Opinion
RealPolitik occitana e pisto marselhés
Leis aparaires de la lenga e la culturan occitana que siam fem cada jorn fàcia a una contradiccion evidenta. Coma contunhar de promoure l’idèia d’un reviscòu de nòstra lenga en fàcia d’una societat e d’un monde politic que sempre que mai, pareisson trencats d’aquel objectiu?
Es una cauda pas aisida, d’efiech, que d’anar assajar de quistar un pauc de sòus per faire virar leis nombroseis estructuras associativas occitanas a sei principalei fòrças de destroçament. Aquela contradiccion es innacceptable per d’unei militants occitans, e devi dire qu’es un ponch de vista que pòdi comprene per una bòna part.
Pasmens, siam fàcia tanben a una realitat. Aquesta realitat es que siam totei de ciutadans d’un estat, francés, italian ò espanhòu, que li pagam d’impòsts, e qu’a n’aqueu dever que complissem, podem tanben demandar una còntrapartida, au benefici de çò que cresem èstre una batèsta justa per la reconoissènça de nòstra cultura e son drech a viure.
Lei dralhas causidas per cadun li apartenon. Me permeti solament aqui de donar un avejaire personau qu’assaji de seguir coma gestionari associatiu que se la finalitat de promòure la lenga e la cultura occitana es compartida per una part màger d’entre nautres, lei mejans emplegats diferan.
Diferan bèu promier dins l’espaci. Pausar l’occitan coma problematica d’interés generau es pas exactament, e pareisse logic, la mesma cauva segon que s’atrovam dins una ciutat de mai de 500 000 estatjants ò dins un ròdol rurau que mantenguèt una practica residuala de la lenga.
Diferan tanben dins lo temps. E mai l’aguèsse de tipologias socialas comunas, lo trabalh fach devèrs lo camin de l’institucionalisacion de l’occitan es pas lo mesme a Niça, Marselha, Tolosa ò Bordèu, coma es pas lo mesme dins Avairon, Nautei-Pirenèus ò Aups de Nauta-Provença.
E diferan per acabar dins sa fòrma. Per exemple, la particularitat dei grandei ciutats occitanas leis a mai mens especializadas dins un domèni particular. A Tolosa l’institucionalizacion politica, a Montpelhier l’institucionalizacion universitàri e, mai largament, educacionala, a Niça l’institucionalizacion patrimoniala... Lo tot evidentament estent simplificat a la gròssa-gròssa.
L’enjuec màger ara, a çò me sembla, es d’assajar de prene en còmpte aquestei particularitats e diferéncias e de n’assajar de ne tirar la famosa “substantifica mesola “ per posquer far avançar lei regions en darrier sus lo camin...
Se vetz que per pervenir an aquesteis avançadas, tant pichonas siegon, lo passatge devèrs leis institucions establidas e lo monde politic es obligatòri. Solament, la natura, lo contengut e lo biais de demandar lei causas (que s’acordam sus sa legitimitat, evidentament) pòu pas èstre unilateralament lo mesme d’en pertot.
Una soleta causa dèu èstre pertetjada per totei leis aparaires de l’occitan, es lo caractèr anticomunautari dei nòstreis exigéncias. La question occitana es pas aquela d’una comunautat mesclada au dintre d’autreis comunautats. Fau defugir absoludament la practica que podem trovar encò deis elegits ò d’autrei partenaris d’anomenar leis militants de la lenga occitana coma “Les occitans “, fasent acreire que seriam una mena de comunautat demieg d’autras, au mitan deis tunisians, deis armenians, deis espanhòus mai tanben dei professors d’escòla, deis artistas, deis artesans, dei babacool, etc...
La transversalitat totala e absoluda de la nòstra demanda deu demorar una evidéncia. Demandam pas de privilègi per una part pichona e definida de persona e per la nòstra pròpria revendicacion personala mai ben per l’ensems dei gents vivent sus nòstre territòri.
Alara, segur, tota avançada, tota possibilitat de se rendre de bòn veire, tota oportunitat de mostrar que darrier aquesta question l’es pas solament un ponhau d’illuminats mai tanben de personas desparieras, diversificadas socialament e professionalament deu èstre utilizada.
A ieu, coma marselhés, identifiqui de mancanças gigantassas au nòstre, subretot en comparason de çò que se pòu far alhors, dins de ciutats ò de bacins de populacion semblant. Pasmens, pensi pas que de pausar lei mesmei revendicacions que mei cambaradas montpelherenc ò tolosan porgirà d’aiga au molin de la causa.
Quora vieu l’extraordinari Ostau d’Occitània a Tolosa, quora vieu la jovença que sortisse de l’Acadèmia de Montpelhier, ne’n pòdi que demorar estabosit... Mai sabi ben qu’aquesteis avançadas fuguèron pas conquistadas en un virat d’uèlh mai sus una temporada larga...
Es per aquò qu’a Marselha, maugrat la vitalitat de la creacion artistica au nòstre, maugrat una cèrta reconoissènça deis institucions per metre en valor la qualitat d’aquesta creacion, siam tot bèu just a assajar de bastir non pas un Ostalàs d’Occitània, mai au mens de se donar lei mejans per ne’n bastir lo promier estanci...E per aquò far, fau acceptar una cèrta collaboracion (lo mòt fa sens...) amb leis institucions e lei politics locaus, maugrat sei promessas non tengudas, maugrat la dependéncia e lei decepcions qu’aquò pòu engimbrar...
Pas demandar lei jòias tot d’una, mai au mens lei bastons per se montar l’escala per lei daverar, prenent coma inspiracion çò qu’existe alhors, e aguent dins l’esperit que lei situacions devon pas èstre transferrida simpletament mai asatadas ai realitats dau caire que li siam.
Es una cauda pas aisida, d’efiech, que d’anar assajar de quistar un pauc de sòus per faire virar leis nombroseis estructuras associativas occitanas a sei principalei fòrças de destroçament. Aquela contradiccion es innacceptable per d’unei militants occitans, e devi dire qu’es un ponch de vista que pòdi comprene per una bòna part.
Pasmens, siam fàcia tanben a una realitat. Aquesta realitat es que siam totei de ciutadans d’un estat, francés, italian ò espanhòu, que li pagam d’impòsts, e qu’a n’aqueu dever que complissem, podem tanben demandar una còntrapartida, au benefici de çò que cresem èstre una batèsta justa per la reconoissènça de nòstra cultura e son drech a viure.
Lei dralhas causidas per cadun li apartenon. Me permeti solament aqui de donar un avejaire personau qu’assaji de seguir coma gestionari associatiu que se la finalitat de promòure la lenga e la cultura occitana es compartida per una part màger d’entre nautres, lei mejans emplegats diferan.
Diferan bèu promier dins l’espaci. Pausar l’occitan coma problematica d’interés generau es pas exactament, e pareisse logic, la mesma cauva segon que s’atrovam dins una ciutat de mai de 500 000 estatjants ò dins un ròdol rurau que mantenguèt una practica residuala de la lenga.
Diferan tanben dins lo temps. E mai l’aguèsse de tipologias socialas comunas, lo trabalh fach devèrs lo camin de l’institucionalisacion de l’occitan es pas lo mesme a Niça, Marselha, Tolosa ò Bordèu, coma es pas lo mesme dins Avairon, Nautei-Pirenèus ò Aups de Nauta-Provença.
E diferan per acabar dins sa fòrma. Per exemple, la particularitat dei grandei ciutats occitanas leis a mai mens especializadas dins un domèni particular. A Tolosa l’institucionalizacion politica, a Montpelhier l’institucionalizacion universitàri e, mai largament, educacionala, a Niça l’institucionalizacion patrimoniala... Lo tot evidentament estent simplificat a la gròssa-gròssa.
L’enjuec màger ara, a çò me sembla, es d’assajar de prene en còmpte aquestei particularitats e diferéncias e de n’assajar de ne tirar la famosa “substantifica mesola “ per posquer far avançar lei regions en darrier sus lo camin...
Se vetz que per pervenir an aquesteis avançadas, tant pichonas siegon, lo passatge devèrs leis institucions establidas e lo monde politic es obligatòri. Solament, la natura, lo contengut e lo biais de demandar lei causas (que s’acordam sus sa legitimitat, evidentament) pòu pas èstre unilateralament lo mesme d’en pertot.
Una soleta causa dèu èstre pertetjada per totei leis aparaires de l’occitan, es lo caractèr anticomunautari dei nòstreis exigéncias. La question occitana es pas aquela d’una comunautat mesclada au dintre d’autreis comunautats. Fau defugir absoludament la practica que podem trovar encò deis elegits ò d’autrei partenaris d’anomenar leis militants de la lenga occitana coma “Les occitans “, fasent acreire que seriam una mena de comunautat demieg d’autras, au mitan deis tunisians, deis armenians, deis espanhòus mai tanben dei professors d’escòla, deis artistas, deis artesans, dei babacool, etc...
La transversalitat totala e absoluda de la nòstra demanda deu demorar una evidéncia. Demandam pas de privilègi per una part pichona e definida de persona e per la nòstra pròpria revendicacion personala mai ben per l’ensems dei gents vivent sus nòstre territòri.
Alara, segur, tota avançada, tota possibilitat de se rendre de bòn veire, tota oportunitat de mostrar que darrier aquesta question l’es pas solament un ponhau d’illuminats mai tanben de personas desparieras, diversificadas socialament e professionalament deu èstre utilizada.
A ieu, coma marselhés, identifiqui de mancanças gigantassas au nòstre, subretot en comparason de çò que se pòu far alhors, dins de ciutats ò de bacins de populacion semblant. Pasmens, pensi pas que de pausar lei mesmei revendicacions que mei cambaradas montpelherenc ò tolosan porgirà d’aiga au molin de la causa.
Quora vieu l’extraordinari Ostau d’Occitània a Tolosa, quora vieu la jovença que sortisse de l’Acadèmia de Montpelhier, ne’n pòdi que demorar estabosit... Mai sabi ben qu’aquesteis avançadas fuguèron pas conquistadas en un virat d’uèlh mai sus una temporada larga...
Es per aquò qu’a Marselha, maugrat la vitalitat de la creacion artistica au nòstre, maugrat una cèrta reconoissènça deis institucions per metre en valor la qualitat d’aquesta creacion, siam tot bèu just a assajar de bastir non pas un Ostalàs d’Occitània, mai au mens de se donar lei mejans per ne’n bastir lo promier estanci...E per aquò far, fau acceptar una cèrta collaboracion (lo mòt fa sens...) amb leis institucions e lei politics locaus, maugrat sei promessas non tengudas, maugrat la dependéncia e lei decepcions qu’aquò pòu engimbrar...
Pas demandar lei jòias tot d’una, mai au mens lei bastons per se montar l’escala per lei daverar, prenent coma inspiracion çò qu’existe alhors, e aguent dins l’esperit que lei situacions devon pas èstre transferrida simpletament mai asatadas ai realitats dau caire que li siam.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Saria tamben important, e mi sembla faria mestièr, de portar la nòstra paraula monte s'ausis la paraula, valent a dire au parlament. Mi soveni qu'a l'estivada passada faguèron venir lo president dau senat de França, que, tot bonòme, s'estabosiguèt de la vitalitat de la cultura nòstra. Pasmens, degun pensèt de li demandar "-quora nos fasètz venir au senat per parlar ai elegits de l'importància particulara de la lenga dins lo paisatge culturau francés.". Per aquò còmpti sus de personas coma lo Castel, subretot per portar nòstra paraula ais elegits. Deman podrem n'aguer lo testimòni abrant, esperi, e aurem fach d'avançadas au mens dins lo relarg marselhés !
Una força bona analisi que far plazer de legir
Menarai pas qu'un sentit de mai rapòrt a l'afar "una comunautat demieg d'autras", cresi que se cal malfisar de l'emplec de l'etiqueta "occitanista" (e non es pas lo meu anti-occitanisme primari que torna rajar) que far que molon de gens venon veire los occitanistas coma anirian veire los marins pescaires, los carbonièrs... Fasent atau de l'occitan, una mena de "categoria socio-professionala" e subretot quicòm que concernis pas qu'una categoria de gens d'onte elis fan pas part, se sentisson fòrastiers a tot aquò. Aquò me sembla tanben un dangier grand...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari