Soi vasut dens ua familha d’atèus o meilèu d’ua familha de neoatèus, pr’amor mon pair e ma mair avèvan recebut ua educacion religiosa coma totis los dròlles de la lora generacion. Èi descobèrt mei tard que mon pair avèva dens son temps de mainatge pensat de’s hèr prèste, mès èra dintrat fin finau a l’encòp a EDF e a la CGT e aquò que marquèc solide la fin de la vocacion. La fe que’us avèva deishats totis dus e, en tot guardar un espiar respectuós de cap a la religion, s’èran tenguts aluenhats de las glèisas lhevat uas ceremonias familhaus.
 
Quan disi que la fe los avèva deishats, parli de la fe catolica, pr’amor que ne triguèn pas de la remplaçar per ua auta, ua fe monoteista, la deu François Mitterand. Cau díser totun qu’aqueste òmi representèc un moment un esper vertadèr peu “petit pòble d’esquèrra”. Fòrta personalitat, intelligéncia aguda, lo purmèr secretari deu Partit Socialista avèva tot entà sedusir un electorat progressista non-communista ad un moment quan lo blòc de l’Èst existissèva enqüèra e la frèbe de mai de 1968 ne s’èra pas estupada.
 
Aquesta religion au diu plan vivent avèva fin finau acabat en me tocar jo medish, joen gojat enqüèra au collègi, e me brombi plan deu pertrèit deu candidat d’esquèrra, qui enchafràvam “La Mitte” coma entà’s sentir mei intime e mei pròishe, pegada sus ma hinèstra. Lo men esfòrç de propaganda ne sufiscoc pas en 1974 enta l’empaishar au Giscard d’Estaing de’u panar la plaça de president e d’escampilhar los espers deu petit monde.
 
Au men torn estoc tocat per l’ateisme mitterandian un pauc abans las eleccions de 1981 e estoc lavetz coma observator neutre e amusat que’m retrobèi sus la plaça deu Capitòli lo ser deu 10 de mai, on trobèi lo men professor d’istòria deu licèu, un comunista qui ensajava tot solet de cobrir lo borromb de la horrèra qui uglava “Am ganhat!” peus sons “Vam ganhar!” esganurrats. Pas degun n’avèva rason.
 
Puish, un còp grandet e mercés a la telaranha qui’vs balha l’accés a documents de totis, que’m virèi de cap a la santas escrituras dab un espiar mei informat entad ensajar de trobar la vertat sus la vida d’aqueste diu recentament mòrt mès au quau los mens pairs vodavan tostemps un culte inebranlable a maugrat deu Rainbow Warrior o de l’atemptat de la carrèra de l’Observatoire.
 
Descobriscoi purmèr qu’estoc eth, la Mitte, qui l’envièc au men pair en Argeria coma soldat apelat entà tornar estacar aquesta província luenhèca mès bolegaira a la Patria francesa, lavetz que lo Partit Comunista s’èra francament engatjat deu costat deu FLN. Mon pair n’ei pas brica rencurós, çampar. Puish, chic a chic, ua cara navèra emergiscoc deu brum, la d’un aute Tonton, hèra mei escuranhosa e ensabatat que non pas la deu 21au president de la republica.
 
Tornèm a la debuta deu sègle passat …
 
1907: Un joen quimista de soca alsaciana, l’Eugène Schüller, hica au punt ua formula de sintèsi entà tintar lo peu shens de’u mascanhar. La depausada deu brevet que hascore d’eth un òmi ric e que crea lèu sa firma qui prengore lo nom de L’Oréal en 1939. Tot en seguint, l’engeniós engenhaire que lança un magazine entà las hemnas, Votre Beauté, puish la purmèra tintura rapida, puish lo purmèr lavacap familhau Dop, e la purmèra crèma solara (!).
 
Mès l’esperit de creacion ne hè pas tot, e lo Schüller aderís e ajuda l’organizacion secrèta de dreta extrèma Comité Secret d’Action Révolutionnaire, mei conegut devath lo nom “La Cagola”. Son engatjament anarà dinc a la mesa a disposicion deus locaus comerciaus de la firma entà las amassadas a l’ora quan los burèus son barrats. Aquiu s’encontra ua joenessa escauhada per un ideau nacionalista qui, a l’epòca, s’apèra de bon grat fascista, dens la dralha d’un Mussolini o d’un Franco. A demiei d’aqueths gojats volontaris, dus vasoren amics per un periòde deus longs: l’André Bettencourt e lo François Mitterand. Lo 1èr de heurèr de 1935, François Mitterand ei present dens ua manifestacion de l’Action Française devath l’eslogan “França taus Francés!”. Qu’ei sòci de l’organizacion deus joens Crotz-de-Huec, los Volontaris Nacionaus. L’André, eth, que’s hè engatjar per Schüller dens l’entrepresa L’Oréal. Puish la guèrra arriba…
 
Mitterand ei mobilizat, estore alebat e hèit presonèr. Segon sa biografia oficiau, que s’i escad de s’escapar de l’Stalag IXA. Segon lo grand d’ua amiga e uns istorians, qu’ei aliberat peus Alemands a la demanda de Vichèi.
 
Bettencourt, eth, que tribalha en çò de L’Oréal on preng mei e mei d’importància. Que preng tanben a l’encòp la direccion de la revista pro-alemanda La Terre Française. Schüller que’u manda tà Soïssa en 1942 entad arianizar la societat Nestlé qui acaba de crompar.
 
Embauchat au Commisariat Generau aus Presonèrs de Guèrra (çò qui sembla reméter en causa la version de l’escapada), Mitterand admira lo manescau Pétain (que contunharà de hèr florir sa tomba dinc a 1991) ed ei  medalhat de l’Òrdi de la Francisca.
 
Mès còp sec, un bèth dia, tot que’s guasta: lo 2 de heurèr de 1943, l’armada alemanda que capitula a Stalingrad. Entà qui que sia un drin informat, aquò que significa la revirada de la guèrra e la fin deus espers d’ua victòria deu IIIau Reich. François Mitterand contacta l’Organizacion de Resisténcia de l’Armada en … heurèr 1943. Chic a chic, que’s revira la vèsta e que vatz resistent.
 
André Bettencourt tanben que’s hè gaullista ça digoc a comptar de la debuta de 1943, lhevat lo hèit que Serge Klarsfeld, celèbre caçaire de nazis, preteng ne’u trobar pas nada dralha de tribalh au servici de França Liura abans julhet de 1944.
 
A la Liberacion, los dus grans resistents testimònian au procés de l’Eugène Schüller enta’u sauvar de l’epuracion. Ne seràn mercejats de biaish diferents. Mitterand ei nomejat director de la revista Votre Beauté  e Bettencourt recep … la man de la hilha de Schüller, la Liliana dab la quau avore ua hilha, Françoise. André Bettencourt preng la direccion de la firma L’Oréal. En 1957 lo vielh Eugène Schüller defunta e sa hilha ereta de l’empèri  deu son pair qui ei vasut entertant lo “numèro un”  mondiau deus cosmetics e de la beutat.
 
André Bettencourt, eth, que s’engatja en politica e que’s hè secretari d’Estat a la presidéncia deu conselh, nomejat peu Pierre Mendès-France (Qui nomejarà tanben lo Mitterand). Entre 1966 e 1973, qu’ei ministre en seguida e autoriza l’espleitada d’ua mina de susfàcia de baucita per Pechiney suu siti naturau de Lei Bauç. En 1975 que torna a l’Amassada nacionau coma deputat.
 
Lo François Mitterand, eth, que coneish la pujada que sabèm: mei joen ministre de França en 1947, ministre d’Estat en 1952, senator, purmèr secretari deu Partit Socialista en 1971, president en 1981.
 
Se hèm ua comparason dab çò qui s’apèra uei lo dia “l’ahar Bettencourt”, podèm pensar pr’amor qu’ei ua evidéncia, que lo director de L’Oréal èra banhat a l’encòp dens lo monde deus ahars e lo de la politica. Segon çò qui sembla plausible, qu’auré finançat partits politics e campanhas electoraus mercés a sa fortuna immensa, sustot dab la mira d’assegurar l’avenidor de L’Oréal contra tot cambiament politic qui auré podut portar tòrt aus interés de la firma.
 
En aqueste cas, com ne pas pensar que n’auré pas ajudat a un vielh amic dens son caminament politic e tanben de vàser president? Dab la contrapartida, solide, que lo navèth pensionari de l’Elisèu ne hasca pas trabucs au desenvolopament  deu grop industriau.
 
Un candidat “d’esquèrra” finançat per la mei grana fortuna deu país? Aquò benlèu qu’explicaré la politica pauc ostila aus mitans financièrs de la part d’un govèrn totun compausat a la debuta de comunistas.
 
Mès aquò, afrontar un diu, s’apèra un blasfèmi, e los cresents coma mons pairs n’ac podon pas acceptar shens de’m tractar d’eretge a la religion dens la quau soi estat ensenhat.