Opinion
Cau sauvar la democracia (o es ja tròp tard?)
La Democracia n’es pas quicòm de definitivament aquesit, la cau saber guardar qu’es tostemps atacada, mès la cau tanben milhorar, qu’èm pas arribats encara sonque a una fòrma haut o baish aproximativa, tan aluenhada de l’idèa originau deu “poder au pòble” engibanat per sons creators. Dempèi 1189 e la declaracion deu comte de Tolosa, la situacion de la democracia en Occitània a coneishut bons e marrits moments. Cau pas, totun, mesclar aquesta idèa dambe la de “libertat d’expression” o de “pluripartisme”, nocions ligadas, mès diferentas.
Desesper
Per la debuta d’aquesta annada 2014, èm acarats a una grèva miaça de cap a nòste sistèma çaquelà dejà fòrça imperfèit, pr’amor que passa largament los limits de çò que’s pòt acceptar. Ajudada peu silenci eishordaire deus mèdias, aquesta manòbra dangerosa s’apèra “Aliança transatlantica de comèrci e d’investiment”.
Lo 14 de junh de 2013, lo conselh de los ministres deus 28 païses de l’Union a balhat un mandat a la comission europenca ende negociar dambe los Estats-Units una associacion transatlantica peu comèrci e l’investiment. Dens los 46 articles deu mandat, s’i tròban l’accès au mercat, l’acòrdi generau suu comèrci deus servicis, los drets de proprietat intellectuala, mès tanben l’AMI, l’Acòrd Multilaterau per l’Investiment, que lo Jospin refusèc en 1998, mès que torna sus la taula.
Aquò vòu díser que’s decidís adara de causas que pertòcan largament totis los aspèctes importants de nòsta vita vitanta. Son somés tanben a la discutida las activitats de servici: educacion, santat, asseguranças, transpòrt, distribucion de l’aiga, etc, que deveràn estar consideradas coma mercanderias e doncas liuradas a la concurréncia. Dit dambe d’autes mots, la comission, un aròu de foncionaris non-elegits, es a batalar a l’esconut de saber se serà possible d’importar carn e lèit dambe ormònas, poralha clorada, semo OGM, o de trèger gas d’esquist per fracturacion idraulica, etc … Per astre, sabèm que las granas multinacionalas temptan pas brica d’influenciar los comissaris per una accion de lobbiatge, sonque un “cervèth malaut” pòt imaginar una causa atau…
Una brava remesa en causa de totas nòstas lutas dempèi bèra pausa ende conservar un mòde de vita que nos agrada e que presèrva nòstes dròlles.
En contra de çò que pervist la constitucion francesa suus tractats comerciaus, aqueras decisions ne seràn pas sosmés a la ratificacion deus parlaments!
Mès es pas acabat, i a encara piéger: es pervist que, en cas de conflicte sus una nòrma o sus una lei entre una firma e un govèrn, l’arbitratge serà balhat per una estructura privada non-elegida que decidarà soleta e de la quau las decisions seràn shens d’apèl. Aquesta estructura existís dejà dens l’encastre de l’Organizacion Mondiala deu Comèrci e a condemnat l’Union Europenca de pagar centenats de milions de dolars aus productors de buòu dambe ormònas de creishença coma desprofieit pr’amor de l’interdiccion d’importacion. En resumit, Lori Wallach, l’avocata americana directora de l’Observatòri Ciutadan deu Comèrci Globau (Public Citizen’s Global Trade Watch) explica: “Devath un tau regime, las entrepresas aurén la possibilitat de bloquejar politicas de santat, de proteccion de l’environament o de regulacion de la finança mesa en plaça per tau o tau país en le clamar damns e prejudicis davant tribunaus extrajudiciaris.”
La soscadissa que nos cau miar es de nos demandar quin ròtle jògan los nòstes governaires, la boca pleada deu mot “democracia” e que, a l’amagat, nos aprestissen un avenidor tan escuranhós contra nòstas causidas, nòsta cultura e nòsta sensibilitat. E los podèm encara créser, nos ahidar a eths? Vam de cap, s’es pas déjà hèit, a la fin de çò que nos demorava de democracia? Ça’m par.
