L’associacion patrimoniau de Linhan de Bordèu nos portèt quauques poèmes en gascon atau de revirar per lora revista anuau. Per lo monde d’aquesta associacion, cap de suspresa: i avot dens lo vilatge un escrivan gascon qu’es mòrt dens la purmèira mitat dau sègle XX. Èram nosauts esbaudits: un poèta de mei dens la lenga nòsta, un d’aqueths poètas de vilatge, artesans, curats o regents, que causiren d’escríver en occitan. Egau, en aqueste temps, tant prep de Bordèu, solide que n’èran pas numerós los que encara utilisavan lo gascon dens la vita-vitanta.
 
Alavetz, perqué? Que portèt lo Jan Maurici a utilisar atau  “lo patoès “?
 
Una de las causas que de tostemps m’espanta dens la cultura d’Òc, es la sua riquessa literària. Com se pòt qu’una lenga que docetament s’atura, deisha d’estar parlada, e s’en·honsa dens una situacion diglossica, pusqui atau desvelhar lo desir d’escriut?
 
Digun pòt seriosament pensar que los poetas occitans daus dus darrèirs sègles ne coneishèvan pas la situacion de la lenga, tots o casí ne’n prenen la defensa, tots o quasi an çò purmèir escributs poesia, atau com una fòrma de literatura braca e de mei bon compréner. Los escrivans dau sègle passat coneishèvan perfeitament la situacion de la lenga e sabèvan que chic de monde sauré legir las òbras.
 
Alavetz, son de las rasons militantas que miaren atau una tropa de gens a gahar la pluma en occitan? Solide, la defensa de la lenga entrava dens la causida, mes qui a assajat sonque qu’un còp d’escríver, sap la pena e l’engadjament que tot aquò damanda… Lo militantisme pòt pas justificar tant de trabalh.
 
Dens la segonda partida dau sègle XIX, lo vam creat per l’organizacion felibrenca, amuisha l’eficacitat dau colectiu, mes lo Felibrige eth-medish es gessit d’un renaviu vasut dempui la fin dau sègle de las Lutz.
 
La question damòra donc sancèira: que pòt miar un artista a utilisar la cultura d’Òc, en tot saber que condemna la sua òbra a un usatge redusit? Solide quauquaren d’enrasigat dens un afectiu qu’escapa a la rason e que daubuns ligan au sentit d’identitat. Mes tot aquò es plan mauclar e mau-coneishut.
 
Egau lo problema es pas d’estricta retorica, e aquò, au mens per duas bonas rasons:
La riquessa literària de la lenga d’Òc damòra la milhora de las asseguranças de suber-víver, au mens, com gatge de cultura e de creacion artistica. Un prestigi indispensable per combàter l’ideia localista dab una certa eficacitat: quan la literatura es universau, la lenga que la pòrta s’amerita de guardar una plaça. Segur dempui los trobadors, son una tropa de  “grans “ escrivans occitans. Mes lo passat serà lèu desbrombat s’ i a pas una creacion de uei per lo tirar dau desbrom. Sem condemnats per subervíver a gessir daus escrivans naveths. Serà de mei en mei mau-aisit dab lo retrèit de l’us de la lenga e la baishada dau vam colectiu que podèvan passar las escòlas felibrencas. L’artista occitan serà de mei en mei sol…
 
Fin finau, podem supausar que la motivacion nòsta, voi díser la motivacion militanta, diu estar hòrt prep de la de l’escrivan: çò que càmbia es mei lo biais de díser mes çò que vòu per l’un vòu autant per l’aut.
 
Compréner lo camin afectiu e socio-culturau de l’artista passat e a venir, es benlèu donc ajudar de compréner l’occitanisme sancèir… N’avem plan hrèita per poder engreishar las tropas.
 
La recerca damòra oberta praus sociològs e psicològs.