Opinion
Occitan “estandard”, “larg” o “referencial”?
La varietat comuna de nòstra lenga se pòt apelar de mai d’un biais: occitan estandard, occitan larg o occitan referencial. Cada tèrme es bon e pòrta de nuanças interessantas.
L’occitan estandard: l’ambicion d’èsser una lenga normala
Ai costuma d’utilizar l’expression occitan estandard perque es la que lo public compren melhor. Lo lingüista Jacme Taupiac tanben preferís aqueste tèrme. Lo concèpte de varietat estandard (o lenga estandard) es ja pro familiar dins la populacion.
Quand parlam d’occitan estandard, per tant, evocam una ambicion elevada per la lenga nòstra, exprimissèm un desir de normalitat, mostram que volèm plaçar l’occitan al nivèl de prestigi e soliditat d’autras lengas que ja se difusan gràcias a un estandard. Desiram poder parlar d’un occitan estandard coma ja disèm anglés estandard (Standard English), francés estandard (français standard), italian estandard (italiano standard), espanhòl estandard (español estándar),alemand estandard (Standarddeutsch), etc.
Pasmens cal reconéisser que lo tèrme estandard fa paur a certans defensors de l’occitan. N’an paur perque se focalizan sus un conflicte imaginari entre occitan estandard e occitan local, causa que, per eles, es una faiçon inconscienta de voler pas veire lo sol conflicte real: lo que se passa entre l’occitan e las tres lengas dominantas (francés, italian e espanhòl).
Dins d’articles precedents, ai multiplicat los esfòrces per rassegurar los sceptics e per lor explicar los beneficis de l’occitan estandard: es concebut per resistir a las lengas dominantas, es pas concebut contra los dialèctes, e mai met en comun los recorses expressius dialectals, e mai prevei de modalitats regionalas dins l’occitan estandard (pluricentrisme).
L’occitan larg: expression poetica de generositat e de dobertura
Coma sinonim d’occitan estandard, li podèm dire occitan larg. Es un tèrme polit que lo lingüista Patric Sauzet a promogut. Benlèu es pus diplomatic que los autres e a l’avantatge de veïcular d’idèas positivas. Car en occitan, larg significa “ample” mas tanben “generós”, “dobèrt”.
Aquò exprimís ben l’idèa que l’occitan larg se dobrís “generosament” a totes los recorses expressius de la lenga, venent de totes los dialèctes. Tanben se dobrís “generosament” a de mots, d’expressions e d’estils novèls per fin de conquerir de foncions novèlas de comunicacion.
Lo tèrme occitan larg s’adreiça maitot a las personas. Es la varietat d’occitan que se dobrís “generosament” a totes e que nos rassembla, tant los que parlam pas encara occitan coma los que lo parlam ja, gràcias a un modèl de lenga accessible e comun.
Lo tèrme s’aplica pereu a l’espaci: l’occitan larg compassa tot lo país d’Occitània e representa tota la lenga d’òc, sens estofar sos dialèctes.
Lo tèrme occitan larg possedís, de verai, una crana dimension poetica.
L’occitan referencial: la rigor terminologica
Lo tèrme occitan referencial es utilizat, en particular, per los lingüistas Pèire Bèc, Georg Kremnitz, Rogièr Teulat, Aitor Carrera e Xavier Lamuela. En tota rigor terminologica, son eles qu’an rason.
D’efièch, la recèrca en sociolingüistica nos indica que l’estandardizacion d’una lenga coneis d’estapas.
Una caracteristica de l’estandard vertadièr, es qu’escapa de mai en mai a l’esquèma inicial dels lingüistas. Lo pòble l’utiliza massissament, lo transforma e li injècta d’innovacions que los lingüistas avián pas previstas. Es lo prètz del succès.
Una autra caracteristica de l’estandard vertadièr, es que son succès entraïna una fòrta pression sociala sus l’usatge. Es de mens en mens possible de dobtar sus las formas corrèctas. Se qualqu’un s’engana en utilizant una forma impossibla o incorrècta, d’autres usatgièrs lo corregisson. Es tanben un prètz del succès. En comparason, uèi lo jorn, quand qualqu’un fa una error en occitan, es rarament corregit: es l’indici que sèm encara dins la fasa de l’occitan referencial e pas encara dins la d’un occitan estandard vertadièr.
Dins mos articles, causissi de dire occitan estandard per me far comprene immediatament e per indicar una ambicion. Cal ben comprene que parli d’un projècte qu’es en cors de realizacion e soi ben conscient qu’aqueste estandard occitan es pas encara una reüssida sociala. Occitan larg e occitan referencial son de tèrmes equivalents, que pèrdon en accessibilitat populara mas que ganhan en precision, e tanben son perfièchament valids.
L’occitan estandard: l’ambicion d’èsser una lenga normala
Ai costuma d’utilizar l’expression occitan estandard perque es la que lo public compren melhor. Lo lingüista Jacme Taupiac tanben preferís aqueste tèrme. Lo concèpte de varietat estandard (o lenga estandard) es ja pro familiar dins la populacion.
Quand parlam d’occitan estandard, per tant, evocam una ambicion elevada per la lenga nòstra, exprimissèm un desir de normalitat, mostram que volèm plaçar l’occitan al nivèl de prestigi e soliditat d’autras lengas que ja se difusan gràcias a un estandard. Desiram poder parlar d’un occitan estandard coma ja disèm anglés estandard (Standard English), francés estandard (français standard), italian estandard (italiano standard), espanhòl estandard (español estándar),alemand estandard (Standarddeutsch), etc.
Pasmens cal reconéisser que lo tèrme estandard fa paur a certans defensors de l’occitan. N’an paur perque se focalizan sus un conflicte imaginari entre occitan estandard e occitan local, causa que, per eles, es una faiçon inconscienta de voler pas veire lo sol conflicte real: lo que se passa entre l’occitan e las tres lengas dominantas (francés, italian e espanhòl).
Dins d’articles precedents, ai multiplicat los esfòrces per rassegurar los sceptics e per lor explicar los beneficis de l’occitan estandard: es concebut per resistir a las lengas dominantas, es pas concebut contra los dialèctes, e mai met en comun los recorses expressius dialectals, e mai prevei de modalitats regionalas dins l’occitan estandard (pluricentrisme).
L’occitan larg: expression poetica de generositat e de dobertura
Coma sinonim d’occitan estandard, li podèm dire occitan larg. Es un tèrme polit que lo lingüista Patric Sauzet a promogut. Benlèu es pus diplomatic que los autres e a l’avantatge de veïcular d’idèas positivas. Car en occitan, larg significa “ample” mas tanben “generós”, “dobèrt”.
Aquò exprimís ben l’idèa que l’occitan larg se dobrís “generosament” a totes los recorses expressius de la lenga, venent de totes los dialèctes. Tanben se dobrís “generosament” a de mots, d’expressions e d’estils novèls per fin de conquerir de foncions novèlas de comunicacion.
Lo tèrme occitan larg s’adreiça maitot a las personas. Es la varietat d’occitan que se dobrís “generosament” a totes e que nos rassembla, tant los que parlam pas encara occitan coma los que lo parlam ja, gràcias a un modèl de lenga accessible e comun.
Lo tèrme s’aplica pereu a l’espaci: l’occitan larg compassa tot lo país d’Occitània e representa tota la lenga d’òc, sens estofar sos dialèctes.
Lo tèrme occitan larg possedís, de verai, una crana dimension poetica.
L’occitan referencial: la rigor terminologica
Lo tèrme occitan referencial es utilizat, en particular, per los lingüistas Pèire Bèc, Georg Kremnitz, Rogièr Teulat, Aitor Carrera e Xavier Lamuela. En tota rigor terminologica, son eles qu’an rason.
D’efièch, la recèrca en sociolingüistica nos indica que l’estandardizacion d’una lenga coneis d’estapas.
(0) Una fasa preliminara vei aparéisser, de còps que i a, un començament de varietat comuna, mas sens trabalh complet e modèrne d’estandardizacion: es una koinè. L’arquetipe n’es la koinè (κοινή) del grèc ancian pendent lo periòde ellenistic. En cò nòstre, se poiriá considerar coma de koinès l’occitan literari provençal e l’occitan literari gascon de basa bearnesa, car totes dos prefiguran e alimentan abondosament l’occitan referencial.
(1) Dins un projècte modèrne e conscient d’estandardizacion, una primièra estapa vei aparéisser un projècte d’“estandard”. Mas es pas encara un “estandard” vertadièr perque conquerís pas encara las foncions de comunicacion essencialas dins la societat reala. Aquel projècte rèsta encara dins los burèus dels lingüistas e dins qualques sectors d’avantgàrdia; s’es pas encara generalizat dins las massas popularas. En tèrmes exactes, donc, disèm qu’es una varietat referenciala (o lenga referenciala), perque servís de referéncia abans d’evolucionar, pus tard, en varietat “estandard” vertadièra. Una lenga subordenada, per definicion, a pas encara d’estandard vertadièr (generalizat a la societat), pòt aver sonque una varietat referenciala (qu’òm cèrca de generalizar). Donc avèm uèi, en tèrmes exactes, un occitan referencial, un catalan referencial, un breton referencial, etc.
