De tostemps, los que tenen lo poder, empachan tot vam sociau naveth…
 
Medish se contan lo contrari,  lo poder s’agrada plan mei d’un pòble qu’espèra tot d’eths, atau com los auserons au niu se gahan la becada.
 
Es una causa que sovent me pertòca: los politics son tostemps a prométer los mejans d’un avenidor milhor e pas jamei aperan lo monde a inventar doman. La creacion sociau es lor maine, s’ic guardan per eths. Es una causa plan coneishuda que “lo pòble es un gran mainat” que sap pas e pòt pas soscar de si medish.
 
Atau prengúrem rendetz-vos a la Region Aquitània,  per poder gahar lo drèit de participir a l’elaboracion de la “politica linguistica occitana”. De refús en silenci, acabèrem d’estar recebuts per la responsabla dau partit daus Verds.
 
Demandèrem una causa tota simpla: que la paraula dau tarrenc, daus que tot au long dau jorn mian batalha per la cultura nòsta, sii arcuelhuda e escotada. Sonque volèrem portar pèira a l’istòria navèra que se diuré bastir.
 
La Dauna nos escotèt longament, tota aimabla, un brave sonríser a la boca. Segura de son esfèit, quan àgim acabat de charar nos dishut: “Vatz estar totafèit contentats, sem a apitar un navèth «Institut Culturau» que sa tòca serà de miar la politica linguistica”.
 
Volúrem ne saber un chic mei sus aquesta meravilhosa qu’anava reviscolar l’occitan en Aquitània e demandèrem la possibilitat de participir au projèit de creacion.
 
La Dauna començava de s’alaissar: “Ne’n sauratz pas mei prau moment, los elegits que son a soscar, mes un còp l’ahar apitada, solide i aurà representativitat”.
 
Quan tot sii acabat?
 
Los elegits soscan e lo país que creba.
 
Los elegits vòlen “reviscolar l’iniciativa”, tirar de las ressorgas navèras e crear daus emplècs. D’estudis economics en Instituts saberuts, tota una còla s’amolona per gessir de las leis, daus reglaments e de las campanhas de comunicacion.
 
Mes lo país que creba. Embarrats que son dens l’ideia que lo monde sonque sabon consumir e aubeïr, los politics an desbrombat la hisança.
 
Embarrats qu’es dens la consomacion, lo pòble  tanben qu’a desbrombat la hisança: qui gausaré encara pensar de partejar sas idèias dab los autes? L’objectiu medish de participacion a la vita colectiva a desapareishut de la paraula politica d’on que vèni.
 
Fau díser que vint ans d’escòla, de vergonha  e de paur de l’engana, pòrta mei a la docilitat que non pas a creacion… E tots qu’avem viscut aqueths vint ans d’escòla o chic ne’n manca.  
 
Fin finau, dens l’ahar, digun compren pas mei digun. A fòrça de promesas mancadas, los politics an acabat d’estar credibles, qu’ic saben plan, mes au lòc  de jogar la hisança, d’avoar que lo poder vertadèir lo i a escapat de longa, contunhan lo maishant jòc dau messorga. E lo monde s’agradan  mei de romegar, com un mainatge encolerat, de sautar sus tota escadença de repotegar que non pas de forçar las pòrtas e d’impausar de participir au hat de tots. Es tostemps mei aisit de criticar e d’endromir tota consciéncia colectiva. Atau pas de presa de risc, pas de critica possibla.
 
La paur a remplacat l’accion. E lo país que creba … Dinc a quan?