Opinion
De Vilafranca a Kolda: tota una aventura!
Mantunas etapas me menèron al sud de Senegal e mai precisament a Kolda, en Nauta Casamança, ont vau trabalhar pendent mai de cinc meses per una federacion de joves agricultors coma estagiari engenhaire agronòm.
Partiguèri de la vila lo divendres 10 de genièr per passar ma darrièra nuèch en territòri occitan prèp de l’aeropòrt de Tolosa amb ma familha. L’avion que me menava de Tolosa a Brussèlas s’envolava a 6h20 lo lendeman matin. Mos parents, mon fraire e Brunò Peyras (coordenador del projècte) me saludèron un darrièr còp, d’ora a l’aeropòrt.
En una ora de temps èri en Belgica. Aprèp 3 oras d’espèra e 6 oras d’avion, me retrobèri jol solèlh de Dakar qu’esclairava, de totes sos raises, la misèria dels barris qu’enrodavan lo platèu mai ric de la capitala. Aquèsta misèria se vesiá plan de naut quand l’avion èra a aterrir, e foguèt encara mai fòrt un còp per carrièra. Mossà, lo filh de Baydi (la persona en carga de mon trabalh) m’esperava a la sortida de l’aeropòrt. Sens el auriái menat un combat afrós contra totes los que me volián portar los bagatges, escambiar d’argent o me trobar un taxi... Negocièt una corsa a 2000F per nos menar en çò d’el dins lo barri “Parcelles” al nòrd de Dakar.
De la veitura, l’anarquia dakaresa se podiá contemplar. Las carrièras de sabla comolas de mond e d’escobilhas, los trepadors encombrats per las veituras en pana, los pedons caminavan sus la rota e las veituras ziga-zaguejavan entre tot aquò en joslevant la posca e en claxonant per avertir los pedons! Me vaquí dins un ambient qu’aviái pas jamai conegut, ni per sos bruches, ni per sas odors, ni per sa calor e ni mai per sas colors.
Mossà a un trentenat d’ans. Viu entre Dakar, ont i fa sos afars (coma ditz) e Kolda, ont i a sa familha. Es diplomat en ostalariá mas i a pas de trabalh per el en Senegal dins aquel sector que se’s pr’aquò fòrça desvolopat amb l’emergéncia del torisme.
A Dakar, viu dins un ostal comun. Lòga una cambra a una familha e pòt accedir al sanitaris e a la pèça centrala. De mai en mai de joves fan coma aquò e las condicions de vida dins aqueles endreches son pas forçadament bonas. Es aquí que me pausèri un pauc a mon arribada, prenguèri ma primièra docha al ferrat dins un recanton d’ont se podiá sentir la pudecina dels comuns mal evacuats sens sèrva d’aiga e sens papièr per se netejar, coma pertot en Senegal. Mangèri pel primièr còp a la senegalesa (Thieboudienne e Mafé, um!), pel sòl e a pès descauç, quora amb una culhèra quora amb los dets, aquò depend del plat.
Passèri dos jorns a la capitala ont Mossà me mostrèt tres barris diferents, un mai paure que se sona “Guédiawaye”, un de las classas mejanas que se sona “Parcelles assainies” e lo “Platèu” mai ric qu’es lo centre. Lo contraste èra sasissent, quand passèrem dins lo primièr per anar manjar ençò de sa familha, sentissiái totes los agachs sus ièu, sul “toubab” que ven rarament dins los barris de barracas. Paradoxalament, la jòia de viure se podiá legir sus cada cara de mainatge que jogava al balon dins cada canton del barri o de cada femna que charrava sietada a costat de son ostal.
Lo centre parèis mai a una vila europenca quitament se l’ambient general demòra plan senegalés, coma se la calor alentissiá la velocitat dels organismes, d’unes diran “canha”, d’autres diran “serenitat” o benlèu los dos en meteis temps!
Lo viatge cap a Kolda foguèt una aventura en ela meteissa. Partiguèrem de la gara rotièra de Dakar a 22 oras per arribar lo lendeman a miègjorn. Traversèrem Senegal, Gambia e lo flume del meteis nom amb la Peugeot 505, sos 8 passatgièrs e los nombroses bagatges sul teulat. Las pistas sablosas de la brossa connectavan los tròces de rota enquitranats. L’alba revelèt un paisatge espectaclós de la savana africana, del flume als baobabs en passant pels vilatges de casas tradicionalas.
L’acuèlh a Kolda foguèt grand! Los representants de SYSED e de la FJPA èran a la gara rotièra a m’esperar. La primièra jornada se passèt dins un ambient agradiu, ai pres mon primièr repais preparat per las fèmnas, amb los òmes de la familha qu’es a mitat Peul, a mitat Mandinga e de religion musulmana.
Mancarai pas de vos parlar de tot aquò dins las cronicas que seguiràn. En particular suls Peuls, la tribú de Baydi que me disiá el meteis:”un vertadièr Peul –lo nomada, e non pas lo sendentari que soi ieu– es qualqu’un que fa beure sa vaca abans son filh”.
Lo projècte agricòla pòt començar, los dons generoses recoltats sus internet an ja permetut de finançar la reparacion de la motò (27400F) que me permet de rescontrar los païsans. Me soi ja desplaçat dins un vilatge de brossa, a la broa del flume Casamança, un endrech meravilhós ont se cultiva de polidas causas.
La familha Ndiaye que m’aculhís, amb Mossà a costat de ièu e Baydi al centre, sos mainatges, sa fèmna e un amic.
_____
Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.
Partiguèri de la vila lo divendres 10 de genièr per passar ma darrièra nuèch en territòri occitan prèp de l’aeropòrt de Tolosa amb ma familha. L’avion que me menava de Tolosa a Brussèlas s’envolava a 6h20 lo lendeman matin. Mos parents, mon fraire e Brunò Peyras (coordenador del projècte) me saludèron un darrièr còp, d’ora a l’aeropòrt.
En una ora de temps èri en Belgica. Aprèp 3 oras d’espèra e 6 oras d’avion, me retrobèri jol solèlh de Dakar qu’esclairava, de totes sos raises, la misèria dels barris qu’enrodavan lo platèu mai ric de la capitala. Aquèsta misèria se vesiá plan de naut quand l’avion èra a aterrir, e foguèt encara mai fòrt un còp per carrièra. Mossà, lo filh de Baydi (la persona en carga de mon trabalh) m’esperava a la sortida de l’aeropòrt. Sens el auriái menat un combat afrós contra totes los que me volián portar los bagatges, escambiar d’argent o me trobar un taxi... Negocièt una corsa a 2000F per nos menar en çò d’el dins lo barri “Parcelles” al nòrd de Dakar.
De la veitura, l’anarquia dakaresa se podiá contemplar. Las carrièras de sabla comolas de mond e d’escobilhas, los trepadors encombrats per las veituras en pana, los pedons caminavan sus la rota e las veituras ziga-zaguejavan entre tot aquò en joslevant la posca e en claxonant per avertir los pedons! Me vaquí dins un ambient qu’aviái pas jamai conegut, ni per sos bruches, ni per sas odors, ni per sa calor e ni mai per sas colors.
Mossà a un trentenat d’ans. Viu entre Dakar, ont i fa sos afars (coma ditz) e Kolda, ont i a sa familha. Es diplomat en ostalariá mas i a pas de trabalh per el en Senegal dins aquel sector que se’s pr’aquò fòrça desvolopat amb l’emergéncia del torisme.
A Dakar, viu dins un ostal comun. Lòga una cambra a una familha e pòt accedir al sanitaris e a la pèça centrala. De mai en mai de joves fan coma aquò e las condicions de vida dins aqueles endreches son pas forçadament bonas. Es aquí que me pausèri un pauc a mon arribada, prenguèri ma primièra docha al ferrat dins un recanton d’ont se podiá sentir la pudecina dels comuns mal evacuats sens sèrva d’aiga e sens papièr per se netejar, coma pertot en Senegal. Mangèri pel primièr còp a la senegalesa (Thieboudienne e Mafé, um!), pel sòl e a pès descauç, quora amb una culhèra quora amb los dets, aquò depend del plat.
Passèri dos jorns a la capitala ont Mossà me mostrèt tres barris diferents, un mai paure que se sona “Guédiawaye”, un de las classas mejanas que se sona “Parcelles assainies” e lo “Platèu” mai ric qu’es lo centre. Lo contraste èra sasissent, quand passèrem dins lo primièr per anar manjar ençò de sa familha, sentissiái totes los agachs sus ièu, sul “toubab” que ven rarament dins los barris de barracas. Paradoxalament, la jòia de viure se podiá legir sus cada cara de mainatge que jogava al balon dins cada canton del barri o de cada femna que charrava sietada a costat de son ostal.
Lo centre parèis mai a una vila europenca quitament se l’ambient general demòra plan senegalés, coma se la calor alentissiá la velocitat dels organismes, d’unes diran “canha”, d’autres diran “serenitat” o benlèu los dos en meteis temps!
Lo viatge cap a Kolda foguèt una aventura en ela meteissa. Partiguèrem de la gara rotièra de Dakar a 22 oras per arribar lo lendeman a miègjorn. Traversèrem Senegal, Gambia e lo flume del meteis nom amb la Peugeot 505, sos 8 passatgièrs e los nombroses bagatges sul teulat. Las pistas sablosas de la brossa connectavan los tròces de rota enquitranats. L’alba revelèt un paisatge espectaclós de la savana africana, del flume als baobabs en passant pels vilatges de casas tradicionalas.
L’acuèlh a Kolda foguèt grand! Los representants de SYSED e de la FJPA èran a la gara rotièra a m’esperar. La primièra jornada se passèt dins un ambient agradiu, ai pres mon primièr repais preparat per las fèmnas, amb los òmes de la familha qu’es a mitat Peul, a mitat Mandinga e de religion musulmana.
Mancarai pas de vos parlar de tot aquò dins las cronicas que seguiràn. En particular suls Peuls, la tribú de Baydi que me disiá el meteis:”un vertadièr Peul –lo nomada, e non pas lo sendentari que soi ieu– es qualqu’un que fa beure sa vaca abans son filh”.
Lo projècte agricòla pòt començar, los dons generoses recoltats sus internet an ja permetut de finançar la reparacion de la motò (27400F) que me permet de rescontrar los païsans. Me soi ja desplaçat dins un vilatge de brossa, a la broa del flume Casamança, un endrech meravilhós ont se cultiva de polidas causas.
La familha Ndiaye que m’aculhís, amb Mossà a costat de ièu e Baydi al centre, sos mainatges, sa fèmna e un amic.
_____
Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Bòn astre dins lo compliment d'aqueu projècte ! Fa plaser de n'aver de resson en occitan.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari