Passar una dimenjada en Aran es tostemps un present, un polit present amb un prigond passat mas amb un futur encara pus estrambordant. Non sabi se son las siás bères e nautes montanhes araneses. Non sabi s’es l’òla que chapas al ser, faga fred o faga calorassa. Non sabi s’es lo cassís que t’ofrisson a dreita e a esquèrra e que beuràs a la santat de totes. Benlèu la nèu qu’o cobrís tot, los ostals, los autos, las carrièras e las consciéncias. E que demora e non se’n vòl anar fins a l’estiu. O benlèu es aquela sensacion d’èsser a despart de tot, d’èsser dins una mena de país liure entre França e Espanha, ont los problèmas e los conflictes son adobats en acòrd amb lor pròprias leis. Aquò es lo grand tresaur d’Aran, mas que non se pòt pervertir.
 
Çò que vesèm, pasmens, es que lo futur d’Aran encara va mai al fons d’aquesta dralha. En foncion de cossí se debane lo procès d’independéncia catalan, la Val d’Aran podrà devenir un excellent laboratòri politic e sociologic non solament per Occitània, mas tanben per Catalonha e lo mond entièr. Lo deputat aranés Àlex Moga a anonciat ja la proposicion de Convergéncia Aranesa per la nòva Val dins la nòva Catalonha independenta. Moga prepausa qu’Aran devenga una region o una Comunitat Autonòma de la nòva Catalonha independenta. Açò vòl dire qu’Aran auriá un Parlament amb de competéncias legislativas pròprias, un govèrn qu’assumiriá lo poder executiu e, me disi, un poder judicial tanben pròpri. D’acòrd.
 
Unitat d’Aran, es a dire, lo representant aranés del PSC, que prepausa per exemple qu’Aran venga espanhòla amb un estatut autonòm coma Ceuta o Melilla. Pensi que non i cal apondre gaire de mai. Vosautres jutjaretz.
 
E soi segur que los autres partits tanben diràn çò que vòlon. Serà plan interessant de conéisser lo posicionament d’Esquèrra Republicana d’Occitània e d’ERC sus aqueste afar. Coma tanben serà pro interessant lo punt de vista de Libertat!, lo sol movement politic en Aran estrictament occitan, per ben qu’amb una aliança amb la CUP catalana. Mas a ieu m’interessarà especialament de conéisser la posicion que prendrà finalament Iniciativa entà Aran e ICV sul fait aranés. Soi segur qu’eles pòdon èsser la clau per desmascarar una direccion d’Unitat d’Aran amnesica, qu’a perdut completament las valors fondacionalas del partit e a oblidat los principis basics de lor existéncia. S’Iniciativa capita d’articular un discors progressista e de govèrn, que vire a l’entorn d’un aranesisme inclusiu, universal, obèrt, democratic, modèrn e 100% occitanista, basat sus las valors que tostemps a agut la nòstra civilizacion occitana –lo paratge e la convivéncia–, aqueste partit pòt jugar un ròtle fonamental en Aran dins un futur non gaire alonhat.
 
Perqué? Perque seràn los primièrs d’o far. Perque encara non i a agut cap de partit progressista aranés que se siá presentat a las eleccions localas e aranesas amb d’opcions d’obténer de representants institucionals qu’aja un discors aital. E perque son los sols qu’o pòdon far, que son liures d’o far. Que non an lo cul logat. A la fin, benlèu serà vertat que los darrièrs seràn los primièrs, que cantava Dylan. Çò que sembla evident es que pel moment la responsa sonque la sap lo vent. Èra Dylan aranés?