(...) La vida es lucha despiadada
nadie te ayuda, así, no más,
y si tú solo no adelantas,
te irán dejando, atrás, atrás.
¡Anda muchacho y dale duro!
La tierra toda, el sol y el mar,
son para aquellos que han sabido
sentarse sobre los demás.

Me lo decía mi abuelito
me lo decía mi papá
me lo dijeron muchas veces
y lo he olvidado siempre más.
. . .

José Agustín Goytisolo (1928-1999)
(Cantat per Paco Ibáñez)
 
 
Los dus gojats s’eslunhavan de cap au camin. Lo mei gran teneva lo petit per las espatlas en un gèste de proteccion e d’amistat que se passa de las paraulas.
 
Aqueths mainatges son daus sauvatges, per eths cap d’escòla, cap de rendetz-vos, cap d’activitats obligatòrias. Liures com l’aire, viven atau com boha lo vent en una petita comunautat de dròlles que despenen amassa las jornadas.
 
Me diratz: On son los pairs?
 
S’aucupan lo temps a emplenhar la biaça, quan se pòt emplenhar. La libertat que deishan aus mainats, es la que viscoren petits: vendrà lèu lo temps de vàser gran e farà trobar de que minjar… Alavetz los jòcs seràn acabats: lo temps mainadèir es cortet: l’adolescença n’existis pas per eths. De cap a 16 ans ven lo maridatge e l’entrada dens la vita.
 
Los dus dròlles s’eslunhavan cap au camin, e jo pensavi qu’i avè bèra pausa que n’aví pas vist atau dus gojats tant prigondament ligats.
 
Las causidas educativas de uei mian mei los mainats nòstes a la mauhisança e a la concuréncia que non pas a l’amistat e a la proteccion daus auts. Son de las nòtas a gahar, las mei bonas com possibles, e milhoras que la dau vesin: de petit alà e a mesura que prava, lo dròlle que s’ensenha la concurréncia e sap que i aurà destriga. Los bons, sols, seran causits e los auts... La lista daus malurs qu’auràn de patir aqueths auts que hèi talament paur au petit que, solide, li farà estar un daus ganhaires. Los pairs, rosigats eths tanben per la paur, son d’espiar tostemps lo trabalh dau nin, son de contar las nòtas, son de comparar dab las dau vesin…
 
E lo mainatge sap, de tot petit, que l’amor de Pair e Mair serà de ganhar dab las nòtas e se pas jamei son de las maishantas…
 
Egau, a còps, aquò pòt arribar, i a los que ganhan e los que perden. Quan s’i tròba lo dròlle, sa vita va lèu vàser in.hernau: Regenta se fasharà, los amics se trufaràn e los pairs castigaràn.
Atau per lo “maishant eslhève” la vita es dura, de mei en mei que passan las annadas e las nhafraduras escolaras. Alavetz lo gojat que s’a tot perdut: l’amor daus auts e sustot l’amor de si medish... Sonqu’es vasut un fenhàs aus ulhs dau monde, e plan sovent aus sons.
 
Las bestiessas van engreishar a mens que lo dròlle s’embarri sus eth medish dens un silenci mauhisent.
 
Los dus gojats s’eslunhavan cap au camin. Per eths, cap de nòtas, cap d’escòla, mes tanben cap de concuréncia, cap de destriga: an de víver amassa au milhor com possible. Sauràn pas jamei legir com fau e pas jamei auràn un mestier  “daus bons”. La vita futura serà, solide, de las mau-aisidas, qu’ic saben, qu’ic vésen cada jorn…
 
Lo temps vendrà que s’en farà mainar, mes adara lo mestier de mainat es, çò purmèir, lo jòc. E la tropa de jogar e de tornar jogar tota la jornada...Amassa! Probable que los pairs i velhan: lo jòc collectiu es un fòrma d’assegurança per doman: en tot víver amassa los nins s’ensenhan la coesion e la solidaritat dens la tribua. D’aquestas depen lo subervíver de tots.
 
Dau temps de l’educacion populària, au mens trente ans i a, quan se soscava un avenidor daus milhors per l’umanitat, navèras fòrmas de jòcs estoren creadas per pedagògs. Èran los jòcs cooperatius que volèvan desmostrar e ensenhar tot l’interés sociau de la cooperación oposada a la competición. “Amassa puiràm tot” se disèva…
 
E s’espiavam de cap a las tribus?