(2) La segonda estapa es la que vei lo succès del projècte d’estandardizacion. La varietat referenciala finís qu’ocupa realament totas las foncions essencialas de comunicacion dins la societat modèrna e aital, enfin, deven una vertadièra varietat estandard (o lenga estandard). En tota rigor, i aurà un occitan estandard, un catalan estandard e un breton estandard solament quand aquestas lengas cessaràn de subir la subordinacion, quand auràn remplaçat las lengas dominantas actualas e quand atenheràn una normalitat completa. Sabèm que lo catalan es pas luènh d’i arribar e que l’occitan o lo breton, per contra, devon caminar encara fòrça.
(1) Dins un projècte modèrne e conscient d’estandardizacion, una primièra estapa vei aparéisser un projècte d’“estandard”. Mas es pas encara un “estandard” vertadièr perque conquerís pas encara las foncions de comunicacion essencialas dins la societat reala. Aquel projècte rèsta encara dins los burèus dels lingüistas e dins qualques sectors d’avantgàrdia; s’es pas encara generalizat dins las massas popularas. En tèrmes exactes, donc, disèm qu’es una varietat referenciala (o lenga referenciala), perque servís de referéncia abans d’evolucionar, pus tard, en varietat “estandard” vertadièra. Una lenga subordenada, per definicion, a pas encara d’estandard vertadièr (generalizat a la societat), pòt aver sonque una varietat referenciala (qu’òm cèrca de generalizar). Donc avèm uèi, en tèrmes exactes, un occitan referencial, un catalan referencial, un breton referencial, etc.
(2) La segonda estapa es la que vei lo succès del projècte d’estandardizacion. La varietat referenciala finís qu’ocupa realament totas las foncions essencialas de comunicacion dins la societat modèrna e aital, enfin, deven una vertadièra varietat estandard (o lenga estandard). En tota rigor, i aurà un occitan estandard, un catalan estandard e un breton estandard solament quand aquestas lengas cessaràn de subir la subordinacion, quand auràn remplaçat las lengas dominantas actualas e quand atenheràn una normalitat completa. Sabèm que lo catalan es pas luènh d’i arribar e que l’occitan o lo breton, per contra, devon caminar encara fòrça.
Una caracteristica de l’estandard vertadièr, es qu’escapa de mai en mai a l’esquèma inicial dels lingüistas. Lo pòble l’utiliza massissament, lo transforma e li injècta d’innovacions que los lingüistas avián pas previstas. Es lo prètz del succès.
Una autra caracteristica de l’estandard vertadièr, es que son succès entraïna una fòrta pression sociala sus l’usatge. Es de mens en mens possible de dobtar sus las formas corrèctas. Se qualqu’un s’engana en utilizant una forma impossibla o incorrècta, d’autres usatgièrs lo corregisson. Es tanben un prètz del succès. En comparason, uèi lo jorn, quand qualqu’un fa una error en occitan, es rarament corregit: es l’indici que sèm encara dins la fasa de l’occitan referencial e pas encara dins la d’un occitan estandard vertadièr.
Dins mos articles, causissi de dire occitan estandard per me far comprene immediatament e per indicar una ambicion. Cal ben comprene que parli d’un projècte qu’es en cors de realizacion e soi ben conscient qu’aqueste estandard occitan es pas encara una reüssida sociala. Occitan larg e occitan referencial son de tèrmes equivalents, que pèrdon en accessibilitat populara mas que ganhan en precision, e tanben son perfièchament valids.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#34
Non. Ai ben legit e ben comprés.
#33 Ne s'ageish pas de rivalitat. Qu'èi argumentat, qu'avetz devut léger tròp viste aqueth messatge men.
Las aportacions de Srs. Bourdon e Castèths a aquesta conversacion pareisson aluenhadas de las preocupacions lingüisticas.
Çò'm sembla que lors comentaris tenon per tòca lo principi: 'Vous reprendrez bien un peu de Sumien pour déssert ?". Perqué daissatz pas de costat las rivalitats personalas?
Ne cau pas mesclar ni har maishanta limonada. Lo gascon qu’ei lo gascon, atau com ac parlava la mairbona. Jo que tròbi lo catalan mei proishe deu Occitan que non pas lo gascon.
#30 D'eth medish.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari