Opinion
La “descentralizacion” d’Ayrault, e après?
Lo 13 de decembre, lo primier ministre de l’estat francés, Jean-Marc Ayrault, a anonciat en Bretanha que vòu aprefondir la “descentralizacion” e aplicar la Carta Europèa dei Lengas Regionalas o Minoritàrias. Pretend qu’es lèst a far modificar la constitucion francesa per que se ratifique la dicha Carta. Cresi ren qu’en çò que vesi. Benlèu seràn ren que de promessas voidas e sens seguida. Mai se per cas se realizan, seràn pas una avançada extraordinària per lei minoritats etnolingüisticas.
La Carta Europèa garentís ren de decisiu per sauvar lei lengas minorizadas. Son aplicacion resultariá en de mesuras omeopaticas, insufisentas, pauc eficaças. L’anonci d’Ayrault còsta donc pas grand causa a l’estat francés. Leis autreis estats d’Euròpa que ja aplican la Carta Europèa an pas inversat la dominacion aclapanta dei lengas estatalas sus lei lengas minorizadas.
Imaginem que la Carta s’aplique dins l’Exagòn. Rai: París acceptarà que quauquei lengas se pòscan afichar un chic mai. Serà melhor que ren, segur, mai serà pauc. Aquela santa Carta installarà pas lo mendre estatut oficiau, pas de transmission familiala massissa, pas d’usatge sociau intensiu, pas de plaça solida a l’escòla, pas d’usatge fòrt dins lei mèdias.
Ayrault a fach son anonci, divendres, en lenga francesa. A prononciat ren que dos o tres mots en breton per decorar lo discors. Totei leis explicas, lei detalhs e leis arguments leis donava exclusivament en francés. Aquò illustra fòrça ben çò que devèm atendre: un usatge cosmetic dei lengas minorizadas, ges d’usatge seriós e complet.
Ayrault a indicat que lei regions ganharián un pichon marge de manòbra dins lo poder legislatiu. En particular, lei regions amb lenga pròpria recebrián de competéncias dins la cultura. Se generalizariá çò que s’aplica ja en Corsega. Seriá tròp pauc...
Que cresètz que se passa uei en Corsega? La lenga còrsa cèssa pas de recular davant lo francés dins l’usatge orau. Dins l’usatge escrich, lo còrs se limita a de foncions decorativas. L’ensenhan dins totei leis escòlas e lo prepausan a totei leis escolans, es verai, mai de maniera insufisenta, amb pauc d’oras dins la setmana, sens ne far un veïcul de comunicacion ambiciós, sens nòrma fixa ni estandard, sens ambicion de concurrenciar lo francés. Lo còrs demòra exclús deis usatges intensius e massís.
E lei nòvei competéncias culturalas que se donariá ai regions amb lenga pròpria? Coma s’aplicarián dins lo cas occitan?
Occitània, probable, es la nacion sens estat pus estenduda e pus poblada d’Euròpa. Dotze regions administrativas se partejan lo territòri d’òc. Nòu son dins l’estat francés: Provença, Ròse-Aups, Auvèrnhe, Lemosin, lo Centre, Peitau-Charantas, Aquitània, Miegjorn-Pirenèus e Lengadòc-Rosselhon.
Podèm supausar que l’estat francés jogarà sus lo volontariat dei regions. Uei lei regions que semblan prèstas a collaborar per protegir l’occitan serián Lemosin, Aquitània, Miegjorn-Pirenèus, Ròse-Aups, Lengadòc-Rosselhon e Auvèrnhe. La region de Peitau-Charantas fa tanben de causas per l’occitan e poiriá rejónher lo grop de trabalh.
Podèm crénher que de regions demòren en defòra de tota cooperacion. Provença es la pus gròssa absenta dempuei lòngtemps. Sei presidents successius (Gaston Defèrre, Miquèu Peset, Joan-Claudi Gaudin e Miquèu Vausèla) pòrtan una responsabilitat criminala dins aquel autoòdi (òdi de se, òdi de sa lenga).
Podèm esperar qu’una cooperacion siá possibla amb de regions exterioras a l’estat francés, aumens amb Catalonha (per la Vau d’Aran) e Piemont.
Mai podèm crénher tanben que l’estat francés frene tota collaboracion interregionala e que favorize a bèl exprèssi lo secessionisme lingüistic, en s’inspirant de la posicion de Vausèla en Provença, que pretend que lo provençau seriá pas d’occitan.
Podèm acceptar lei brenigas insignificantas que l’estat francés nos acordarà. Vau mai manjar de brenigas que manjar ren. Mai devèm totjorn visar de revendicacions ben pus fondamentalas per nòstrei lengas, que son au minim lei seguentas:
La Carta Europèa garentís ren de decisiu per sauvar lei lengas minorizadas. Son aplicacion resultariá en de mesuras omeopaticas, insufisentas, pauc eficaças. L’anonci d’Ayrault còsta donc pas grand causa a l’estat francés. Leis autreis estats d’Euròpa que ja aplican la Carta Europèa an pas inversat la dominacion aclapanta dei lengas estatalas sus lei lengas minorizadas.
Imaginem que la Carta s’aplique dins l’Exagòn. Rai: París acceptarà que quauquei lengas se pòscan afichar un chic mai. Serà melhor que ren, segur, mai serà pauc. Aquela santa Carta installarà pas lo mendre estatut oficiau, pas de transmission familiala massissa, pas d’usatge sociau intensiu, pas de plaça solida a l’escòla, pas d’usatge fòrt dins lei mèdias.
Ayrault a fach son anonci, divendres, en lenga francesa. A prononciat ren que dos o tres mots en breton per decorar lo discors. Totei leis explicas, lei detalhs e leis arguments leis donava exclusivament en francés. Aquò illustra fòrça ben çò que devèm atendre: un usatge cosmetic dei lengas minorizadas, ges d’usatge seriós e complet.
Ayrault a indicat que lei regions ganharián un pichon marge de manòbra dins lo poder legislatiu. En particular, lei regions amb lenga pròpria recebrián de competéncias dins la cultura. Se generalizariá çò que s’aplica ja en Corsega. Seriá tròp pauc...
Que cresètz que se passa uei en Corsega? La lenga còrsa cèssa pas de recular davant lo francés dins l’usatge orau. Dins l’usatge escrich, lo còrs se limita a de foncions decorativas. L’ensenhan dins totei leis escòlas e lo prepausan a totei leis escolans, es verai, mai de maniera insufisenta, amb pauc d’oras dins la setmana, sens ne far un veïcul de comunicacion ambiciós, sens nòrma fixa ni estandard, sens ambicion de concurrenciar lo francés. Lo còrs demòra exclús deis usatges intensius e massís.
E lei nòvei competéncias culturalas que se donariá ai regions amb lenga pròpria? Coma s’aplicarián dins lo cas occitan?
Occitània, probable, es la nacion sens estat pus estenduda e pus poblada d’Euròpa. Dotze regions administrativas se partejan lo territòri d’òc. Nòu son dins l’estat francés: Provença, Ròse-Aups, Auvèrnhe, Lemosin, lo Centre, Peitau-Charantas, Aquitània, Miegjorn-Pirenèus e Lengadòc-Rosselhon.
Podèm supausar que l’estat francés jogarà sus lo volontariat dei regions. Uei lei regions que semblan prèstas a collaborar per protegir l’occitan serián Lemosin, Aquitània, Miegjorn-Pirenèus, Ròse-Aups, Lengadòc-Rosselhon e Auvèrnhe. La region de Peitau-Charantas fa tanben de causas per l’occitan e poiriá rejónher lo grop de trabalh.
Podèm crénher que de regions demòren en defòra de tota cooperacion. Provença es la pus gròssa absenta dempuei lòngtemps. Sei presidents successius (Gaston Defèrre, Miquèu Peset, Joan-Claudi Gaudin e Miquèu Vausèla) pòrtan una responsabilitat criminala dins aquel autoòdi (òdi de se, òdi de sa lenga).
Podèm esperar qu’una cooperacion siá possibla amb de regions exterioras a l’estat francés, aumens amb Catalonha (per la Vau d’Aran) e Piemont.
Mai podèm crénher tanben que l’estat francés frene tota collaboracion interregionala e que favorize a bèl exprèssi lo secessionisme lingüistic, en s’inspirant de la posicion de Vausèla en Provença, que pretend que lo provençau seriá pas d’occitan.
Podèm acceptar lei brenigas insignificantas que l’estat francés nos acordarà. Vau mai manjar de brenigas que manjar ren. Mai devèm totjorn visar de revendicacions ben pus fondamentalas per nòstrei lengas, que son au minim lei seguentas:
— Un gròs sosten materiau ai parents que transmeton una lenga minorizada a seis enfants.
— Un gròs sosten materiau ai nuclèus de parlants actius, organizats en vesinanças e malhums.
— Un usatge oficiau de cada lenga minorizada, de mai en mai sistematic.
— Un ensenhament obligatòri de cada lenga minorizada, de mai en mai generalizat (coma lenga ensenhada e lenga d’ensenhament).
— Una preséncia creissenta de cada lenga minorizada dins lei mèdias, fins que i venga preponderanta.
— Un dessenh precís e just dei territòris de cada lenga minorizada, per i menar lei politicas de revitalizacion.
— D’encastres de cooperacion estables e institucionalizats per cada lenga minorizada, en i liant durablament lei collectivitats territorialas.
— De novèus limits administratius que coïncidiscan amb lei minoritats etnolingüisticas.
— Lo drech a l’autodeterminacion dei minoritats etnolingüisticas.
— Un gròs sosten materiau ai nuclèus de parlants actius, organizats en vesinanças e malhums.
— Un usatge oficiau de cada lenga minorizada, de mai en mai sistematic.
— Un ensenhament obligatòri de cada lenga minorizada, de mai en mai generalizat (coma lenga ensenhada e lenga d’ensenhament).
— Una preséncia creissenta de cada lenga minorizada dins lei mèdias, fins que i venga preponderanta.
— Un dessenh precís e just dei territòris de cada lenga minorizada, per i menar lei politicas de revitalizacion.
— D’encastres de cooperacion estables e institucionalizats per cada lenga minorizada, en i liant durablament lei collectivitats territorialas.
— De novèus limits administratius que coïncidiscan amb lei minoritats etnolingüisticas.
— Lo drech a l’autodeterminacion dei minoritats etnolingüisticas.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Lo que cal lutar és per obliga davant la Union E. a l'estat pus centaliste del mond a posar una tv en occitan,una altra en catalan, en basc,en breton, en alsacian,en sos respectius territòris, precisament per salvar sas lengos. Ara que s'està aprovant la carta de les lengas minoritàries
#8 De debò esperes que CiU promogui i defensi l'occità al nivell internacional?
Ayrault es un fantaumier coma la màger part dei politicaires francimands (per non dire de la totalitat). Nos passéjan de lònga, e n'i a totjorn demièg lu occitanistas que si créson que lo sauvament vendrà dau poder en plaça. Si fan d'enlusiments. Lo Qathar de Barcelona a segurament rason, es per lo biais de Catalonha que si trairem de ribas, donat qu'un boan pron d'Occitans son venguts moals e flacós coma d'empastres.
Apa, Qathar, t'has ben lluït amb això d'en Mas i CiU!!! Demagògia.....
#6 "Lor eslogan : « Viure e Trabalhar en Bretanha » val tanben per Occitània, Catalonha Nòrd, lo País basc, Corsèga e l’Alsàcia." Que vau tanben tà la Normandia, la Borgonha, la Champanha, lo Peitau, la Lorrèna...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari