Parli de paisatges miaçats desempui tres mes. Mès los quaus?
 

1) Abitats a diversitat/raretat importanta
 
D’abòrd, los abitats rares, riches en biodiversitats a condicions fòrt particulièras, que corresponden donc a la directiva “Abitats”^[1]: torbèiras, pelosas e pradas calcicòlas, lagüas, marescs, cordon de ròcas, e bien solide los ecosistèmas de montanha. Pèsan fòrt chic dens los processús naturaus – donc an chic d’importança per lo bienèster de la planèta – mès la raretat de las espècias vau la pena, ma fòi, de preservar los mitans. Atau n’en es demb las plantas carnivòras de las torbèiras de la faurèst de Dobla, los parpalhons rares vivent sus plantas raras de las pradas calcicòlas de Charanta, las damisèlas infeudadas aus marescs deu bas Medòc, la vegetacion halofita infeudada au bòrn de mar,... Ne parli pas de la montanha, ’quò’s un subjècte que mestregi pas per lo moment.
 
 
2) Abitats a ròtle important
 
Après, los abitats que, shens estar remercables, an pertant un fòrt ecopotenciau (potenciau ecologic). Vòli díser qu’an una foncion importanta dens los processús naturaus. Per exemple, los bòscs, las pradas dalhadas, las lanas, los bòrns de rius e de ribèiras, las fruticèias e bòrns de bòscs. Mème se certans tipes d’abitats entau son fòrt banaus, la quantitat d’èstes vivents que contenen e la quantitat de flus d’energia que los concèrnan son enòrmes.
 
Imaginatz que rasin una faurèst. Los animaus survivents van s’escapar. Los crabòts, sanglièrs, taishs, renards e auts gats-esquiròus seràn caçats o espotits en traucant una caminassa. Se rasan sonqu’una pèça de faurèst, los animaus se refugiaràn dens la faurèst que damorarà: la densitat vai aumentar, la norritura vai hèser besonh. D’un aut bòrn, dens la traucada, van aparéisher plantas pionèiras a còps indesirablas. Apui benlèu que van plantar blat d’Espanha o vira-sorelhs pusqu’aquò’s a la mòda: los engrèishs van sursaturar lo sòu e los pesticides van tuar los barbòts rares o “bien·hasents”, e de tota façon i aurà pas mèi de plaça per plantas messicòlas. E shens barbòts, pas d’ausèths tanpauc. Lo bòi que serà a tèrra, eth, benlèu que mosirà e que patogènes se desvalomparàn e infectaràn lo rèste deu bòsc. O mèi, serà burlat e lo CO₂ engranhat s’escaparà dens l’èrt. Enfin, en ivèrn, lo sòu serà probable dishat a nud e la pluja lo craunarà dinc a lo destructurar, podent entrainar aclaupaments de terrenh. Brèf!, comprénetz l’impacte de la destruccion d’una faurèst, principalament per çò qu’es una resèrva immensa de carbòne.
 
Parelh, dens una prada dalhada, i a una interaccion entre flors e insèctes pollinisators (parpalhons, monas, abelhas,...), qu’eths-mèmes seràn minjats per tala o tala espècia d’ausèth, que serà a son torn minjat (benlèu!) per una haucassa o un astoret. E, se la prada es corrèctament expleitada, ’quò’s a díser dalhada quòra fau e pas tròp fertilizada, i a una estratificacion temporala de la vegetacion: plantas printanèiras, estivalas, etc.
 
Los mitans mixtes, demb partidas obèrtas (pradas) e barradas (bròcs e bòscs) a l’encòp, los bòrns de faurèsts, los romegars, son doblament interessants per ce que se compòrtan sovent coma ecotònes. Un ecotòne es una lemita entre dus mitans, ont se rejuntan las espècias deus dus mitans. D’auta part, son mitans a conservar per ce que i a animaus que, per exemple, dròmen dens lo bòsc e minjan dens la prada. Banalizar lo mitan menharé a har disparéisher aquestes animaus.
 
A mèi d’aquò, entremitan aqueths abitats, n’i n’a que pòden se restacar au prumèir paragrafe: tròban per ’cí per ’quí bòscs que son temonhs de climats passats. Los dus  exemples son:
   
3) Abitats “artificiaus” a valor culturala importanta
 
Enfin, certans elements paisatgèirs modelats per l’òme mès hasent partida deu “caractère” de tala o tala region. Pòdem citar la vinha en Bordalés, las aubarèdas dens lo vath de Garona, los vergèirs d’Òlt e Garona, las castanhèiras en Peirigòrd, los plantèirs d’olivèirs e de lavanda en Provença...
 
La vinha, en particulièr, poiré estar considerada coma invasiva e banalizanta... Mès briga! I tròban un cortège fòrt important: barragana, alh de vinha, socí sauvatge, seniçon, paradèla, vineta, grunh, leitugons, veronicas, lop, porriòus, dama d’onze òras, berlòca, sangòt, èrba de cinc còstas nombrosas graminèias e n’en passi, e... quate espècias de tulipas protejadas au nivèu nacionau (Tulipa agenensis, T. raddii, T. sylvestris, T. clusiana).
 
Per las aubarèdas, lo subjècte es mèi delicat, a causa deu fòrt assecament entrainat per aqueths aubres –donc una pèrta de diversitat en devath–, seguit per una erosion au moment de la pica rasa. Mès aqueths briules adujan a retenir las ribas, e son un element paisatgèir fòrt. A mèi, vau milhor produíser nòste bòi de huc que non pas l’importar d’Amazonia!
 
Per contra, los camps de blat d’Espanha o de sorelhs, son una gròssa catastròfa paisatgèira. Dens mon lòc d’origina, lo sud-èst deu Bordalés, èi vist au hiu deus mes darrigar las vinhas (principala economia rurala) per plantar vira-sorelhs... que son lèds e mèi paurucs quòra son flaishits! Èi tanben vist, a Senta Crotz, remplaçar un immense vergèir per un camp de blat d’Espanha... Triste epòca!
 
 
 
 
 
_____
^[1] La directiva comunautària 92/43/CEE, aperada “Flòra-Fauna-Abitats” o mèi simplament “Abitats”, data deu 21 de mai 1992. Concèrna la conservacion deus abitats naturaus, de la fauna e de la flòra sauvatjas au nivèu european. Conten en annèxa una lista d’abitats d’interés comunautari (que menhèt a la creacion deu hilat “Natura 2000”) e mantuna lista d’espècias.