movement, los qu'estúdien la lenga, que la fagan avançar, qu'ensajen de la normalisar, los qu"escrigan, los que charren dins los medias, devon pas doblidar aquò.
Anèri aquesta annada pel primièr còp a la dictada occitana, sabi pas si i tornarai : degun parlava pas la lenga, totes parlavan lo francés... quand ensajèri d'escambiar unes mòts ambe los vesins, comprenguèri : èran pas degordits, avián paur de parlar mal, d'èsser jujats per los mai sabents.
Dins lo grop que s'amassa totas las setmanas, ont venèm per aprener e parlar la lenga, es çò meteis. An paur de parlar, dels jujaments dels autres, e subretot dels mai sabents. Pr'aquò, totes son anats veire Nadau. Son de mond simple, pas fièrs, qu'an l'amor del païs, un vertadièr sentiment d"identitat, e la volontat d'aprene e de faire viure la lenga.
Cada an, me'n vau veire lo festenal d'Avinhon, qu'aimi lo teatre : de pèças en occitan n'i a pas. Mas de pèças, n'as per totes los gosts, de totas menas. Es aquela diversitat que fa la riquesa d'una cultura : e si aimi pas Feydeau e lo teatre de baloard, pensi qu'es necessari, complís son ròtle dins l'ofèrta culturala diversa. Per la literatura es çò meteis. : cal de tot per que lo mond se torne trobar dins l'ofèrta.
Los occitanistas devon pensar a aquò : mespresar pas las formas "menoras" de cultura. Per viure la lenga deu d'en primièr èsser un mejan de communicacion, e la communication comença cò del fornièr lo matin.
#2 Oc cresi plan que sem sus doas vistas disparieras :
1/ Una occitanista, que nos dich "Occitania va pas, mas Occitania sabètz pas çò qu'es vos vau contar coma cal pensar"
2/Una occitana amb enveja de normalitat.
Co que disi e que benleu vos a escapat es que cal de tot en occitan, e arrestar de se posicionar en "minorizats" es lo melhor miegjan de s'autominorizar, per ma part m'arriba de parlar occitan per carrièra amb gens e policia m'a pas jamai arrestat per aquò. Sem benlèu "minoritaris", encara qu'aici tanben se podria tanben discutir e soscar, soi segur que totes los que finton VAP o Vaqui, que legisson la Setmana, qu'escotan las radios occitanas, que van a d'espectaclas onte la lenga es presenta son pas forçadament dins las associacions occitanistas (e tant melhor) seria benleu temps per l'occitanisme de se tornar botar en question.
Co que legissi dins la prosa d'en Roulet m'espanta a mantunes punts :
-Aparentament nos dich "teni las solucions" (ço que i'es pas propri, coneissi un brave boçin d'occitanistas que cridon aver la solucion) e compreni pas coma amb tot aquel monde aluserpits que tenon la solucion e que se son conscientisat en tuban d'espinels sul Larzac, mai de 40 ans aprep la situacion de la lenga es la qu'es auei .
- Aquel posicionament d'occitanistas, afortis en ço de las gens l'impression que occitan=occitanista, e doncas las gens que son pas dins lo mitan, se sentisson pas occitan.
-Que vos embestiessa o non, Padena, Nadau, fan mai de monde que Zuchetto canta los trobadors (pr'amor del respecte que teni pel trabalh de Gerard) es que per de que fan causas popularas lor cal dreissar un lenher per los cremar en plaça publica ?
Co que pot salvar l'occitan son creators que se freitan al monde normal (e n'ia urosament) que se pausicionan coma musicians, gens de teatre, jornalistas, actors normaus dins lo lor mitan professionaus, que las gens van veire pr'amor de la qualitat sense se pausar la question en i anant (en en tornant es una autra contesta) d'una qu'una lenga cantan las gens. Bon aprep privaria de lo lor moment de gloria los que se dison que basta pas que de prener un diableton per sonar la valsa banda mòl en cridant a la desfensa "du beau patois de chez nous" per esser un musician (e òc sense la minorizança qu'un fum de musician del dimenge auriam mancat) mas faria de ben a la lenga (e quitament a d'aqueles que se tornar engolir l'ego far pas de mal de quant en quant)
#1 Cresi qu'aquí se crosan dos caminadas de la pensada :
1) Una pensada militanta occitanista, en lucha per una lenga minorizada.
2) Un pensada umanista clarament contra lo sistèmi mediatic ambient, noirigat de neoliberalisme, d'individualisme, una societat de l'espectacle (Cf. Gui Debord) que claufís lo cap dels siues "espectators" per los dispensar de pensar e ne far de productors consomators passius e sotmeses…
Cada pensada a sa noblesa, sas fragilitats. Caduna se pòt atacar e defendre. Mas son doás causas desparièras. Òm pòt èsser occitanista e neoliberal. Òm pòt èsser existencialista, situacionista, umanista e non luchar per la diversitat linguistica. Pòdi perdonar als primièrs, mas en rason de la contradiccion irreductibla que pòrtan amb eles, pòdi pas perdonar als segonds.
Putan, me confla a fòrça aquel miserabilisme "sem pas coma los autres". Oc MArti nos cantet dins las 70antas "Peaux Rouges, Bougnoules du Midi) gaireben 40 ans aprep aquò a bravament evoluit de mon vejaire.
Co que far mestier a l'Occitan (e dintri tot la lenga, la cultura...) es de normalitat, d'arrestar de diser "anatz veire d'occitan, anatz aprener l'occitan vos en pregam atau crevarem pas", d'arrestar tanben de faire creire que sem un pais de potonorses, Occitania es pas un pais sonque d'umanistas, i'a de tot.
Co que nos cal, es ja d'acabar de realisar que tot es politic, arrestar d'estigmatisar las autras culturas (subretot la francesa) en "elitisme vs popular", en gròs arrestar d'ensajar de la se mesurar (sem un boçin vielhs per aquò) e continuar de produisir de tot.
De telerealitat o de porno en oc ? Aquo seria prova de normalitat (bon aprep de vertat faria paur, poria menar a l'occitan monde novel e aquò far paur, nos podrian raubar lo precios, méchants hobbits).
Aprep de vertat que sortir de la mediocritat ajuda pas lo mendigot, e aquò benleu n'en geina d'unes.
Acabarai en tot citant un confrari cap redactor que vos diria "Co que salvet lo catala ; aisit es Falcon Crest"
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari