Los catalans son los nòstres vesins. Mai: los nòstres fraires bessons, que i partejam de bocins d’istòria, de cultura, de guèrras, de relacions umanas e comercialas, etc. Es impossible d’explicar l’identitat e la cultura catalanas sens parlar d’Occitània. E dins lo sens contrari. Nos avèm aimat e nos avèm ajudat. Tanben nos avèm embestiat, en lòc de nos avisar qu’aviam un enemic comun. De fait, partejam encara uèi de questions tan importantas coma un meteis environament –los Pirenèus e la Mediterranèa occidentala–, una meteissa problematica –lo centralisme de las capitalas dels estats– e una civilitzacion culturala comuna. Mas sustot, Catalonha es  l’autra cara d’una moneda d’aur que los economistas an nomenat “Arc Mediterranèu” e que deuriá devenir un dels centres logistics mai importants del Mond. Sèm condemnats a nos comprene, doncas. O avèm fait tostemps al passat. E nos interèssa pel futur.
 
Mas cossí vivèm los occitans aqueste procès d’independéncia catalan? Pendent los decènnis dels 1980, 1990 e 2000, Catalonha venguèt un referent per la societat occitana. La recuperacion de l’autonomia e de la lenga catalanas foguèt viscuda amb un gran espèr en Occitània. Se Catalonha butava endavant amb de succès lo tren de la descentralitzacion europèa, França seriá d’acòrd per cedir pauc a pauc mai de competéncias a las regions. De politics, d’intellectuals, d’entreprenaires, de lingüistas... Tot lo mond pausavan sus la taula lo cas catalan coma exemple de seguir. E tot lo mond argumentavan “França, non ajas paur de la descentralizacion: los catalans an de competéncias fòrta e vivon en catalan, e, pasmens, contunhan de voler aparténer a Espanha”. Èran aqueles glorioses temps que Robèrt Lafont s’amassava plan sovent amb lo catalan Joan Amorós, e lo President Pujol obligava moralament la Region Lengadòc-Rosselhon a contractar un encargat de mission per la lenga catalana –que provoquèt, en seguida, qu’a la Region li calguèsse far la meteissa causa per la lenga occitana.
 
La realitat es que fòrça occitanistas de uèi son un pauc espantats. La màger part non s’esperavan tot aquò. Degun non s’esperava lo fracàs absolut de l’estat de las autonomias espanhòl, que pendent 30 ans èra estat un exemple. Catalonha non es pus un exemple positiu de qui se sarrar. Al contrari, deven una marrida influéncia. Coma se passa entre la drollalha.
 
E se los occitans son espantats, los politics miegjornals son dirèctament aclapats e apauruguits. An paur de contunhar o de desvolopar las relacions amb Catalonha, perque sabon qu’aquò pòt metre en perilh lor carrièra politica. La politica regionala es lo “Pole Day” de la politica francesa, me diguèt un jorn un brave e ardit amic mondin, per explicar que, fin finala, en Occitània la màger part dels politics regionals i son coma tremplin per tocar lo poder de París. Aquò se passa dins los conselhs regionals, mas tanben dins los departaments e quitament dins las comunas. Lo president d’una region non se batestarà jamai publicament contra París per exigir mai de competéncias o mai de finançament, perque sap que se fa aquò, siá del partit politic que siá, mai tard o mai lèu, serà vetat per ocupar un lòc a París. E aquò es lo sieu objectiu, per amor que non n’a pro amb la politica de region.
 
La question essenciala, ça que la, es la seguenta: los occitanistas e los politics occitans, mai enlà de lors paurs, an soscat un momenton a prepaus de las possibilitats e los beneficis que donarà a Occitània –e a lors carrièras politicas– d’aver una Catalonha independenta, d’un punt de vista cultural e lingüistic, mas, sustot, d’un punt de vista politic e economic? Non, sens dobte, la màger part non i a soscat. Autrament, se vertadièrament i aguèssen soscat, l’11 de setembre auriam agut a Barcelona conselhièrs e elegits occitans d’un parçan e de l’autre. E me sembla que non foguèt lo cas, non..?