Visitèri donc lo MUCÈM de Marselha, Musèu dei Civilizsacions d’Euròpa e Mediterranèa e sa galariá de la Mediterranèa que, çò ditz lo tèxte oficiau, “engatja lo visitaire dins una descoberta dei grandei caracteristicas dei civilizacions mediterranèas rapòrt ais autrei bacins de civilizacions. S’afranquissent d’un apròche purament geografic ò istoric, assaja puslèu de mostrar lei trachs de personalitat singulars dei culturas nascudas sus lo contorn mediterranèu. Porgís un esclairatge quora arqueologic, quora etnologic, quora artistic, sus de fachs de civilizacions (…) sens jamai pretendre a l’exaustivitat”. Segur que sus solament 1500 m², l’exhaustivitat es dificila, mai lo tèxte sembla fach per se desdoanar a l’avança… d’una indigéncia possibla rapòrt a l’espaci gigantàs descrich dins lo títol dau musèu[1].
 
Indigéncia tras que vesedoira… La sala consacrada a l’agricultura es destinada pas mai qu’a d’escolans, talament lei comentaris son basics. Es una colleccion lisa e freja d’objèctes divèrs per saupicatge en provenéncia de totei lei país. E la part occitana i es redusida au minim dau minim: tenèm pasmens una part non negligibla de l’arc mediterranèu nòrd, me sembla? Lei comentaris son sens la mendra espessor umana, culturala e linguistica (maugrat la profession de fe “de mostrar lei trachs de personalitat singulars”, èr de galobet a destinacion deis ases). Se leis objèctes estrangiers an drech d’èstre nommats dins sa lenga (catalan, italian, arabe, etc.) e tradusits puei en francés, lei d’Occitània son nommats exclusivament en francés. Cercatz l’error! Messòrga e mesprètz afichats…un còp de mai. Avèm drech a dos mots de francitan (gargoulette mai un autre), mai leis aisinas agricòlas per trabalhar la tèrra son qualificadas de “houe”!! Que lo qu’a, un jorn de sa vida, ausit dire “houe” a un pacan provençau me fague signe! En trenta annadas d’enquista sus lo terren, jamai l’ausiguèri un solet còp. Que siegue en occitan ò en francitan, totei dison bigòs, magau, picon, picolet, aissada, trenca, bechard, sapa, arpa, etc… segon la forma precisa e lo nombre de dents. Mai per nòstrei tecnocratas de la cultura, tot es de “houe” exclusivament: aquela empega?! Tot parier per la colleccion de sonalhas d’un bergier aupenc: totei son de “cloches”! Quora se sap lo vocabulari menimós d’aqueleis objèctes que càmbia selon la grossor, la forma, la bèstia que lo pòrta, òm se ditz que vertadierament, nos prenon per de gornaus (coma se ditz a Marselha). E “noria”, l’avètz sovent ausit dire? Ieu, ausiguèri que posaraca (pousaraque/pousarenque/pouseraque)! Gràcia au Mucèm, saupretz que se ditz solament, exclusivament, e de tota eternitat, “noria” en Provença. Se fau pas enganar: lo refregiment s’apren pas au fach de faire dintrar dins de musèus d’objèctes agricòlas. Es l’abséncia dramatica de cultura dei conceptors qu’es solament la causa d’aquesta impostura totalament anti-scientifica. Se compararà ambe lei musèus de Corsega per exemple, a l’opausat absolut d’aquela refrigeracion vueja, e donc largament mai scientific. Passi sus leis òbras d’art contemporanèas, ben dins la rega de l’art contemporanèu…es a dire lo vuege siderau que fau una explica longassa per nos explicar çò qu’a pretendudament vougut dire “l’artista”. Quant au filme sus lei païsatges mediterranèus, es una colleccion d’imatges polits segur, mai sens la mendra localizacion: agachatz mai sabètz pas qué ni onte, que ren es indicat. Agachem donc, coma una vaca vesent passar un trin…Pauc pòrta l’endrech, tot es egau a tot dins la dilucion orquestrada deis especificitats.
 
La sala sus lei religions seriá sens remarca… non foguèsse “l’òbra d’art” expausada. Tres cubes de veire presentants d’objèctes de culte pròpris ai tres religions monoteistas s’enfàcian per illustrar lei tres cresenças. Mai un quatren cube, vuege… per illustrar l’ateisme/agnostisme! Leis atèus son donc “gens vueges”… Preciaràn coma se deu aquesta afirmacion peremptòria de la viduitat supausada de sa pensada. Mai un entrecrosament de ficèlas sus un mirau, au centre dei quatre cubes, que fau agachar en vision rasanta, censat donar l’idèa de…, idèa talament lumenosa que l’ai oblidada. Coma locutritz de l’occitan, siáu segurament tròp endarreirada per comprene la prigondor de la pensada, d’autant mai que fau partida “dau cube vuege”. Coma disiá una guida ensajant d’explicar l’òbra a un grop “a, es de l’art contemporanèu…”, amb un èr sceptic. I a de qué, de tot segur.
 
M’esperavi que la sala sus “La Ciutadanetat” parlariá un pauquet dei Republicas de Marselha, d’Arles … Que non, evidentament: fau pas escornar lo mite de França e de son istòria redusida a l’espaci francilian. Donc Forum grèc, Revolucion francesa, Mai 68 mai pas Republica de Marselha. M’esperavi que la sala sus lo comèrci, leis escambis, leis instruments de navigacion indispensables per lei viatges, ela au mens e de tota evidéncia, parlariá de Marselha, grand pòrt de comèrci, Marselha Pòrta de l’Orient, Marselha premiera ciutat d’èstre estada definida per sa latitud gràcia au marin marselhés Pitèas, Marselha renommada per seis instruments scientifics de mesura e sei cartas… Que non, au Mucèm, Marselha existís totjorn pas e mai per lo comèrci: tota la glòria e l’espessor istorica e umana son per leis vilas estrangieras (Amalfi, Genoa, Venècia, Jerusalèm). Onte son “lei trachs de personalitat singulars dei culturas”, de nòstra cultura? Circulatz, aicí i a ren de ren de mencionar, quin que siegue lo domeni. “Lo plen” es endacòm, “lo vuege” es aicí.
 
En resumit lo Mucèm de Marselha censura Occitània, Marselha, e la lenga occitana. Lo censadament “musèu de la Mediterranèa” bastit a Marselha passa de la França dau nòrd per sa lenga e son istòria a l’autra riba sud de Mediterranèa, ò a sei ribas a l’èst, sens faire escala en tèrras occitanas: lei conceptors “duberts-au-monde” an segurament vergonha dei tèrras d’aicí. E pretendon pasmens faire “òbra scientifica”. Un pur produch desincarnat afrancesat, sens chuc ni muc sens gost ni gosta per tota la partida onte s’esperariá justament de gost e de gosta, sortit de la cervèla de tecnocratas de la cultura formats/formatats a París dins lo mesprètz de la província[2]. Qu’aquesta abséncia cridanta que generalizada, es forçadament orquestrada: vesi pas d’autreis explicas.
 
Mai lo musèu se pòt enorgulhir de milierats de visitors, qu’es vengut luòc de passejadas organizadas de totei lei clubs dau temps tresen de la region … que venon donc contemplar l’abséncia totala de sa cultura, se tant qu’agan dos sòus de sens critic. Aquò fa resson ais adornaments de plastic esparpalhats dins la vila tota per marcar l’eveniment “Marselha capitala de la cultura 2013” (que cultura = plastic de colors orlantas coma se ne pòt veire d’en pertot en decoracion banala per pas dire afrosa) e qu’ai ja denonciats dins l’article sus lei crestats vassalizats: daufins ròsas sautant dins lo bacin dau Palais Longchamp, lion violet, dromadari blu, bison (amb son ossamenta pintrat sus sa pèu), girafa, escampilhats sus lei trepadors marselhés, estampilhats pasmens “òbras d’art que fau pas tocar” (sic)!! Ambe comentaris bilingues francés/anglés totalament abscons, enfatics e pretenciós, que me gardarai de revirar en occitan per pas embrutir ma lenga: “Funnyzoo Marseille –Le Zébraphant – Charismatique, Emblématique, la Cité Phocéenne nous offre ses richesses. Partez à la découverte des plus beaux monuments de notre ville, en les cherchant sur le Zébraphant, drôle d’animal hybride venu d’un autre monde… Peut-être la planète “Marseille” qui sait? – Animal fragile – Merci de respecter le travail de l’artiste – Ce site est sous haute surveillance 24h/24[3]“. Vos fau gràcia de sa traduccion anglesa. Planèta c… comunicanta mai segurament. “Bogra de cultura, Putan de cultura” per parafrasar lo marselhés Victor Gelu[4]… Paura cultura nòstra mandada ais escobilhas de l’istòria ambe la benediccion de nòstreis edils, crestats vassalizats, e remplaçada que tròp sovent per lo vuege[5].