Cresi que me soi pas jamai sentit francés – de còps republican pr’amor d’un ideal d’egalitat entre los òmes, mas francés, non. Fa qualques ans me disiái puslèu europèu de lenga francesa. “Si que teni una pàtria, la lenga francesa”, coma çò qu’escriguèt o diguèt (non sai pas) Albert Camus, pasmens nascut en Argeria coloniala? Precisament non. Lo concèpte d’Euròpa anullava lo de pàtria, e la lenga èra sonque per ieu lo mejan d’accedir a la consciéncia d’un espaci mai grand que la pàtria. La lenga francesa m’èra l’element cultural que me menava a la civilizacion europèa, sens m’enebir d’autres territòris mai luenchencs, coma Quebèc.
 
En realitat, la lenga francesa soleta m’i menava pas. La coneissença de la literatura e dels movements artistics e culturals me faguèt comprene quant Euròpa s’èra bastida amb los escambis dels artistas e escriveires. Pensavi en particular als filosòfes del sègle XVIII e aperabans a d’umanistas coma Erasme que percorrián nòstre continent de biais fisic o epistolar. Gràcias al latin e al grèc ancian me semblèt òbvia l’unitat de la civilizacion europèa, facha de tematicas comunas compartidas dempuèi de sègles per de pòbles divèrses, amb una dobertura, mejançant lo Bacin mediterranèu, cap al nòrd d’Africa e a l’oèst d’Asia. De nacions se son barrejadas per elaborar una idèa de progrès e de libertat.
 
Per malastre, aqueste unitat se realizèt tanben sus un molon d’orrors: las conquistas imperialas successivas, las guèrras atròças, las opressions religiosas o etnicas, las colonizacions que maselèron tantas vidas umanas e escantiguèron tantas culturas. Aquesta set de destruccion cugèt provocar lo suicidi de la civilizacion europèa dins los dos conflictes mondials del sègle passat.
 
Alara foguèt lo temps de la “bastison europèa”: d’òmes e de dònas que s’èran revoltats contra çò absurd s’acampèron per la patz. Cèrtas, i aviá tanben, o sabètz plan, la necessitat d’una reconstruccion economica e d’una unitat politica fàcia al blòt sovietic, mas aquesta dobla necessitat permetiá la patz, e la patz produsiá la prosperitat que produsiá la patz dins un cèrcle vertuós concentrat a l’entorn de las valors democraticas.
 
Mas ont a passat l’Euròpa de mas esperanças juvenilas? Fa 13 ans aperaquí, Euròpa aviá protestat contra la coalicion austriana de la drecha amb l’extrèma drecha, mas diguèt pas res quand aquela situacion se repetiguèt en Itàlia ni quand dins lo meteis país, qu’èra pas acostumat a l’immigracion, creissèt espectaclosament lo racisme. Euròpa es silenciosa quand Espanha contunha de finançar la fondacion Francisco Franco (imaginatz una fondation Philippe Pétain en França o Benito Mussolini en Itàlia!) e refusa d’exorcizar sos demònis faissistas.  Se cala tanben quand Ongria se baila una constitucion mai autoritària. Quand endevenon de tragèdias del caire de Sicília e de Malta, nòstre continent sembla una fortalesa mens preocupada d’aparar los dreches umans que de susvelhar sas frontièras. La paur de l’immigracion s’i fa de còps tant obsessiva que los movements xenofòbs coma l’FN en França e en Occitània atrason de mai en mai de simpatizants.
 
Tanben, ont a passat l’Euròpa de mas esperanças juvenilas quand lo neoliberalisme s’i proclama lo sol sistèma economic possible? Quand vulgaritat e materialisme i son los dieus novèls? Quand òm admira l’economia alemanda que compta cada jorn mai de trabalhaires paures? Quand Grècia s’enfonza dins la misèria? Quand Nòrd e Sud se comprenon pas pus?
 
Alara agachi cap a Catalonha. I vesi un pòble que la servitud a pas matat s’alçar per bastir son avenidor. Sens armas mas amb l’arma de la volontat populara, torna trobar las valors qu’inspirèron ma joventut, la defensa de la democracia e lo desir de progrès e de justícia, amb un independentisme non chauvinista que fòrabandís pas degun mas al contrari vòl acampar totòm dins un projècte comun. Benlèu Catalonha es a renovar l’esprit d’Euròpa.
 
Agachi tanben cap a Occitània, ma paura Occitània que sap pas pus qual es mas que pòrta en ela de valors universalas, ja que la rason màger de son anientament foguèt l’intolerància. Es la tèrra d’una dobla paradòxa. De sa feblesa trasi una fòrça: malgrat la desaparicion gaireben totala de nòstra lenga e de nòstra cultura, resistissèm e demoram de pè. De sa situacion injusta trasi lo vam de la lucha pacienta per d’idèas mai nòblas.
 
La meteissa lucha pacienta, nos la cal seguir dins una Euròpa qu’es a pèrdre son arma per que los umanistas e los progressistas nos organizem amassa contra las paurs d’un continent  vengut vielhàs e temptat per las trapèlas de l’egoïsme e de l’òdi.