Opinion
Leis ensenhaments dau grèc (II)
Lei similituds dins la restauracion dau grèc e de l’occitan
Lo grèc modèrne, ai sègles XIX e XX, s’es desvolopat amb doas varietats estandards concurrentas:
Entre l’independéncia de 1830 e l’an 1976, es la katharevousa que serviguèt de lenga oficiala en Grècia. Mai èra tant arcaïzanta qu’intrèt jamai dins l’usatge parlat espontanèu. En 1976, aürosament, l’estat grèc adoptèt coma varietat oficiala la dimotiki, pròcha de la lenga parlada.
Avís: leis actituds de certaneis occitanistas que son còntra la nòrma, e que pretendon defendre un usatge “popular”, an pas lo mendre rapòrt amb la dimotiki dei grècs. D’efiech:
Leiçon: una bòna nòrma lingüistica alia leis elements populars e cultes, sens leis opausar. Es necessari per desvolopar una lenga estandard, capabla d’ocupar de foncions divèrsas. Lo grèc estandard o fa. L’occitan estandard o fa...
Vèrs lo pluricentrisme?
Sabèm qu’una lenga pluricentrica es una lenga estandard amb d’adaptacions territorialas moderadas, coma es lo cas en occitan, catalan, espanhòu, alemand e anglés.
Lo grèc estandard de tipe dimotiki a una varietat unica e es pas exactament una lenga pluricentrica. Pasmens la dimotiki comença d’acceptar de formas regionalas tipicas de Chipre e, s’aquela tendéncia se confirma, lo grèc poiriá venir pluricentric.
Dins l’usatge orau, ja lei grècs accèptan sens problèma de variacions regionalas tocant la pronóncia, lo vocabulari e de còps lei formas gramaticalas. Lei diccionaris grècs recents intègran de mai en mai de mots regionalament marcats e lei presentan coma de formas validas per tota la lenga estandard.
Leiçon: lo projècte d’un occitan estandard pluricentric, ont lei mots e expressions pòdon viatjar d’un dialècte a l’autre e venir comuns a totei leis occitanofòns, revèrta una practica ja ben acceptada dins de lengas pluricentricas coma lo catalan o l’anglés, o dins una lenga quasi pluricentrica coma lo grèc.
Lo grèc modèrne, ai sègles XIX e XX, s’es desvolopat amb doas varietats estandards concurrentas:
— d’un caire la katharevousa (καθαρεύουσα, “lenga purificanta”)
— e d’autre caire la dimotiki o lo grèc demotic (δημοτική, “lenga populara”).
Se tracta pas de doas grafias concurrentas coma es lo cas, en occitan actuau, amb lei grafias classica e mistralenca. S’agís au contrari de dos estandards concurrents amb una grafia identica.— e d’autre caire la dimotiki o lo grèc demotic (δημοτική, “lenga populara”).
Entre l’independéncia de 1830 e l’an 1976, es la katharevousa que serviguèt de lenga oficiala en Grècia. Mai èra tant arcaïzanta qu’intrèt jamai dins l’usatge parlat espontanèu. En 1976, aürosament, l’estat grèc adoptèt coma varietat oficiala la dimotiki, pròcha de la lenga parlada.
Avís: leis actituds de certaneis occitanistas que son còntra la nòrma, e que pretendon defendre un usatge “popular”, an pas lo mendre rapòrt amb la dimotiki dei grècs. D’efiech:
— La dimotiki, que se definís coma “lenga populara”, es pasmens un grèc estandard, comparable amb l’occitan estandard. La dimotiki s’apieja sus una nòrma ben precisa que lo sabent Manolis Triantafyllidis estabilizèt en 1941 dins sa Neoelliniki Grammatiki (Νεοελληνική Γραμματική, Gramatica dau Grèc Modèrne). Donc la dimotiki sembla la nòrma classica de l’occitan, que Loís Alibèrt fixèt dins sa Gramatica Occitana de 1935.
— L’aspècte “popular” de la dimotiki residís dins lo fach qu’es un estandard pròche dau grèc parlat. Aquò coïncidís perfiechament amb la nòrma classica de l’occitan, que tanben valoriza de formas usualas, popularas, vivas e atestadas dins la lenga actuala (e mai se leis antinormistas pretendon lo contrari).
— La dimotiki accèpta de mots manlevats ai lengas estrangieras coma lo turc, lo bulgar, l’eslavomacedonian, l’albanés, lo gitano, lo romanés, l’italian, lo nòrd-italian (venèt), lo francés o l’anglés. Mai o fa en valorizant lei mots d’origina grèga cada còp qu’es possible de lei restaurar. La nòrma classica de l’occitan tanben accèpta lei manlèus enriquissents, a condicion que completen de mots occitans ja disponibles. Per exemple l’occitan normatiu accèpta de francismes coma torpilha o usina e, a costat d’aquò, manten de formas solidament occitanas coma blau, l’aur, Sénher, que son vivas e pas arcaïcas (contràriament a çò que pretendon leis antinormistas que nos voudrián impausar lei francismes inutils coma blu*, l’òr*, Mossur*...).
— La dimotiki, maugrat sa basa populara, accèpta volontiers de formas cultas (o sabentas). Reactiva lei cultismes dau grèc ancian e dau grèc bizantin e lei garentís dins de formas coerentas. Parier, la nòrma classica de l’occitan preconiza un usatge racionau dei cultismes latins e grècs, en conformitat amb leis usatges de l’occitan medievau.
— L’aspècte “popular” de la dimotiki residís dins lo fach qu’es un estandard pròche dau grèc parlat. Aquò coïncidís perfiechament amb la nòrma classica de l’occitan, que tanben valoriza de formas usualas, popularas, vivas e atestadas dins la lenga actuala (e mai se leis antinormistas pretendon lo contrari).
— La dimotiki accèpta de mots manlevats ai lengas estrangieras coma lo turc, lo bulgar, l’eslavomacedonian, l’albanés, lo gitano, lo romanés, l’italian, lo nòrd-italian (venèt), lo francés o l’anglés. Mai o fa en valorizant lei mots d’origina grèga cada còp qu’es possible de lei restaurar. La nòrma classica de l’occitan tanben accèpta lei manlèus enriquissents, a condicion que completen de mots occitans ja disponibles. Per exemple l’occitan normatiu accèpta de francismes coma torpilha o usina e, a costat d’aquò, manten de formas solidament occitanas coma blau, l’aur, Sénher, que son vivas e pas arcaïcas (contràriament a çò que pretendon leis antinormistas que nos voudrián impausar lei francismes inutils coma blu*, l’òr*, Mossur*...).
— La dimotiki, maugrat sa basa populara, accèpta volontiers de formas cultas (o sabentas). Reactiva lei cultismes dau grèc ancian e dau grèc bizantin e lei garentís dins de formas coerentas. Parier, la nòrma classica de l’occitan preconiza un usatge racionau dei cultismes latins e grècs, en conformitat amb leis usatges de l’occitan medievau.
Leiçon: una bòna nòrma lingüistica alia leis elements populars e cultes, sens leis opausar. Es necessari per desvolopar una lenga estandard, capabla d’ocupar de foncions divèrsas. Lo grèc estandard o fa. L’occitan estandard o fa...
Vèrs lo pluricentrisme?
Sabèm qu’una lenga pluricentrica es una lenga estandard amb d’adaptacions territorialas moderadas, coma es lo cas en occitan, catalan, espanhòu, alemand e anglés.
Lo grèc estandard de tipe dimotiki a una varietat unica e es pas exactament una lenga pluricentrica. Pasmens la dimotiki comença d’acceptar de formas regionalas tipicas de Chipre e, s’aquela tendéncia se confirma, lo grèc poiriá venir pluricentric.
Dins l’usatge orau, ja lei grècs accèptan sens problèma de variacions regionalas tocant la pronóncia, lo vocabulari e de còps lei formas gramaticalas. Lei diccionaris grècs recents intègran de mai en mai de mots regionalament marcats e lei presentan coma de formas validas per tota la lenga estandard.
Leiçon: lo projècte d’un occitan estandard pluricentric, ont lei mots e expressions pòdon viatjar d’un dialècte a l’autre e venir comuns a totei leis occitanofòns, revèrta una practica ja ben acceptada dins de lengas pluricentricas coma lo catalan o l’anglés, o dins una lenga quasi pluricentrica coma lo grèc.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#9 Qiu'avetz tota er'arrason: per vos, cap de besonh de prevéder qué que sia. Eths estandards que son a hèr-se de tota faiçon., non vo'n hàscatz cap. Eths locutors que se'n encargan eris madeishis, e qu'ei fòrça plan atau.
Quiò, si vòs, Domèrgue. Tot aquò va plan quand èm entre occitanistas. Tà jo lo problèma qu'ei meilèu que quand parlas en "occitan normatiu" a un locutor natiu, sovent que't hè : "Quiò mes lo noste patués e lo voste, n'ei pas lo MÈME"
E si'u respones "mes si qu'ei lo MEDISH", qu'ei fotut : que passa au francés.
De léger aquò que'm balha enveja de tornar escotar Kawir!... O la cançon de Marilís Orionàa on parla en grèc. Lo grèc qu'ei ua beròia lenga!
#15 Mos de Castèths, l'occitan estandard (pluricentric) es pas l'enemic dei dialèctes. L'estandard es una aisina per conquerir de foncions de comunicacion.
#9 Totun, qu'es de dòu har tot aqueth monde dont hèn poishiu a l'estandard... Que ve diu trigar dehèt, moss de Sumien, le tempsada dont n'agi pas mé nat locutor, atau, que'u poiram har tranquilòt aqueth bròi estandard.
L'occitan qu'es plan, mes çò de mé penós, los dont ne parlan...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari