L’editor Le Coqueliquot, organe de l’organizacion Alternativa Libertària acaba ongan de hèr paréisher un libe signat per Jean-Marc Izrine intitolat Los libertaris deu Yiddishland. L’autor, un tolosenc militant de las annadas setanta estant, a miat un estudi impressionant sus las tralhas deus anarquistas de soca jusiva e sus los lors combats en mei d’un país d’Euròpa, de Russia dinc a Portugal, mès tanben en America deu nòrd (Estats Units) e deu sud dab Argentina.
 
Sa recèrca, minimosa, a listat los personatges màgers e los actors escurs deu movement, totas las organizacions, las efemèras coma las ponhastras, las loras accions au còr de las revolucions bolshevica o autogerida de 1936 en Espanha, las lutas de totas, peus “talhèrs de la sudor” deu barri Lower East Side de Nòva York o sus las estèpas d’Ucraïna, los espleits, los escacs, los sauneis e los hats tragics. Lo libe ei ricament engençat d’imatges nombrós, jornaus revolucionaris escrits en yiddish, pertrèits d’Emma Goldmann parlant a la horrèra, caras anonimas de hemnas en luta, e a còps la scèna apatzada e estranhament bucolica d’un grop de militants pausant dens l’èrba abans la guèrra e las deportacions.
 
Lo tèxte que’ns pòrta un bon nombre de hèitas susprenentas, coma per exemple aqueste rendut-compte deus archius nacionaus sus l’amassada organizada a Tolosa lo 4 de heurèr de 1911 en sosteng a libertaris japonés executats, dab ua conferéncia sus l’anarquisme au país deu sorelh lhevant per un N.Rogdaeff. L’entrada còsta 30 centimes.
 
Quina ei la mira d’un tau obratge?
 
Jean-Marc Izrine que’ns pòrta aquiu ua vision sintetica e ua mesa au punt enclarida sus subjèctes complèxes qui s’entremesclan coma l’antisemitisme dens los movements progressistas, la part deus rasics en çò d’un militant internacionalista, lo ròtle deus anarquistas dens l’ahar Dreyfus o lo sionisme d’esquèrra.
 
L’autor, dab l’associacion Pitchkepoï qu’anima, vòu hèr petar las arreboridas qui corren e qui plan sovent hèn lo nid d’un racisme serpejant, a còps quitament au demiei de mitans d’esquèrra o uns militants podon estar enganats per un embrolh d’imatges tròp simples. Son messatge màger, ei de muishar que, au marge d’ua comunitat jusiva de la quau la compausanta religiosa, sionista e borgesa aucupa lo terrenh mediatic, se pòt trobar hemnas e òmis qui’s bremban que los lors ajòus, dens un petit štetl rus, ua fabrica lituaniana o ua grana vila polonesa, se son un jorn batut per un ideau de justícia e de fraternitat per l’umanitat sancèra dens ua vita de luta e de sacrifici. Las loras tradicions son las deu petit pòble de tribalhadors qui minja la carpa farcida (gefilte fiš), se trufa deu rabin per ua de las mila e ua farlabicas e canta Arbeter froïen, “Hemnas tribalhairas” en tot sarrar lo punh per carrèras un dia de cauma.
 
Lo libe pausa tanben la question d’un biaish hèra intelligent deus rapòrts qui podon existir entre judaïsme e anarquisme, o mei precisament entre filosofia jusiva e ideologia antiautoritària. Ei evident que, de per la soa natura de diaspòra o populacion escampilhada, los pòble jusiu pòrta en se medish ua tradicion d’organizacion shens d’Estat e transnacionau. Per aquò, lo sionisme se pausa en contra d’aquesta tradicion mès pas sonque, pr’amor que sembla, segon ua part deus Jusius religiós, tradís la quita esséncia de la religion de la Torah.
 
Jean-Marc Izrine muisha que los rasics e la cultura son lo punt d’aviada d’un biaish de pensar politic, quitament au demiei de militants heròtjament atèus dens movements qui perpausan de hèr “taula rasa deu passat”. Extrèit, p. 18: [La religion ebraïca] a impregnat la mentalitat deus revolucionaris de soca jusiva pr’amor que balha, au long de l’istòria biblica, nombrosas referéncias de justícia, de solidaritat. [La religion ebraïca] per ua part bastida sus ua etica banhada d’umanisme e apeada sus la justícia sociau, apèra au cambiament de societat sus tèrra beneficiant a l’ensems de l’umanitat.
 
Mei luenh, l’autor muisha que lo vector comun màger d’aquestes revolucionaris conscients de la lora identitat estoc la lenga yiddish, parlada sus l’ensems d’Euròpa orientau e centrau.
 
En dehòra deu tribalh suu libe, me digoc un jorn qu’èra amusant de constatar que los asquenasitas e los sefaraditas de l’ultra-esquèrra, dens las annadas setanta, rejunhavan movements desparièrs, trotzkistas entaus purmès e maoïstas per çò qui ei deus autes qui’s sentissèvan mei pròches deus movements de luta deu tèrçmonde.
 
De qué pòt nos aprénguer aqueste testimoniatge?
 
Aqueste obratge respon largament a ua question pausada au movement occitanista, plan sovent per los sons descridaires qui l’avançan coma ua critica, qu’ei la deu pretendut “replec identitari”. Jean-Marc Izrine demontra per l’experiéncia de mei d’un sègle que n’existís pas nada contradiccion entre lo sosteng a ua cultura, quina que sia, e l’aspiracion a ua justícia universau per concèptes egalitaris d’enterajuda e de federalisme. E quitament au contra, se degun ne pòt pas hèr créser que lo son biaish de pensar ei complètament independent de las soas originas o de la soa lenga mairau shens de se renegar se medish, tanvau degun ne pòt pas tanpauc preténguer desirar lo dialògue entre los pòbles se’n pòt pas l’enriquir per la coneishença de la soa cultura pròpria. L’autor eth medish preng part cada annada aus encontres occitano-yiddish qui’s debanan dens las Cevenas.
 
A l’endehòra deus viòts coneishuts e dos imatges d’Epinal, los Libertaris deu Yiddishland esclairan nòste camin mercés a centenats d’obrèrs e d’intellectuaus qui an lutat per un monde melhor. Mercés ada eths.