Lo jornau Libération estoc fondat en 1927 per un anarco-sindicalista tolosan aperat Juli Vinhas qui estoc sòci deu hialat de resisténcia de Francisco Ponzán Vidal. Locutor de l’Ido (un derivat de l’Esperanto), qu’apitèc ua gasetas revolucionàrias de las quaus Libération. Après ua desapareishuda, lo nom estoc représ per l’organe deu hialat Libération-sud (communista) puish en 1973 devath l’egida de Joan-Pau Sartre apareishoc lo jornau qui coneishèm uei lo dia. En 2005 estoc crompat per Bruno Ledoux e Edouard de Rotschild. L’evolucion deu títol que’s hascoc d’esquèrra a dreta, de l’anarco-sindicalisme pacific au liberalisme economic guerrejaire en tot passar peu maoïsme.
 
Lo 6 de seteme de 2013, la version “en linha” deu jornau editèc un article dens la rubrica “Monde” qui s’apelava: “Siria: ua video d’execucion tusta lo debat sus las batanadas” (Syrie: une vidéo d’exécution télescope le débat sur les frappes.)
 
De qué se tractava? Vaquí çò qui disèva lo “capèth” de l’article: Caut: Lo “News York Times” que publica los imatges de l’execucion somària de presoèrs leialistas rodadas en 2012 per rebèlles. Tot ei dit, e lo tèxte, bracòt, que torna citar l’article deu jornau american en tot ajustar a la debuta: “Lavetz que Hollande e Obama cèrcan alliats au G20 entà aborrir batanadas en Siria, lo New York Times publica aqueste divès …”
 
La dita video muisha efectivament sèt presoèrs piet nud, de jolhs, lo cap contra tèrra, las mans estacadas, encerclats per rebèlles armats qui puntan los lors fesilhs sus los lors caps. Un deus rebèlles, après aver declamat un tèxte, tira e la video ei trencada ad aqueste moment. Se podon ausir un espetarat, puish l’imatge que torna sus ua hòssa pregonda a l’endehens de la quau se podon aubirar còs apielats.
 
Los imatges be son espantós, solide, mès n’ei pas aquò qui m’a ahupat l’atencion. Despuish lo temps que m’interèssi jo au subjècte, filmòts d’aquesta mena, n’èi vist un brave sarròt, bracs, longs, plan filmats, mau filmats, dab lo son, shens deu son, etc …
 
S’anatz sus You Tube, veseratz ua quantitat de las granas de videos qui denóncian actes barbares de la rebellion siriana aperat Armada Siriana Liura, deus quaus podèm citar uas decapitacions qui’vs hèn tòrcer los budèths. Mès lo tèma deus filmes n’ei pas tan qu’aquò lo còr deu subjècte.
 
Non pas, la question deu dia qu’ei: pr’amor lo jornau Libération ne’n parla pas sonque adara?
 
La purmèra idèa qui’m vengoc a l’esperit estoc que lo mèdium parisenc n’acabava pas sonque de’s hèr religat au hialat d’internèt d’aquesta passa. Benlèu mercés a la baisha deus abonaments e a ua auhèrta d’un operator a baish còst, En Rotschild avèva decidit que podèva brancar los burèus deu son jornau a la telaranha. Com ac dison los joens suus forums: Lol!
 
Mei seriosament, podèm imaginar qu’ua gaseta seriosa coma aquesta ne pòt pas balhar crèdit a tot çò qui’s passeja sus la telaranha, tròp mausegur, tròp mauaisit de verificar, etc … La possoibilitat d’estar victima d’un hoax ei relativament grana.
 
Lavetz, pr’amor sobtament un tau article? La responsa que l’atz a la debuta deu tèxte eth medish: pr’amor lo New York Times l’avèva hèit abans. E se lo New York Times, l’a hèit, lavetz aquò que vòu díser qu’ac podon escriure. Aquò que balha, s’ac calèva, la pròva que lo jornau francés se situa dens ua posicion deliberadament inferiora au son collèga navayorkés, incapable de poder jutjar se ua informacion ei hidable o pas.
 
O lavetz, aquò que’ns muisha meilèu que Libération, en acordança dab la mentalitat francesa (e pas sonque) actuau preng tot çò qui ei american coma paraula d’evangèli. Tanvau un aprenent de cara au son mèstre de pensar, los jornalistas parisencs ne realizan quitament pas deu ridicule de la situacion. Aquesta malautia ne pertòca pas sonque los mèdias, solide, mès, malaja, totis los estrats de la societat. Ne sufís pas que quauquarren aja un nom anglés en venga deus USA entà que sia pres au seriós. Lo cervèth deus Europencs a còps fonciona atau shens que pas degun ne se’n rendèsse compte. Prenguètz per exemple ua mòda qui s’apelaré “Distança entre las cueishas”. Aquò ne sona pas brica plan, mès ne disètz pas sonque Tigh gap e qu’aquòos veng de l’auta costat de la Mar Grana, lavetz atz ua tendéncia modèrna qui obsedís ua part de la joenessa: ensajar d’aver un mei gran escart entre las cueishas, çò qui, solide, ei l’encausa d’anorexia en çò d’uas gojatas influenciablas.
 
Entà tornar a las nòstas cuentas de jornau, se vei plan qu’existís ua ierarquia entre los país, los estats e las culturas, e quitament au nivèu de l’informacion. Tot çò qui’ns veng deus USA ei bon, e lo jornau Libération n’escapa ad aquera tintèina collectiva. Podètz atau imaginar dab quin suenh son causits los eveniments relaiats e los filmes, líbers o discs cronicats dens la gaseta.
 
A totis los qui’s trufan deus jornalistas “provinciaus” victimas deu complèxe parisenc, que sàpian los jornalistas parisencs an lo complèxe american. Mès, lavetz, quin complèxe an los jornalistas americans?