Espers
De l’aute costat deu paisatge filosofic e politic, vaquí una iniciativa originau que nos balha mès d’esper. A la eleccions europenca de junh, uns ciutadans an decidit d’apitar listas aperadas “Democracia Reala”. Un concèpte au paréisher navèth e interessant. Sus qué s’empara?
“Dens lo sistèma politic actuau, los elegits an un mandat representatiu. Aquò vòu díser que son pas ni conta-rotlables, ni sancionables, ni revocables, ni quitament deveders de cap aus electors. De mès, los elegits son la preda d’interès privats de totis, que’us aluenhan la màger part deu temps de l’interès generau.
Ende lutar contra aquò, peu purmèr còp, a las eleccions europencas de junh, se presentaràn listas de ciutadans caduts au sòrt. La tòca d’aquestas listas serà de vos tornar lo poder politic en vos perméter de votar sus cada projècte lei. Lo ròtle deus elegits “democracia reala” se limitarà au de simple portaire. Haràn pas que transméter las resultas de las consultas popularas au parlament europenc. “Mandat imperatiu” es lo nom que’s balha a aqueste tipe de mandat.”
Podèm reconéisher aquí l’idèa de caduda au sòrt cara a l’Etienne Chouard, suu modèle de las originas de la democracia dens la Grècia antica, mès tanben lo concèpte libertari de “mandat imperatiu”.
Un aute element que nos pòt balhar un drin mès d’esper de cap a un avénguer meslèu incèrt: lo movement deus Colibris. Amassats a l’entorn de l’agricultor, escrivan e pensador de soca argeriana Pierre Rabhi, aquestes ausèths se perpausan de soscar sus com bastir un monde vertadèrament ecologic e juste per “talhèrs ciutadans”, “accions localas”, “utís d’intelligéncia collectiva”, e sustot Iniciativas Ciutadanas Europencas.
Aquestas iniciativas, pauc coneishudas, son a la disposicion deus ciutadans europencs ende perpausar a la Comission un projècte de lei (Se cau brembar que lo parlament a pas l’iniciativa de las leis). Cau totun qu’aquestas demandas venguèssen d’au mens un million de personas demorant dens sèt país diferents de l’Union. Sufís pas que de crear un comitat d’au mens sèt estatjants de sèt estats de l’Union en edat de votar (18 ans levat Austria on la majoritat es a 16 ans). Sus la pagina dedicada de la comission, se poden véser las ICE en cors. Podètz causir la lenga, mès tot n’es pas revirat en totas las lengas, unas son pas sonque en anglés. Vaquí exemples: “Iniciative ende un vapotatge liure”, “Weed like to talk” (L’atz comprés pr’amor que “cadun parla anglés”, s’agís de legalizar lo cannabis), “L’educacion es un investiment, la prenguèm pas en compte dens nòstes deficits publics”.
Solide, lo camin de la creacion deu comitat de ciutadans dinc a la votacion de la lei es long. Cau trobar los signataires dens l’espaci d’un an deu depòst de la perpausicion enlà, se que non l’iniciativa es declarada obsolèta, coma la “Directive européenne sur les vaches laitières” o “L’initiativa europenca peu pluralisme deus mèdias”.
Aquò nos vòu provar que, dambe un drin d’imaginacion, se poden imaginar solucions au malandrèr generau de nòsta societat malauta deu mesprètz deus elèits, shens pr’aquò apitar barricadas o botar lo huec a las bastidas publicas.
Dinc a un punt…
Desesper
Per la debuta d’aquesta annada 2014, èm acarats a una grèva miaça de cap a nòste sistèma çaquelà dejà fòrça imperfèit, pr’amor que passa largament los limits de çò que’s pòt acceptar. Ajudada peu silenci eishordaire deus mèdias, aquesta manòbra dangerosa s’apèra “Aliança transatlantica de comèrci e d’investiment”.
Lo 14 de junh de 2013, lo conselh de los ministres deus 28 païses de l’Union a balhat un mandat a la comission europenca ende negociar dambe los Estats-Units una associacion transatlantica peu comèrci e l’investiment. Dens los 46 articles deu mandat, s’i tròban l’accès au mercat, l’acòrdi generau suu comèrci deus servicis, los drets de proprietat intellectuala, mès tanben l’AMI, l’Acòrd Multilaterau per l’Investiment, que lo Jospin refusèc en 1998, mès que torna sus la taula.
Aquò vòu díser que’s decidís adara de causas que pertòcan largament totis los aspèctes importants de nòsta vita vitanta. Son somés tanben a la discutida las activitats de servici: educacion, santat, asseguranças, transpòrt, distribucion de l’aiga, etc, que deveràn estar consideradas coma mercanderias e doncas liuradas a la concurréncia. Dit dambe d’autes mots, la comission, un aròu de foncionaris non-elegits, es a batalar a l’esconut de saber se serà possible d’importar carn e lèit dambe ormònas, poralha clorada, semo OGM, o de trèger gas d’esquist per fracturacion idraulica, etc … Per astre, sabèm que las granas multinacionalas temptan pas brica d’influenciar los comissaris per una accion de lobbiatge, sonque un “cervèth malaut” pòt imaginar una causa atau…
Una brava remesa en causa de totas nòstas lutas dempèi bèra pausa ende conservar un mòde de vita que nos agrada e que presèrva nòstes dròlles.
En contra de çò que pervist la constitucion francesa suus tractats comerciaus, aqueras decisions ne seràn pas sosmés a la ratificacion deus parlaments!
Mès es pas acabat, i a encara piéger: es pervist que, en cas de conflicte sus una nòrma o sus una lei entre una firma e un govèrn, l’arbitratge serà balhat per una estructura privada non-elegida que decidarà soleta e de la quau las decisions seràn shens d’apèl. Aquesta estructura existís dejà dens l’encastre de l’Organizacion Mondiala deu Comèrci e a condemnat l’Union Europenca de pagar centenats de milions de dolars aus productors de buòu dambe ormònas de creishença coma desprofieit pr’amor de l’interdiccion d’importacion. En resumit, Lori Wallach, l’avocata americana directora de l’Observatòri Ciutadan deu Comèrci Globau (Public Citizen’s Global Trade Watch) explica: “Devath un tau regime, las entrepresas aurén la possibilitat de bloquejar politicas de santat, de proteccion de l’environament o de regulacion de la finança mesa en plaça per tau o tau país en le clamar damns e prejudicis davant tribunaus extrajudiciaris.”
La soscadissa que nos cau miar es de nos demandar quin ròtle jògan los nòstes governaires, la boca pleada deu mot “democracia” e que, a l’amagat, nos aprestissen un avenidor tan escuranhós contra nòstas causidas, nòsta cultura e nòsta sensibilitat. E los podèm encara créser, nos ahidar a eths? Vam de cap, s’es pas déjà hèit, a la fin de çò que nos demorava de democracia? Ça’m par.
Espers
De l’aute costat deu paisatge filosofic e politic, vaquí una iniciativa originau que nos balha mès d’esper. A la eleccions europenca de junh, uns ciutadans an decidit d’apitar listas aperadas “Democracia Reala”. Un concèpte au paréisher navèth e interessant. Sus qué s’empara?
“Dens lo sistèma politic actuau, los elegits an un mandat representatiu. Aquò vòu díser que son pas ni conta-rotlables, ni sancionables, ni revocables, ni quitament deveders de cap aus electors. De mès, los elegits son la preda d’interès privats de totis, que’us aluenhan la màger part deu temps de l’interès generau.
Ende lutar contra aquò, peu purmèr còp, a las eleccions europencas de junh, se presentaràn listas de ciutadans caduts au sòrt. La tòca d’aquestas listas serà de vos tornar lo poder politic en vos perméter de votar sus cada projècte lei. Lo ròtle deus elegits “democracia reala” se limitarà au de simple portaire. Haràn pas que transméter las resultas de las consultas popularas au parlament europenc. “Mandat imperatiu” es lo nom que’s balha a aqueste tipe de mandat.”
Podèm reconéisher aquí l’idèa de caduda au sòrt cara a l’Etienne Chouard, suu modèle de las originas de la democracia dens la Grècia antica, mès tanben lo concèpte libertari de “mandat imperatiu”.
Un aute element que nos pòt balhar un drin mès d’esper de cap a un avénguer meslèu incèrt: lo movement deus Colibris. Amassats a l’entorn de l’agricultor, escrivan e pensador de soca argeriana Pierre Rabhi, aquestes ausèths se perpausan de soscar sus com bastir un monde vertadèrament ecologic e juste per “talhèrs ciutadans”, “accions localas”, “utís d’intelligéncia collectiva”, e sustot Iniciativas Ciutadanas Europencas.
Aquestas iniciativas, pauc coneishudas, son a la disposicion deus ciutadans europencs ende perpausar a la Comission un projècte de lei (Se cau brembar que lo parlament a pas l’iniciativa de las leis). Cau totun qu’aquestas demandas venguèssen d’au mens un million de personas demorant dens sèt país diferents de l’Union. Sufís pas que de crear un comitat d’au mens sèt estatjants de sèt estats de l’Union en edat de votar (18 ans levat Austria on la majoritat es a 16 ans). Sus la pagina dedicada de la comission, se poden véser las ICE en cors. Podètz causir la lenga, mès tot n’es pas revirat en totas las lengas, unas son pas sonque en anglés. Vaquí exemples: “Iniciative ende un vapotatge liure”, “Weed like to talk” (L’atz comprés pr’amor que “cadun parla anglés”, s’agís de legalizar lo cannabis), “L’educacion es un investiment, la prenguèm pas en compte dens nòstes deficits publics”.
Solide, lo camin de la creacion deu comitat de ciutadans dinc a la votacion de la lei es long. Cau trobar los signataires dens l’espaci d’un an deu depòst de la perpausicion enlà, se que non l’iniciativa es declarada obsolèta, coma la “Directive européenne sur les vaches laitières” o “L’initiativa europenca peu pluralisme deus mèdias”.
Aquò nos vòu provar que, dambe un drin d’imaginacion, se poden imaginar solucions au malandrèr generau de nòsta societat malauta deu mesprètz deus elèits, shens pr’aquò apitar barricadas o botar lo huec a las bastidas publicas.
Dinc a un punt…
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Cal salvar la democracia o es ja tròp tard ? Es ja tròp tard, pauròt ! Plan tròp tard ! Un exemple ? Dins l'exagòn, los electors a votat a esquèrra plan majoritàriament dins las comunas, dins los cantons, dins los conselhs generals e regionals, a l'assemblada nacionala e a la presidéncia; lo quite sentat qu'èra sempre a dreita es passat a esquèrra. E adara, qué ? La politica francesa, coma o mòstra aqueste bèl article, es sempre mai liberala, sempre mai a dreita, al mesprès mai que total de la volontat electorala. Es mòrta la democracia. Mòrta e sebelida. Colibris o pas, la cal reviscolar, tornar bastir de cap en cima. Es plan tròp tard per salvar qué que siá !
Trobaretz d'aures espers de cambiament sur lo site "bouger la vie ( l'onglet science et conscience-congres de toulouse)" . La sciença, la filosofia, son en plena mutacion. Seria bon d'attelar l'occcitanisme a d'aquelas novelas ideias. Adissiatz.
Mercés plan per l' article e l'informacion sus Colibris. Que coneshèvi dejà lo P. Rabhi ; qu'ei un òme esmiraglant mès ara que m'ineresssa la soa associacion.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari