Anèm, es pas cada jorn. Benlèu qu’es l’edat. Estant joen, l’averí pas hèit. M’averé agradat benlèu una carrièra d’avocat. Solide, mès lavetz, d’avocat deu Drac. Anèm …
 
Adara que soi mes vielh, comenci d’estar tocat per la compassion. Une pujada de religiositat? Cresi pas. Mès çò de segur, èi pas mes l’esperit tan agut que non pas abans. Comenci de relativizar. Es grèu, mètge?
 
Me’n vau vos parlar de la shètra manifestacion que’s debanèc ongan lo 26 de genièr devath lo nom de  “Jorn de Colèra “ e de la quau Pascau Sebat a dejà parlat dens las colomnas deu Jornalet.
 
Shètra non pas peu nombre de participants (entre 17 000 e 120 000 personas segon las honts, coma de costuma) mès per las marridas idèas qu’i rossegavan. La crida màger de la manifestacion èra  “la demission de François Hollande “. Enfin, i avèva pas qu’aquò dens las reivindicacions deu monde presents. L’iniciativa venguèva d’un collectiu ciutadan aperat precisament  “Jorn de Colèra “, nascut sus la telaranha a l’imatge de la Manif pour tous o deu Printemps Français, formacions nebulosas de dreta opausaires au maridatge omosexuau. Aqueste collectiu se ditz gessit de la societat civila e en dehòra de tota apartenéncia a un partit politic.
 
Aperava a manifestar contra: la matracada fiscala, la misèria païsana, lo caumatge, l’insecuritat, la falhita de l’Educacion Nacionala, la destrusida de la familha, lo mesprètz de l’identitat francesa, las atacas contra la libertat e lo negament de la democracia. Un polit programa, un horra-borra gaujós deu quau uns militans d’esquèrra s’i retrobava tanben sus uns punts au mensh.
 
La lista de las organizacions sòcias deu collectiu es particularament longa: un cinquantenat de formacions de las quaus, en dehòra deus movements de dreta nacionalista (Génération patriote, Reconquête républicaine, La Ligue francilienne), se tròban grops de contribuidors (Collectif en colère contre l’éolien industriel, Contribuables en révolte, Mouvement pour la Liberté de la Protection Sociale, Rassemblement des Contribuables français, Tous ensemble contre l’écotaxe, Les Vaches à lait), opausaires a l’evolucion de la societat per rasons màgerment religiosas (Camping pour tous, Civitas, Collectif Famille Mariage, Collectif pour l’Enfant, Journée de retrait de l’Ecole), representants de culturas minorizadas, sustot bretona (Bonnets Rouges Nantais, Soutien breton), sostengs au pairs privats de dret de visita (Papas en colère), anti-ritmes escolaris (Bonnets blancs), anti-energia eoliana (Collectif en colère contre l’éolien industriel), ensems corporatius (Les Paysans c’est l’Avenir, Collectif des Avocats Libres), anti-Hollande (F.E.C. Hollande !, la Gauche m’a Tuer, Hollande dégage, Hollande m’a tué, Stop-Hollande) e formacions de mau identificar (les Enfants des Terraux, Move Human, Free Word Academy).
 
Se hèi la lista de tot aqueth mescladís galòi, podi díser shens paur de m’enganar que’m situi jo complètament au reboish d’aquesta vision deu monde, quitament se sentissi tanben una colèra difusa de cap a la situacion economica, politica, democratica e culturala deu nòste país, tanvau de l’Estat que l’englòba. Puèique lo partit au poder a l’etiqueta  “esquèrra “, son los de dreta que manifestan, lavetz que los d’esquèrra son adromits quan la politica miada es la medisha. Aqueste magia s’apèra la manipulacion o la democracia electiva.
 
E doncas una manifestacion atau, aquò qu’apèra los mèdias. Enfin, pas tostemps. Prenguètz per exemple França 2, la cadena deu servici public d’informacion. Avèva de qué hèr un polit reportatge dambe entrevistas de manifestants, de qué aucupar una minutas deu jornau. E ben pas brica. N’i avoc pas sonque una segondas consacradas a  “tustadas violentas per la fin de la manifestacion Jorn de Colèra qu’an opausat joens a fòrças de l’òrdi. “ Sus aquò uns imatges furtius de siloetas escuras au bèth miei de fumigèns. Calèva pas guastar lo temps en riscar d’abracar la rubrica deu dimenge (lo preciós Paroles de Français) on son entrevistats parisencs sus subjèctes d’actualitat escosents coma las benalèjas nueitivas deu president sus son escotèr.
 
Per astre, i a Canal+ e lo Petit Journal. L’emission a plan relaiat la diversitat de las protèstas: contra la taxa suus shibaus, contra las eolianas, pr’amor que las PME son pas pro sostengudas, contra la Sécu. Shens de pérder un parat de’s trufar, los jornalistas que deishèn rossegar los microfòns suus trepaders ende enregistrar paraulas grèvas de gropuscules ultra-nacionalistas (deus quaus l’Œuvre Française) que cridèvan graciosèrs coma  “Juif, França es pas tua “, quitament se una part cridèva  “CRIF, França es pas tua “. Mès sabèm qu’es lo Petit Journal e que s’es hèit l’especialitat de mostrar tot çò que caleré estujar, dens un esperit raspaire gaihasent que’s trufa sovent deus politicians e deus jornalistas. A pas mancat de filmar los nazilhons qu’an mandat uns trucs de pè o qu’an jetat canetas de bièrra a lors esquipas.
 
Uns jorns mes tard, lavetz que, entertant, la Manif pour Tous e sons 80 000 (o 500 000) participants èra passada per París e Lion, vaquí que, un còp de mes a Canal+, a l’emission La Nouvelle Edition, lo jornalista e discjoquèi Ariel Wizman nos torna servir lo medish subjècte, una seria de tres reportatges suu Jour de Colère. Tres tablèus que presentan tres aspèctes especifics de la manifestacion: purmèr dia los reialistas, dusau dia los qu’òdian los mèdias, e lo tresau jorn los  “quenelaires “, que son venguts ende dehéner la libertat d’expression. La séquencia on un grop martèla  “Canal+ collabos! “ davant un Ariel Wizman tot risolet es fòrça amusanta. Per contra, un vielh esmalit veng lèu amiaçar l’equipa televisuala.
 
Lo jornalista apara son microfòne de cap a uns quenelaires que deishan pas sonque s’escapar uns bramats inarticulats. En comparason dambe lo reportatge deu Petit Journal, aquesta cronica ensagèc pas de presentar una vista un drin complèta de la manifestacion hèita de tris e de tras abans de denonciar los excès deus gropuscules de nazilhons. Non pas. Cau díser tanben qu’aquò es lo hèit deu montatge. Cresi que l’equipa a rodat duas o tres oras la manifestacion, mès lo subjècte a l’antena hè pas sonque uas minutas, doncas i a aquiu un efèit de lópia, e per sensacionalisme, lo jornalista nos a servit los entrevistats mes crostejants.
 
Ariel Wizman es aunèste, pensi, puèique, un còp son reportatge acabat, ça digoc: “L’èi hèit a cara descobèrta, me podètz díser qu’es un amalgama, qu’es un abracat, podètz twittar … “ Sap plan que lo format  “cronica filmada “ pòt pas le deishar la possibilitat d’estar exaustiu.
 
Mès bon, dens los entrevistas suu trepader, un hum de manifestants l’arcastèc d’un biaish rufe, òc ben, mès clar, que los jornalistas son  “collabos “. Volon díser atau que son au servici deus poderós e deu sistèma e qu’enganan lo monde dambe un punt de vista subjectiu. E aquiu me pausi la question: lo jornalista de la Nouvelle Edition a pas fin finau probat çò que los marrits romegaires disèvan?
 
A pas trobat, de 17 000 personas, un sol piro que podèva articular una frasa logica e plan bastida? A clarament amagat la preséncia deus dehensors de las Pichonas e Mejanas Entrepresas, los opausaires a l’equitaxa, los Bonets Rois, etc … Lo public estoc informat?
 
Podètz pensar que soi l’avocat deu Diable, mès imaginatz una estona. A la manifestacion per l’occitan de Besièrs, vengosse l’Ariel (o un aute de Canal+) e avosse pas muishat sonque lo grop deus Identitaris (abans que’s hascossen botar dehòra), damb una entrevista de la quau una frasas malastrugas aurén guastat l’imatge deu movement occitanista sancèr…
 
Cau doncas s’avisar a dehéner pas la libertat de paraula sonque endeu monde que pensan com nosautes, mès endeu quite Drac eth medish a còps s’i a mestièr.
 
Me hèi vielh per aquesta passa …