Nòstes paisatges tradicionaus son miaçats. Per l’expansion periurbana descadenada, per la construccion massiva d’ostaus en plenha campanha e shens respectar l’arquitectura locala –n’en parlaram un aut còp–, mès tanben per certènas espèças vegetalas. Es donc, gausarí díser, un diver d’eradicar las que tròbam a costat de nòste ostau!
 
 
1) Lo robièir
 
Lo prumèir dont vau parlar es lo robièir (robinèir, arrobièir, arrobinèir) (Robinia pseudoacacia), autament dit l’acacià (arcacià). Aqueth a un flòc d’usatges interessants, mès es tanben una vraia plaga per nòstes mitans naturaus. Originari d’America deu Nòrd ont son aira de reparticion naturala es dens l’èst deus Estats-Units, estut introduït en 1601 a París per Jean Robin (1550-1629), botanista deu “Nòste Enric”.
 
Lo robièir s’es bien engranat dens nòste region viticòla deu Bordalés. Es omnipresent dens las Gravas (autorn de Budòs, los bòscs mono-especifics de robièirs son impressionants), e fòrma boscats suus tucaus de l’Entre-duas-Mars. En efèit, son bòi fòrt solide e imputrescible l’a botat indispensable, en d’una epòca, per fabricar paishèths e carrassons. Ad aquò s’ajota l’utilisacion coma BRF “bois raméal fragmenté” (branquilhas esbrigalhadas per enrishir lo sòu) e coma bòi de huc.
 
Coma totas las Fabacèias, es en simbiòsa demb bacterias formant nodules au nivèu de sas rigadas, e’queras bacterias an (au contrari deus vegetaus) la capacitat de fixar lo diazòte atmosferic per lo transformar en nitrates. Lo diazòte es inèrte mès los nitrates son nutriments, lo sòu vai donc estar fertilisat.
 
Lo robièir a tanben proprietats alimentàrias: sas flors alorejantas se minjan en binhet, e son mèu es entremitan los mèi reputats.
 
Lo principau problèma d’aqueth aubre es sa fòrta capacitat d’invasion, per chic qu’augi prampó de lutz. Sas rigadas produïsen gitas a braçats, e sas flors, nombrosas granas. E, coma – ec am vist – enrishís la tèrra en nitrates, los vegetaus mèi competitius van estar fòrt vasius e tot caperar. Auram, dens l’estrata erbacèia, essencialament vegetaus nitrofiles (hortric, sahuc, jaunissa, romècs, eule, gaha-man). Fau donc bien hèser shau, quòra plantan robièirs, a la diversitat especifica deu lòc.
 
Fau pas tanpauc aublidar qu’aqueth aubre es toxic quasi tot empenat: pèth, hulhas, granas... contenen lectinas toxicas per l’òme, lo shivau, las polas e autas espèças.
 
 
2) L’auseròu negundo
 
Vam treitar adara de l’auseròu negundo (Acer negundo), un flèu per nòstes ecosistèmas riparians. Importat d’America deu Nòrd en 1688 coma aubre d’ornament, a colonisat fòrt d’abitats alluviaus en Euròpa.
 
Pòdem briga trobar de punts positius ad aqueth aubre. Coma tota espèça qualificada d’“invasiva”, sa capacitat de creishença es enòrma: pòt produíser gitas de 3 mètres per an! Una estuda a tanben mochat que la competitivitat de l’espèça es redde mèi fòrta que non pas la d’autas espèças quau qu’èsti l’estade de desvalompament (grana, plant, aubròt). Mès tanben, s’acomòda fòrt bien de l’ompra, profita de la destruccion per l’òma deus bòscs alluviaus, e sas granas son capablas de survíver dinc a sheis setmanas dens l’aiga.
 
Pr’aquestas resons, vai viste remplaçar la vegetacion indigèna deus bòrns de rius: vèrnhe (Alnus glutinosa), hrèishes (Fraxinus excelsior, F.angustifolia), briules (Populus nigra, P. alba, P. x canescens), aubar (Salix alba), sauçaringa (Salix purpurea).
 
Abàter l’auseròu negundo es inutile: regitarà tanlèu. Una metòda es un chicòt mèi eficaça mès pas prampó: l’aplicacion de juglòna (substança issuda de las hulhas de noguèir) sus una cama d’auseròu fresc trencada. En fèit, exceptat lo darrigatge complet – sobeiran mès costós e geinant per lo sòu –, la tecnica ad utilisar es lo pelatge.
 
Explicacion: s’agís, ad una hautor de 1,30 m environ, de tirar un anèth de pèth mèi de xilèma. Lo xilèma es lo teishut conductor extèrne que menha la saba elaborada de las hulhas cap a tots los organes de la planta, per los norrir. Lo bòi, eth, es lo teishut centrau que menha la saba bruta de la tèrra a las hulhas. En practicant lo pelatge, la planta contunha a extréser las saus mineralas de la tèrra mès pòt pas norrir sons organes: atau, mòi tot tuishau. E, coma la cama n’es pas trencada, nada produccion de gitas! Pensi qu’aquò s’aplica perfèitament aumens a tot angiospèrma linhós.
 
 
3) Auts linhós
 
D’autas plantas linhosas colonisan sauvatjament los ecosistèmas (o puslèu los silvo-agrosistèmas). Son tots vinguts d’auts continents (America, Asia, Africa deu Sud) e son en generau plantas orticolas: sii s’escapan deus jardins, sii son carriotats accidentalament per los batèus e gaishonan en prumèir dens los pòrts. Pòdem citar lo fòrt toxic ailanta deu Japon (Ailanthus altissima), l’aubre a parpalhons (Buddleja davidii), l’espinglada (nom bordalés de Pyracantha coccinea), los cotoneastèrs (Cotoneaster lacteus, C. horizontalis), lo laurèir-cerisa (Prunus laurocerasus), lo pruèir tardiu (Prunus serotina), lo guindolhèir a gaspas (Prunus padus), e d’auts. Per contra, lo marronèir o la platana, que son exogènes e fòrt comuns, ne son pertant pas invasius: lur capacitat de colonisacion es quasi nula.
 
Pòden donc destingar las categorias XA, XSA, XPA e XTA sivant l’agressivitat d’aqueras plantas xenofitas (= exoticas) sus l’environament. Mès n’am pas encara pro de recul dens lo temps.