“Un homme averti en vaut deux”

 
Nos aurà pas escapat: la revòlta daus “bonets roges” es una revòlta identitària.
 
I avot pas sonque los mediàs francés per ic non pas véser…
 
Dab una beròia lenga de mut, radiòs e televisions son a charrar dempui una setmana atau de saber perqué son los bretons qui, çò purmèir, an levat la bandèra de la revòlta.
 
Solide que te tròban a pièla de las rasons economicas especificas d’aqueth parçan de França e son pas economicas, son sociologoicas o politicas…
 
I a pas qu’una causa que los i escapèt: dens la mareja umana daus protestaires, i avè pas sonque de bandèras bretonas e los capdaus, tranquillòts, parlavan de l’economia bretona coma bretons que son. Nat nacionalisme revindicat, nada exclusion dau çò d’aute de França: la revòlta daus “bonets roges” s’acontenta d’estar bretona.
 
E los mediàs francés de non pas compréner…
 
Solide, es pas doman que comprendràn, eths que pareishen de ne pas saber que Bretanha es pas sonque un endrèit geografic barrejat de danças folcloricas. A mens que i agi consigna de non pas véser.
 
Aquò explica plan de causas: en delà dau refùs de reconeishença de las culturas regionaus e de mei dau jacobonisme (pas jamei mòrt e en plen reviscòu), i a la desconeishença prigonda de l’existéncia d’autas culturas dau territòri nacionau.
 
L’istòria farlabicada e lo mespretz de las lengas regionaus estèren talament prigonds dens lo passat, que los mèdias, e probable bèra tropa de gents dau nòrd, poden pas mei concéver una auta cultura que non pas la lora.
 
A nosauts, adara, d’eslissar sus l’ignorança per milhor davançar.
 
Lo poder francés n’a pas vist venir la revòlta pr’amor dau son mespretz de l’istòria de Bretanha: lo “bonet roge” semblèt pas sonque qu’un vestit folcloric.
 
Qu’èra de ne pas saber que la mesclanha de l’identitat e de las talhas amolonadas, tant de còps dens lo passat, amainadèt de las revòltas… A Bordèu, la causa se torna trobar casi cada sègle enter la conquista francesa (1453) e la Revolucion: la de la “gabela” en 1542, la de l’Omada en 1651, la dau papier timbré en 1675, (que tanben se debanèt en Guiena) e pui son los deputats de Gironda que lutan prau federalisme.
 
Tant que i avot una identitat bordalesa, las talhas impausadas per un estat de mei e en mei chucaire, esturen viscudas per lo pòble coma una presa de poder de non pas suportar.
 
Prenuri l’exemple de Guiena que coneishi plan, mes solide que se torna trobar de pertot…
 
A nosauts donc, de desvelhar l’istòria e d’en tirar la fòrça de bastir, pas sonque dens la revòlta, mes tanben dens la lenga o dens l’economia. L’istòria damòra la via principau de desvelh de l’identitat, e los país de l’identitat reviscolada, trobaràn, solide, dens l’avenidor una fòrça navèra de creacion.
 
 
_____
– La révolte du papier-timbré (wikipedia)
– Ormée (révolte de l’). (Dictionnaire Larousse de l’Histoire de France édition 2005).