Liberté, O ! Liberté, que de crimes on commet en ton nom.
(Madama Roland, davant la guilhotina)
 
Condemnats a mòrt per los jacobins en 1793, los deputats girondins, federalistas, decidiren de húger París per organisar la revòlta de “las Províncias”. Arrestats los uns après los autes,  sau camin de Bordèu, ne’n damorava sonque sèt en fin de viatge. Qu’ensagèren de s’estujardens un putz de perrèira a Semilhon.
 
 
Es tostemps lo carrinquet de la garuisha,  que tres còps per jorn baishava la biòca au hons dau putz, que desvelhava la paur.
 
Los òmis se sarravan cap a au calelh, au mei prep d’aquesta lutz tremolanta que los rasegurava.
 
Haut dau putz, la holia s’avè gahat los òmis: lo gost de la mòrt e de la guilhotina s’espandiva de pertot dens lo país. Lo frair tuava lo frair e lo mainat lo pair… La terror regnava en Mèste d’ostau.
 
En baish, au hons dau putz, i avè la nueit, la nueit negra qu’envaïva la tuta sancèira, la nueit de paur,  que corrèva long de las galarias shens fin.
 
Los òmis sa sarravan cap au calelh, au mei prep d’aquesta lutz tremolanta que los rassegurava.
 
Es era, encara, que portava lo saunei, aqueth saunei  que los gahava com una sauvaguarda contra la paur e la holia. Los uns contra  los auts, deishavan s’escapar l’esperit, atau de tornar víver los temps urós de la blanca  ciutat  e de son fluve eternau.
 
Alavetz,  podevan enténer los crits de las recardèiras e mei los arrísers daus mainats. Alavetz, podevan encara  tocar  lo clavecin dens los salons de mòda.  Alavetz encara, tornavan bastir lo monde, atau que siï chic milhor per tots. Aqueste monde navèth que sosquèren los sàvis de quauquas annadas alà…
 
Digun n’avè pas previst la terror: aus temps urós de la blanca ciutat, tots cresèvan au progrés de la rason. Medish los sàvis de quauquas annadas alà…
 
E pui la paur  arribèt: los que pensavan de cambiar los òmis se trobèren hòrabandits, condemnats a mòrt per non pas estar d’acòrdi. A la debuta, digun ic poscot créser: aquò se passava a París, lunh de Bordèu on damoravan los amics. Solide lo pòble de Bordèu n’anava pas abandonar son hilhs. “Òmis de Gironda! Levatz-vos!” avè cridat lo Vergniaud…
 
Mes lo crit venèva tròp tard, la mòrt jà s’espandiva dens la vila.
 
Quan s’atudèt lo calelh, medish los sauneis  los i esturen refusats, e nat d’aqueths podut pas mei suportar: la tuta uflava e l’escur preneva tota la plaça dens la pensada. Auré falut cridar lo desesper, mes lo quite crit damorava abanit!
 
Decidiren de tornar pujar.
 
Èra un d’aqueths matins de noveme, una auba roja se levava. Un jorn de terror de mei, aquesta terror que los anava tornar gahar, e qu’ic sabèvan, mes aquò non contava pas mei: au mitan de las vinhas de Semilhon, caminavan los òmis de Gironda… Cap a la lutz.