Euròpa uei lo dia, vòli parlar de l’Union Europenca, n’es pas mes un fantasma, es la realitat. Ne parlam sovent, nos sadora, nos agrada, de tot biais nos deisha pas indiferents. Nascut en 1961, soi coma mantun d’una generacion qu’a vist l’union s’apitar pauc a pauc mès segurament. Adara hè partida de nòsta vida, d’un còp qu’èm sons ciutadans e qu’utilizam l’euro coma moneda.
 
De la debuta deu projècte estant i avó adversaris e partidaris que s’acaravan sus la causida d’aquesta union continentau o de la sobeiranetat nacionau. Se lo camp deus opausants sembla de s’estar estretit darrèrament, l’istòria recenta nos mòstra plan que la construccion se hè pas sens sacadas e dambe un ritme diferent dens cada país.
 
Totun, l’ensems deus mèdias hèr véser una polida unitat sus la question. Los dobtaires i son sovent combatuts, a còps escarnits, mès tostemps mostrats coma extremistas replegats sus eths medish o reaccionaris paurucs que comprenguen pas lo monde modèrne a l’entorn, ni tanpauc la mondializacion e sons enjòcs. Un partit politic coma lo Front National, antieuropenc, pòt pas quitament ac díser clarament e preferís formulas coma “Per una Euròpa de las Nacions” que deisha pensar qu’a sa vision pròpia de l’union entre los estats lavetz que lor credo es precisament un retorn a una epòca sens union. Cent còps ausit, lo devís deus zelòts sus los sceptics sembla chic o mic aquò: “Daubuns atribuissen totis los maus que trucan nòsta societat a Euròpa, mès jo disi, au contra, que’n cau encara mes d’Euròpa!...”
 
Lo partit desparièr deus proeuropencs s’i es escadut de hèr passar sons adversaris per una tropa de reaccionaris nostalgics de las bonas vielhas guèrras deus sègle XX. Poden solide mercejar los mèdias per aquò, en tot saber que pas nat jornau nacionau, pas nada antena radiofonica ni tanpauc cadena de television ne rebat pas la mendra opinion de dobte de cap a l’Union Europenca, lhevat a còps unas caricaturas descoratjantas.
 
Lors arguments son aquestes: Euròpa s’es esperissada au sègle passat dens conflictes deus sagnós pr’amor deu nacionalisme descabestrat qu’a causat unas guèrras mondiaus e uns genocides. L’Union Europenca escriu una pagina navèra de l’istòria deus pòbles que volen adara víver en patz e en armonia e tanvau l’assegurança de poder empachar que tornen los maus temps e lor cordilhada de malurs que cau desbrembar.
 
Aquò se pòt deféner aunèstament e la volontat de cadun d’aténher lo bonur dens la patz es aisidament comprenedera. Qui pòt blasmar aquò? Un dusau argument, mes geopolitic, es de díser qu’amassa los Estats europencs poden mes plan har pes davant los gigants americans, chinés, indians e rus sus l’empont internacionau. Es pas tanpauc faus, lhevat que benlèu lo benestar deus pòbles se pagèra pas a sa preséncia suu teatre planetari. E s’èra quitament lo contrari?
 
Los defensors de las culturas minorizadas, eths, vos diseràn qu’Euròpa es un biais de protegir darrèr una legislacion comuna las lengas miaçadas peus nacionalismes centralizators. Possible, mès aquò necessita un estudi mes precís.
 
De tot biais, Euròpa a tostemps representat la modernitat e lo progrès fàcia au passadisme e a l’obscurantisme.  Mès quan hèi jo l’analisi deus arguments “a favor” e deus arguments “en contra” d’un biais objectiu o qu’ensaja de l’estar, me sembla qu’i aja una manca de las bèras au demiei deu devís deus proeuropencs que den mustra d’una cèrta  leugeretat e d’un estrambòrd pauc chepicós de la realitat.
 
La purmèra error deus ahuecats de l’Union es d’aver pas sonque una vision maniquèa e simplòta de la question, vòli díser que pensan deféner Euròpa contra los que volen a tota fòrça tornar a la situacion d’abans la dusau guèrra mondiau. Quan hèn lo bilanç deus progrés realizats dempèi la debuta de la construccion europenca, lo tròban meilèu positiu e an pas forçadament tòrt. Totun, me sembla que son drin òrbs o que’s clucan los uelhs dabans la situacion actuau. Tot es pas ròse dens l’Euroland e mantun se chepican de l’avenidor que nos aprestís.
 
Purmèr, cau estar fòrça plan convençut per pas véser que l’aluenhament deus centres de poder e de decision pausa un problèma quasi mecanic de democracia. Los ciutadans an l’impression, pas faussa, que son depossedits encara un pauc mes de las prerogativas devutas aus estatjants d’una entitat democratic. Cau adara tornar brembar que los creators de la Democracia l’avèvan imaginada dirècta e lo recors a l’eleccion coma un mau que calèva evitar lo mes que’s posca, en tot passar benlèu per càder au sòrt representants per un mandat unic e revocable. Bracament dit, un pòble sobiran e delegats a son servici. Aquò, solide, se pòt pas imaginar sonque dens l’encastre d’una entitat redusida coma la d’una ciutat, cada decision a l’escalon superior estanta presa dambe l’ajuda d’una organizacion federau. Ne podèm pas díser que d’aqueste costat l’Union Europenca sia un exemple de democracia “a la grèca”. Qui senhoreja? Los comissaris. Lor poder es immense. Lo bronc es que son pas elegits e que los electors an pas lor mòt de díser sus aquò. Los imatges de la comissària luxemborgesa a la justícia e vice-presidenta de la Comission Europenca, Viviane Reding, non elegida e en plaça dempèi 1999, que, fàcia a una amassada de deputats e de ministres francés, declarè hòrt recentament: “Cau lentament mès segurament comprénguer qu’i a pas mes politica interiora nacionau, n’i a pas mes sonque politicas europencas que son partatjadas dens una sobeiranetat comuna”, aquestes imatges, doncas, van pas dens lo sens de rassegurar los ciutadans suu biais dambe lo quau lor avís es pres en compte.
 
Tiò, com comprénguer pas l’inquietèr deus qui soscan a l’avenidor de nòsta societat dabans lo foncionament a çò que sembla drin caotic de l’institucion que, lo cau tanben tornar brembar, hè passadas e repassadas a granas còstas financièras e ecologicas (3000 personas de mudar, caravanas de camions pesucs) entre Brussèlas e Estrasborg pr’amor d’una abséncia de consensús e deu capborrudèr deus Francés qu’impausan un quart de las tengudas en Alsàcia. Se los imatges de Vivian Reding èran desastrosas per la hisança de cap au parlament, de qué podèm pensar deu reportatge deu jornalista alemand Thomas Meier sus RTL Deutschland qu’explica qu’un deputat europenc pòt tocar cada mes dinc a 14 727 euros (mes que çò que ganha la cancelèra Angela Merkel!) gràcias a primas “de preséncia” de 284 euros diàrias que daubuns empòchan quitament se se’n van un còp inscriuts per la jornada. La catastròfa mediatica se debana davant lo burèu d’enregistrament on lo jornalista ensaja d’entrevistar deputats tot escàs marcats sus las listas de preséncia e que, la valisa en man, temptan de huéger a jòc perdut la camera o s’enmesclan dens explics confús e vergonhós. Lo som deu ridicule es tocat per la deputada verda alemanda Hiltrud Breyer que’s refugia dens l’ascensor a la vista de l’equipa de reportatge coma una dròlla suspresa a minjar confitura au panat. Au cap d’un moment, Thomas Meier es expulsat deu parlament peu servici de seguretat deu quau lo capdau pausa la man sus l’objectiu coma dens un maishant subjècte televisat sus un estat totalitari que vòu amagar sons agís fòrça paucs avoables. Lamentable. Mès òsca au jornalista de RTL Deutschland que hè per un còp çò per qué es pagat: informar lo public.
 
Un aute hons de chepic peus ciutadans europencs: los lobbies o grops d’influéncia. Es pas de créser qu’aquestas entitats ajan lors burèus pròpis a l’endehens deu quite parlament de Brussèlas. E ben, brave monde, es la vertat. Son estimats a 3000 e emplegan unas 10 000 personas. La comission es pas elegida, lo parlament l’es, mès a pas l’iniciativa de las leis. La votz d’un ciutadan a pas tròp de pes atau davant la d’un lobby adinerat, poderós e organizat com cau. De notar qu’un bon nombre d’emplegats d’aquestes grops de pression grassament pagats son ancians comissaris. Com los partidaris d’Euròpa poden pas sentir lo hasti que pòt sasir lo legedor o l’espiaire de taus informacions. Clucar los uelhs? Se díser que vau mílhor que pas nada Euròpa? Esperar que va cambiar lèu?
 
Lo darrèr (cresi) mauestar deu ciutadan acarat a la maquina, es lo deu capitalisme ultraliberau. Com aver pas l’impression d’estar estat enganat per la retorica pegòta qu’a plaçat dens lo medish paquet-present a l’encòp l’avançada de cap a un avenidor de patz e de fraternitat dambe los autes pòbles deu continent e lo renonç aus aquesits sociaus amassats e desarrigats per nòstes pairs au sol profieit de las bancas e de la finança?
 
Pr’amor que’s cau brembar: venguèm de passar un triste aniversari, lo deus trenta ans deu jorn quan “l’esquèrra a capbussat a dreta” com ac ditz una vidèo deu jornau Fakir vededera sus You Tube, que conta que lo Partit Socialista, en març de 1983, “daubriscoc una parentèsi” segon los mots deu quite Lionel Jospin, per entreprénguer una politica liberau en deishar d’estrèm la classa obrèra que l’avèva portat au poder dus ans audavant. François Mitterand, lavetz president de la republica, pas francament revolucionari dens los gèns, s’èra retrobat davant una causida de las cornelianas entre una politica europenca o una politica sociau. Estó atau que los actors de l’epòca expliquèn las rasons deu suicidi ideologic qu’operè lo partit de la ròsa au punh.
 
Lavetz, de qué pòt pensar un elector aunèstament d’esquèrra e estacat a las valors de solidaritat mès que sauneja tanben d’un monde desbarrassat de las guèrras e deus maishants nacionalismes? Se cau har una causida, pòt un jorn se díser que la mondializacion que correspon màgerment peus trabalhadors a la mesa en concurréncia d’obrèrs au “lo mens pagat ganha” e sa veirina europenca qu’es l’Union nos a miat dens un cuu de sac on la qualitat de la vida ne pòt pas sonque patir.
 
Vaquí, aqueste tèxte n’es pas un requisitòri contra Euròpa, mès un avertiment aus partidaris d’aquesta bèra idèa de se pas complàser dens una ideologia beata que prengueré pas en compte las nombrosas questions que’s pausan los observators qu’èm. Que sàpian qu’am pas solament la causida entre duas variantas, mès que’n poden engibanar autas, l’esperit uman es pas aganit d’idèas quan cau. Caleré mílhor que boten un drin de dobte e de nuança dens lor devís au lòc de’s trufar deus opausaires abans que cadan dens los braç d’un FN e de sas solucions tròp aisidas.
 
Me brembi plan de la campanha electorau per lo tractat de Maastricht (èri lavetz estrambordat peu “òc”) e la manipulacion deus mèdias que butavan a l’acceptacion. A l’epòca ne’m geinava pas e’m deishèi convéncer. Un reportatge m’avèva marcat, lo de l’entrevista d’un vielh que disèva que votère de “non” pr’amor de la paur d’aver nòrmas navèras europencas que l’obligarén de cambiar totas las dolhas de son luminari de salon, çò qu’acabè de’m har pensar que lo vòte “non” avèva pas mes arguments qu’aquò.
 
Soi pas segur que la vision deus sceptics aja fòrça cambiat aus uelhs deus proeuropencs.