Opinion
Lo centre d’Occitània
En geografia es corrent de parlar de centre e de perifèria per descriure l’organizacion d’un espaci donat. Lo centre, segon los geografs, es pas aquel ponch precís situat al mitan exacte d’un territòri e lo mai equidistant possible de las frontièras (un tal “ponch del mitan”, per Occitània, se situariá près de la vila de Rodés). Non, lo centre es una zòna mai o mens granda ont se concentran sovent un maxim de populacion, d’activitat economica, d’escambis, de vias de comunicacion convergentas e, eventualament, un maxim de decisions politicas. La perifèria es l’ensemble de las zònas ont s’obsèrva pas tant de concentracions e que dependon del centre.
En Occitània, es pas simple de saber espontanèament ont se situan lo centre e la perifèria perque nòstre País d’Òc es pas sovent pres en consideracion per los estudis geografics. Es gaireben impossible de trobar una mapa d’Occitània dessenhada per un geograf professional.
Donc devèm regardar doas menas de mapas de “remplaçament”, fachas amb de critèris geografics e pro disponiblas: siá de mapas d’Euròpa, siá de mapas de l’estat francés (en sabent que la granda majoritat del territòri occitan es malastrosament dins aquel estat). Son de biaisses de trabalhar fòrça imperfièches, mas nos donan una idèa de l’espaci occitan real.
Aital, espinchem de sèrias de mapas d’Euròpa o de l’Exagòn mostrant la densitat de populacion, las zònas urbanas pus gròssas, las grandas vias d’escambis, los volums d’escambis, las facilitats de passatge condicionadas per los elements naturals (planuras, montanhas, rius, còstas)... Sus aquelas mapas, transpausem mentalament los limits d’Occitània (e mai dessenhem-los).
Alara, vesèm una tendéncia constanta. L’ipercentre geografic d’Occitània es ben entre Marselha e Montpelhièr; es dins aquel ipercentre que convergisson las vias majoralas e los fluxes pus importants d’escambis, es aquí que tenèm la vila pus granda de la nacion qu’es Marselha, es aquí que trobam una concentracion maximala de ciutats de mai de 100 000 abitants alinhadas a pauc de distància (Montpelhièr, Nimes, Avinhon, Ais de Provença, Marselha). E mai es aquí que tenèm lo pus grand nombre de vilas mai de 50 000, 20 000 o 2 000 abitants (pensi a Arle en particular...).
Aquel ipercentre occitan es al còr de tres aisses que lo prolongan pus luènh.
Ont es la question de lenga occitana dins aquel expausat geografic?
En Occitània, es pas simple de saber espontanèament ont se situan lo centre e la perifèria perque nòstre País d’Òc es pas sovent pres en consideracion per los estudis geografics. Es gaireben impossible de trobar una mapa d’Occitània dessenhada per un geograf professional.
Donc devèm regardar doas menas de mapas de “remplaçament”, fachas amb de critèris geografics e pro disponiblas: siá de mapas d’Euròpa, siá de mapas de l’estat francés (en sabent que la granda majoritat del territòri occitan es malastrosament dins aquel estat). Son de biaisses de trabalhar fòrça imperfièches, mas nos donan una idèa de l’espaci occitan real.
Aital, espinchem de sèrias de mapas d’Euròpa o de l’Exagòn mostrant la densitat de populacion, las zònas urbanas pus gròssas, las grandas vias d’escambis, los volums d’escambis, las facilitats de passatge condicionadas per los elements naturals (planuras, montanhas, rius, còstas)... Sus aquelas mapas, transpausem mentalament los limits d’Occitània (e mai dessenhem-los).
Alara, vesèm una tendéncia constanta. L’ipercentre geografic d’Occitània es ben entre Marselha e Montpelhièr; es dins aquel ipercentre que convergisson las vias majoralas e los fluxes pus importants d’escambis, es aquí que tenèm la vila pus granda de la nacion qu’es Marselha, es aquí que trobam una concentracion maximala de ciutats de mai de 100 000 abitants alinhadas a pauc de distància (Montpelhièr, Nimes, Avinhon, Ais de Provença, Marselha). E mai es aquí que tenèm lo pus grand nombre de vilas mai de 50 000, 20 000 o 2 000 abitants (pensi a Arle en particular...).
Aquel ipercentre occitan es al còr de tres aisses que lo prolongan pus luènh.
— L’Arc Mediterranèu: a partir de l’ipercentre, va vèrs l’èst en englobant la quasi-conurbacion giganta de la Còsta d’Azur (Tolon e Niça mai que mai, e tanben Frejús, Canas, Antíbol, Grassa, Mónegue, Menton...) e fins en Itàlia del Nòrd vèrs Gènoa; maitot va dins l’autre sens, vèrs l’oèst, en englobant Besièrs, Narbona e tota la region litorala catalana del continent (Perpinhan, Girona, Barcelona, Tarragona, Castelhon de la Plana, Valéncia, Alacant, Elx...) e mai atenh Múrcia, Granada e Malaga en Espanha. De connexions, a partir de Barcelona e Valéncia, van vèrs Madrid e son ipertrofiadas artificialament a causa de l’amainatjament del territòri volgut per l’estat espanhòl.
— L’Ais Occitan Orizontal: va de Niça a Bordèu, coïncidís amb una partida de l’Arc Mediterranèu entre Niça e Narbona, mas, en luòc d’anar cap a Catalonha, divergís puèi vèrs Tolosa, Bordèu e l’Atlantic, en tot far una connexion amb lo meravilhós Arc Atlantic de las còstas occidentalas d’Euròpa (implicant la conurbacion occitana de Baiona-Anglet-Biàrritz).
— L’Ais Ren-Ròse: part de l’ipercentre Marselha-Montpelhièr per remontar vèrs lo nòrd long del Corredor Rodanenc (o la Val de Ròse) en englobant la vila occitana de Valença, de vilas arpitanas coma Viana e Lion, e fins vèrs Dijon, Besançon, Mülhausen e Estrasborg (ont se connècta alara amb l’ipercentre d’escala europèa que va de Milan a Londres...). Una autra connexion, a partir de Dijon, va vèrs París e es ipertrofiada artificialament a causa de l’amainatjament del territòri volgut per l’estat francés.
Quand expliqui aquò, vòli pas negar l’importància geografica de Bordèu e Tolosa, vòli pas nimai desvalorizar Lemòtges, Clarmont-Ferrand o Pau. Los legeires de Jornalet sabon que defendi totas las regions d’Occitània.— L’Ais Occitan Orizontal: va de Niça a Bordèu, coïncidís amb una partida de l’Arc Mediterranèu entre Niça e Narbona, mas, en luòc d’anar cap a Catalonha, divergís puèi vèrs Tolosa, Bordèu e l’Atlantic, en tot far una connexion amb lo meravilhós Arc Atlantic de las còstas occidentalas d’Euròpa (implicant la conurbacion occitana de Baiona-Anglet-Biàrritz).
— L’Ais Ren-Ròse: part de l’ipercentre Marselha-Montpelhièr per remontar vèrs lo nòrd long del Corredor Rodanenc (o la Val de Ròse) en englobant la vila occitana de Valença, de vilas arpitanas coma Viana e Lion, e fins vèrs Dijon, Besançon, Mülhausen e Estrasborg (ont se connècta alara amb l’ipercentre d’escala europèa que va de Milan a Londres...). Una autra connexion, a partir de Dijon, va vèrs París e es ipertrofiada artificialament a causa de l’amainatjament del territòri volgut per l’estat francés.
Ont es la question de lenga occitana dins aquel expausat geografic?
— Las grandas vias de comunicacion son tanben los aissses ont la lenga francesa penètra mai d’ora e mai violentament per i far recular l’occitan. Aquò explica, en partida, perqué l’occitan se parla fòrça pauc dins de vilas ipercentralas coma Marselha e Montpelhièr e perqué se manten un pauc mai (tot es relatiu!) dins certanas vilas mens centralas coma Tolosa, Besièrs, Niça, Lemòtges o Pau. Lo grand sociolingüista Georg Kremnitz o a ja explicat.
— Aquò explica tanben çò que deuriá èsser una preocupacion del movement occitanista: cal concentrar certans esfòrces de reconquista de la lenga occitana dins l’ipercentre e sus los grands aisses, aquí ont i a lo mai de populacion concentrada e ont la lenga es mai dirèctament menaçada d’eradicacion.
— Aquò deuriá orientar las decisions del collectiu Anem Òc, per saber ont s’organizarà la granda manifestacion venenta en favor de l’occitan. L’ipercentre Marselha-Montpelhièr es tanben la zòna mens dificila d’accès dins los transpòrts, per far venir de manifestants occitanistas...
— Aquestas consideracions deurián metre fin a la fantasiá antigeografica de certans occitanistas que s’imaginan encara que lo centre d’Occitània seriá entre Tolosa e Besièrs.
— Aquò explica tanben çò que deuriá èsser una preocupacion del movement occitanista: cal concentrar certans esfòrces de reconquista de la lenga occitana dins l’ipercentre e sus los grands aisses, aquí ont i a lo mai de populacion concentrada e ont la lenga es mai dirèctament menaçada d’eradicacion.
— Aquò deuriá orientar las decisions del collectiu Anem Òc, per saber ont s’organizarà la granda manifestacion venenta en favor de l’occitan. L’ipercentre Marselha-Montpelhièr es tanben la zòna mens dificila d’accès dins los transpòrts, per far venir de manifestants occitanistas...
— Aquestas consideracions deurián metre fin a la fantasiá antigeografica de certans occitanistas que s’imaginan encara que lo centre d’Occitània seriá entre Tolosa e Besièrs.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#19 Los gitanos de Montpelhièr parlan sovent catalan.
Eu soi catalan, mais recodi una visita a la vila de Montpélhier trapi unas anciannas femmas parlant amb los petits mainatjas e entendint la conversacion, pessi, elas sont catalanas de Perpinhan, donc eu compreni tot que elas disent e belheu parlen catalan. Alora eu demandi si elas eren catalanas, e respoderenent non nosautras sum gitanas de Montpélhier. Era en lo cartier Vielh de Montpélhier. Sabi quacun si los gitanos de Montpélhier parlen catalan o parlen occitan.
"Se reconeis un arbre a las sieunas frutas", coma o disiá, coma o diguèt al sieus apòstols lo primièr catar que crucifiquèron e daissèron crebar clavat a una fusta de tortura fa dos mila nas… A sas òbras reconeisserem los nòstres centres mai actius en question de lenga, cultura, literatura, militantisme ! Lo territòri d'una vertadièra republica non se planifica pas, mas se viu e s'exprimís, se batís cada jorn, amb l'ajuda de cadun e de totes : aital serà la republica occitana : e serà aiçò, se que non, non serà pas mai republicana que la siá disent republica francesa.
#16 Siam d'acordi sus aqueu ponch. Ja Gelu parlava dei "charrairàs lionés e parisens" que manejavan la trafeg … Aquela dominacion es malurosament pas nova...
#15 Òc, es la foncion portuària del pòl metropolitan marselhés. Es enclaus. Es atanben un pòrt qu'es en desclassament. La dinamica de polarizacion de Marselha es entravada per sa difficultat a se bastir un hinterland, qu'es totjorn estada una republica maritima. Aquela dificultat profiècha a Lion que polariza la rega rodanenca e las Aups centralas. I a malurosament pas aquí de possibilitat de polarizar Occitània.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari