Un còp de mei, me faliva respóner au  sondatge…
 
Es casi cada setmana que lo telefon sona, atau de participir a un questionari mei o mens oneste. Cadun coneish aquò e sovent,  disem de òc  per solidaritat dab lo “telefonaire” que ten un mestier de misèria…
 
Mès aqueste còp, èra un sondatge daus vertadèirs, daus instituts plan coneishuts que se’n parla a la ràdio e a la television a longor d’annadas, un d’aqueths que serv au poder per gavidar la politica.
 
Me sentiri important: solide! Pr’un còp podèvi contar mas ideias! Lèu la realitat me truquèt: la “telefonaira” se trufava totalament de mon punt de vista. De questions barradas en responsas orientadas, me damorava pas sonque d’entrar dens una dralha estreita, causida per avança, plan eslunhada de çò que podèvi pensar! La tòca, me dishut la dauna maupacienta, èra pas sonque de bastir las estatisticas! Las estatisticas an desbrombat l’idèia e mei l’éster uman!
 
Atau, d’estatisticas en estatisticas, pòden apitar los “perfius sociologics”, e cadun de nosauts se tròba enclavat dens una tropa de comportaments jà decidits e apitats com representatius. De fica medicau en dossier escolar, nos vaquí endralhat dens una categoria socioprofessionau o comerciau identificada.
 
Nos i devem damorar e en generau ne pausa pas cap de problema, sem estats plan ensenhats de seguir. Lo “sòc comun” tant de mòda dens l’educacion (véser la cronica “maishant jòc”), es a definir atau lo comportament  present e futur dau mainatge, dab una precision que hèi paur.
 
Aqueths molonàs d’estudis, colorats de scientisme sociologic, guia los poders de cap a un “comportament normau” de cadun. E los politics de definir de las leis  atau de respectar “l’interés col.lectiu”, que plan sovent es mei lèu un interés estatistic farlabicat.
 
De las leis vasen los reglaments administratius,  atau de garentir los dreits de cadun e de protegir la societat tota. Sem atau escanats d’òrdis au nom de la patz sociau e de l’egalitat.
 
Partits de la volontat de coneishença daus mecasnismes sociaus dens las annadas setanta (a la vasuda de la sociologia), sem arribats a la definicion mecanista  d’un modèl perfèit. Digun s’i torna trobar vertadèirament, mes digun gausa repotegar per non pas passar per asociau. Los autors de sciéncia-ficcion d’aqueste temps avèvan, fin finau, plan comprés: “Lo milhor dau Monde” se tròba a la pòrta nòsta. La milhora de las dictaturas, es la que cadun s’es engolida dens lo cap!
 
Dens la definicion d’aqueste monde perfèit, i a una dèca tarribla: l’afectiu! Aqueste afectiu que pòt miar l’uman hòra dau “rasonable sociologic”.
 
Caçat com una vergonha dau sistèmi escolar, los reglaments an assajat d’embarar las relacions afectivas dens un encastre manejadis: plan definit dens la familha, dens l’amistat, dens las relacions de trabalh eca.
 
Es de dòu, egau, que tota accion umana pòrta sa parta d’afectiu. Es de dòu, egau, que lo vam de tota decision sii, çò purmèir, l’afectiu!
 
Dens l’ideia umanista, lo respèit de la persona, dens sa diversitat e son unicitat,  es un camin purmèir. La defensa de la diferéncia de cadun serà lo combat politic de doman?