Opinion
Leis ensenhaments dau grèc (I)
Per sauvar l’occitan, es util de veire çò que s’es passat dins de lengas qu’an ben capitat e mai se coneguèron a passat temps de problèmas similars ai nòstres. Regardar l’exemple dau catalan rèsta necessari e fondamentau. Mai d’autrei lengas tanben pòdon favorizar de reflexions. Presenti uei lo grèc modèrne, que coneissi sa situacion fòrça ben. Escrivi aqueste tèxt en Grècia.
Lei foncions de comunicacion en grèc e en occitan
E mai s’una crisi terribla aclapa lei grècs en aquesteis ans 2010, la lenga grèga rèsta dins una santat excellenta perque es la primiera lenga de comunicacion de la societat ellenica. Degun se pòt integrar en Grècia se parla pas lo grèc.
Tanben es lo cas a Chipre, qu’es una illa amb una antica cultura grèga: aumens se passa coma aquò dins lo sud, car lo nòrd patís una invasion militara turca dempuei 1974 (la legitimitat d’una preséncia culturala turca a Chipre es pas en causa; ieu aimi lei turcs e la lenga turca; aicí contèsti l’ocupacion militara per Ankara e la division forçada de l’illa).
Leiçon: lo mite absurde dau bilingüisme occitan-francés (o occitan-italian, o occitan-espanhòu) es una revendicacion inacceptabla e perilhosa. Solet l’occitan merita d’ocupar la primiera plaça de lenga de comunicacion en Occitània, coma es devengut lo cas dau grèc en Grècia.
Ara, anam veire que l’usança normalizada dau grèc en Grècia se ganhèt pas facilament, que cauguèt luchar ferme per i arribar.
Lei renaissenças en Grècia e Occitània
Lo grèc a una istòria d’una longor desmesurada. Apareguèt fa un pauc mai de 4000 ans, a la fin dau millenni III abans lo Crist, e aguèt diferents periòdes de grand prestigi en relacion amb leis evolucions de la civilizacion ellenica: grèc arcaïc micenèu, grèc omeric, grèc ancian “classic”, grèc ancian ellenistic, grèc ancian dau periòde paleocrestian, grèc medievau bizantin, grèc modèrne...
L’occitan es una lenga ben pus joina, qu’apareguèt fa 1300 ans mai que tenguèt tanben sei periòdes de glòria, especialament a l’Edat Mejana.
La renaissença dau grèc modèrne s’avièt a la fin dau sègle XVIII e sustot au començament dau sègle XIX, quand Grècia èra sota l’ocupacion otomana (turca). Se faguèt gràcias a d’escrivans coma Adamantios Korais o Dionysios Solomos. Solomos, qu’aviá recebut una formacion en lenga italiana, estudiava l’usatge popular dau grèc en donant de sòus ai païsans per que li ensenhèsson de mots. Exactament pendent lo meteis periòde, nosautres conegueriam lo començament de la renaissença occitana amb d’erudits e d’escrivans coma Antòni Fabre d’Olivet, Francés Rainoard, Simon Juda Onorat, Jansemin, seguits pus tard per lo Felibritge...
Pasmens, en aqueu sègle XIX, una granda diferéncia entre Occitània e Grècia se produguèt dins lei movements d’istòria.
Dau costat grèc, i aguèt un movement independentista que menèt una insurreccion eroïca còntra leis otomans tre 1821 e qu’obtenguèt en 1830 la creacion d’un estat grèc sobeiran, dins lo sud de Grècia. Puei aquel estat reconquistèt lentament d’autrei tèrras grègas còntra lo poder turc fins ais ans 1920. Es aquò d’aquí la basa de la Grècia actuala.
Lo movement grèc de renaissença, cresètz que revendicava un “bilingüisme” ninòi entre lo grèc e lo turc? Que non, saupèt impausar, amb rason, lo grèc coma sola lenga oficiala dins l’estat grèc emergent.
E lo movement grèc de renaissença, cresètz que recebèt un sosten unanim de la populacion grèga de l’epòca? Que non, lei grècs èran devesits entre lei patriòtas e lei partisans de la dominacion turca. Lei patriòtas ganhèron per audàcia e l’istòria li a donat rason.
En Occitània, au contrari, avèm jamai sauput reglar aqueu tipe de problèma, avèm contunhat d’esitar fins ara entre patriotisme e somission e, ansin, avèm mancat d’ocasions de liberacion nacionala. Per exemple la revòuta dei vinhairons de 1907, que Frederic Mistral refusèt de la dirigir, auriá pogut iniciar un patriotisme occitan popular amb una fòrta basa sociala...
Una leiçon: la renaissença culturala e lingüistica d’una populacion minorizada capita melhor se s’acompanha d’una afirmacion nacionala e d’una volontat d’independéncia. Grècia, uei, es una nacion que totei reconeisson sens la mendre contestacion; pasmens aquò èra luenh d’èsser evident au començament dau sègle XIX. Occitània subreviurà se combina una consciéncia nacionala amb la revendicacion lingüistica. Car l’estat francés, de son costat, a pas d’escrupuls per espotir nòstra lenga d’òc en nom de l’unitat de la nacion francesa...
La recuperacion reüssida de la lenga grèga
Lo grèc foguèt jamai en grèu perilh de desparicion coma l’occitan. Pasmens, pendent mai d’un periòde, lo grèc perdèt fòrça terren en Grècia a causa d’invasions successivas. Arribèt que lei campanhas de Grècia parlèsson de dialèctes eslaus primitius a l’epòca deis invasions eslavas dei sègles VIII e IX. Mai cada còp, lo grèc reprenguèt sa plaça primiera dins lo país en se redifusant a partir dei vilas, de la Glèisa Ortodòxa e dau poder politic bizantin.
Pus recentament, sota l’ocupacion otomana, de vastei zònas ruralas de Grècia parlavan lo turc, siá per immigracion turca, siá per turquizacion lingüistica de populacions grègas que se sentián encara grègas d’alhors.
A la fin de l’ocupacion otomana, pendent lo sègle XIX, d’escòlas privadas en lenga grèga se multipliquèron e formèron de quadres e de patriòtas que foguèron ben utils, puei, per bastir la Grècia independenta.
Leiçon: en comparason, l’ensenhament actuau de l’occitan (public, catolic o de Calandreta) manca terriblament aquela ambicion de formacion patriotica. Lei joines formats en occitan sabon solament parlar un pauc l’occitan, mai devenon quasi jamai lei futurs quadres dau movement occitanista. Tròp sovent an pas recebut la consciéncia politica, ni la fiertat nacionala, ni l’autoestima culturala que serián necessàrias per portar la lenga occitana dins la societat. Devèm corregir d’urgéncia aquela mancança. Se lei professors d’occitan pòdon pas garentir la formacion ideologica e patriotica pendent lei cors, aumens leis occitanistas militants la devon prepausar ais escolans sortits de l’escòla. Nos cau trobar una solucion.
De familhas grègas perdèron l’usatge dau grèc dins l’Empèri Otoman. Mai i aguèt tanben, en còntrapés, de familhas que transmetèron la practica dau grèc de generacion en generacion. Aquò mantenguèt dins la societat de nuclèus durs d’ellenofòns. Foguèron puei una basa solida per generalizar la lenga grèga dins l’estat grèc independent.
Leiçon: es indispensable d’organizar de nuclèus d’occitanofòns per installar un usatge resistent de l’occitan dins la societat actuala. O conselhan lei sociolingüistas Robèrt Lafont e Joshua Fishman.
Lei foncions de comunicacion en grèc e en occitan
E mai s’una crisi terribla aclapa lei grècs en aquesteis ans 2010, la lenga grèga rèsta dins una santat excellenta perque es la primiera lenga de comunicacion de la societat ellenica. Degun se pòt integrar en Grècia se parla pas lo grèc.
Tanben es lo cas a Chipre, qu’es una illa amb una antica cultura grèga: aumens se passa coma aquò dins lo sud, car lo nòrd patís una invasion militara turca dempuei 1974 (la legitimitat d’una preséncia culturala turca a Chipre es pas en causa; ieu aimi lei turcs e la lenga turca; aicí contèsti l’ocupacion militara per Ankara e la division forçada de l’illa).
Leiçon: lo mite absurde dau bilingüisme occitan-francés (o occitan-italian, o occitan-espanhòu) es una revendicacion inacceptabla e perilhosa. Solet l’occitan merita d’ocupar la primiera plaça de lenga de comunicacion en Occitània, coma es devengut lo cas dau grèc en Grècia.
Ara, anam veire que l’usança normalizada dau grèc en Grècia se ganhèt pas facilament, que cauguèt luchar ferme per i arribar.
Lei renaissenças en Grècia e Occitània
Lo grèc a una istòria d’una longor desmesurada. Apareguèt fa un pauc mai de 4000 ans, a la fin dau millenni III abans lo Crist, e aguèt diferents periòdes de grand prestigi en relacion amb leis evolucions de la civilizacion ellenica: grèc arcaïc micenèu, grèc omeric, grèc ancian “classic”, grèc ancian ellenistic, grèc ancian dau periòde paleocrestian, grèc medievau bizantin, grèc modèrne...
L’occitan es una lenga ben pus joina, qu’apareguèt fa 1300 ans mai que tenguèt tanben sei periòdes de glòria, especialament a l’Edat Mejana.
La renaissença dau grèc modèrne s’avièt a la fin dau sègle XVIII e sustot au començament dau sègle XIX, quand Grècia èra sota l’ocupacion otomana (turca). Se faguèt gràcias a d’escrivans coma Adamantios Korais o Dionysios Solomos. Solomos, qu’aviá recebut una formacion en lenga italiana, estudiava l’usatge popular dau grèc en donant de sòus ai païsans per que li ensenhèsson de mots. Exactament pendent lo meteis periòde, nosautres conegueriam lo començament de la renaissença occitana amb d’erudits e d’escrivans coma Antòni Fabre d’Olivet, Francés Rainoard, Simon Juda Onorat, Jansemin, seguits pus tard per lo Felibritge...
Pasmens, en aqueu sègle XIX, una granda diferéncia entre Occitània e Grècia se produguèt dins lei movements d’istòria.
Dau costat grèc, i aguèt un movement independentista que menèt una insurreccion eroïca còntra leis otomans tre 1821 e qu’obtenguèt en 1830 la creacion d’un estat grèc sobeiran, dins lo sud de Grècia. Puei aquel estat reconquistèt lentament d’autrei tèrras grègas còntra lo poder turc fins ais ans 1920. Es aquò d’aquí la basa de la Grècia actuala.
Lo movement grèc de renaissença, cresètz que revendicava un “bilingüisme” ninòi entre lo grèc e lo turc? Que non, saupèt impausar, amb rason, lo grèc coma sola lenga oficiala dins l’estat grèc emergent.
E lo movement grèc de renaissença, cresètz que recebèt un sosten unanim de la populacion grèga de l’epòca? Que non, lei grècs èran devesits entre lei patriòtas e lei partisans de la dominacion turca. Lei patriòtas ganhèron per audàcia e l’istòria li a donat rason.
En Occitània, au contrari, avèm jamai sauput reglar aqueu tipe de problèma, avèm contunhat d’esitar fins ara entre patriotisme e somission e, ansin, avèm mancat d’ocasions de liberacion nacionala. Per exemple la revòuta dei vinhairons de 1907, que Frederic Mistral refusèt de la dirigir, auriá pogut iniciar un patriotisme occitan popular amb una fòrta basa sociala...
Una leiçon: la renaissença culturala e lingüistica d’una populacion minorizada capita melhor se s’acompanha d’una afirmacion nacionala e d’una volontat d’independéncia. Grècia, uei, es una nacion que totei reconeisson sens la mendre contestacion; pasmens aquò èra luenh d’èsser evident au començament dau sègle XIX. Occitània subreviurà se combina una consciéncia nacionala amb la revendicacion lingüistica. Car l’estat francés, de son costat, a pas d’escrupuls per espotir nòstra lenga d’òc en nom de l’unitat de la nacion francesa...
La recuperacion reüssida de la lenga grèga
Lo grèc foguèt jamai en grèu perilh de desparicion coma l’occitan. Pasmens, pendent mai d’un periòde, lo grèc perdèt fòrça terren en Grècia a causa d’invasions successivas. Arribèt que lei campanhas de Grècia parlèsson de dialèctes eslaus primitius a l’epòca deis invasions eslavas dei sègles VIII e IX. Mai cada còp, lo grèc reprenguèt sa plaça primiera dins lo país en se redifusant a partir dei vilas, de la Glèisa Ortodòxa e dau poder politic bizantin.
Pus recentament, sota l’ocupacion otomana, de vastei zònas ruralas de Grècia parlavan lo turc, siá per immigracion turca, siá per turquizacion lingüistica de populacions grègas que se sentián encara grègas d’alhors.
A la fin de l’ocupacion otomana, pendent lo sègle XIX, d’escòlas privadas en lenga grèga se multipliquèron e formèron de quadres e de patriòtas que foguèron ben utils, puei, per bastir la Grècia independenta.
Leiçon: en comparason, l’ensenhament actuau de l’occitan (public, catolic o de Calandreta) manca terriblament aquela ambicion de formacion patriotica. Lei joines formats en occitan sabon solament parlar un pauc l’occitan, mai devenon quasi jamai lei futurs quadres dau movement occitanista. Tròp sovent an pas recebut la consciéncia politica, ni la fiertat nacionala, ni l’autoestima culturala que serián necessàrias per portar la lenga occitana dins la societat. Devèm corregir d’urgéncia aquela mancança. Se lei professors d’occitan pòdon pas garentir la formacion ideologica e patriotica pendent lei cors, aumens leis occitanistas militants la devon prepausar ais escolans sortits de l’escòla. Nos cau trobar una solucion.
De familhas grègas perdèron l’usatge dau grèc dins l’Empèri Otoman. Mai i aguèt tanben, en còntrapés, de familhas que transmetèron la practica dau grèc de generacion en generacion. Aquò mantenguèt dins la societat de nuclèus durs d’ellenofòns. Foguèron puei una basa solida per generalizar la lenga grèga dins l’estat grèc independent.
Leiçon: es indispensable d’organizar de nuclèus d’occitanofòns per installar un usatge resistent de l’occitan dins la societat actuala. O conselhan lei sociolingüistas Robèrt Lafont e Joshua Fishman.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#41 « Mai pensavi que la coneissença dau francès èra un mejan identitari de se destriar deis autrei canadencs qu'an força dificultats elei meteis de se destriar dei ciutadans deis Estats units. »
Hòrt interessant parièr ! que confirmi qu'èi encontrat aqueste (doble) sentiment en çò deus anglofònes (« n'èm pas com los americans » e, taus anglofònes quebequés « n'èm pas com la rèsta deu Canadà »).
#40 La situacion èra ben particulara: èran d'estudiants de literatura francesa, donc interessats per la lenga e la cultura franceses en se. Mai pensavi que la coneissença dau francès èra un mejan identitari de se destriar deis autrei canadencs qu'an força dificultats elei meteis de se destriar dei ciutadans deis Estats units. Cau diré tanben que, pendent mon cors de civilizacion francesa, leis inicièri a l'occitan ò au provençau (tot aquò se passava fa mai de 15 ans, ma consciéncia occitana èra pas clara a aquela epòca). Devi ajustar qu'una autra causòta complica lei causes en Quebec: un doble sistema educatiu, un francés (majoritari) e un anglés (minoritari). Aquò permet pas de limitar lo conflicte lingüístic.
#35 Justaments, la situacion la vedoi shens compréner-la, que soi pas sociolingüista… I caleré analisis d'especialistas… ua « jòb » entà vos, Domergue !
#39 Donc qu'estotz au contacte dirècte deus anglos qui volèn apréner lo francés. Avotz lo temps e/o lo parat de curar la question de la motivacion ? Quin èra lo lor interès màger : professionau e sonque ? culturau ? etc.
Çò de misteriós entà jo qu'ei dab quina rapiditat e's debanè la capvirada, enter ger que los anglofònes e refusèvan de parlar francés en carrèra, e uei que s'envian los mainatges tà l'escòla francesa (en caricaturar drin).
Entertant que creishè l'interès peu francés, Montréal que s'ahortiva la reputacion de "doçor de víver".
Qu'èra aparentament hèra atragenta entaus joens d'Ottawa o Toronto (e mei delà), que los bars i barran a l'ua òra de la nueit (taus mei tardièrs) contra 2 o 3 òras a Montréal…
Atau lo mensuau « NightLife » que publica articles dens la lenga (anglés O francés) deu redactor, shens arrevirada cap a l'auta lenga, e qu'ei lejut per tots. Quan vei lo lor site uei, que'm sembla lo francés qu'i pren mei de plaça que non pas dètz ans a : donc lo bilingüisme ne l'a pas aflaquit senon en·hortit.
Lo conflicte lingüistic qu'ei tostemps viu au nivèu politic mes los joens que se'n janglan beròi e que son pros deu lor bilingüisme.
Mes totun, la « night life », n'ei pas ua rason sufisenta aquò !
Quina ei la recèpta ? I a d'estudis suu subjècte ?
(Tanben que cau notar qu'ei perfèitament possible de's víver la vita a Montréal en parlar pas qu'ua lenga, francés o anglés*. Mes alavetz la socializacion qu'ei estequida d'autant : lo monolingüisme que v'aparta deus d'en fàcia.)
* En parlar pas qu'occitan b'auretz combat… :)
#34 Ieu tanben visquèri en Quebèc, donèri pendent un an de cors de francés a l'universitat anglofòna de Montreal (McGill) e es exactament çò que prevesiái! :)
#36 Mai evidentament que lei gents venon a de concèrts per escotar de musica ò a de festenaus per s'espaçar e préner de bòn temps ! E Urosament !
L'Estivada es pas un recampament purament politic. Ieu lo vieu coma un biais intelligent de socializar la lenga e sa pratica.
Sus tot aquelei gents que venon, n'auràs totjorn una part que s'interessarà a la problematica de la lenga, a son existéncia, a sa situaciona actuala, etc... Es evident ! Ne'n seria que 5 dau cent, sus cent mila personas que passan dins la setmana (dieu una chifra completament a l'azard...), te fa ja 5000 personas.
Es pas ren.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari