Opinion
Un divendres de lucha
En arribant a l’ostal, aquel vèspre del darrièr divendres de genièr, trobam Ndèye e los dròlles a tresbolir suls cadierals en esperant la debuta del “grand combat”. Modou Lô, 29 ans, 110 quilos, 1 mètre 70, 16 victòrias e 1 desfacha, dintra enfin dins l’estadi Demba Diop de Dakar a 19h30, seguit per Eumeu Sène, 34 ans, 120 quilos, 1 mètre 80, 8 victòrias e 5 desfachas. Cadun de son costat, acompanhats de marabots, començan çò qu’apèlan la preparacion mistica del combat, per benlèu far fugir Marcamal! Qualqu’un escampa de lach sul cap d’Eumeu Sène pendent que Modou Lô s’estaca de ribans a l’entorn dels braces. Après un desenat de minutas de preparacion, lo combat comença dins l’arena. Los dos òmes son practicament nuds, pòrtan de cauças cortas de teissut e de ribans pendolejants. Lo primièr que metrà l’autre pel sòl ganharà la partida, qualques segondas poirián sufire. Eume Sène entamena plan son combat. Mai d’un còp, manca de far cabussar Modou Lô mas los muscles potents d’aquel jove li permeton de se tornar quilhar. A cada moment un pauc estressant, òm sentís tota Kolda tremolar… los dos luchaires se frapan a còps de ponhs e a mans nudas quand Modou Lô capita fin finala de fintar Eumeu Sène qu’acusa lo còp e que se retròba pel sòl al cap de 28 longas minutas de combat! Al meteis temps, los crits de jòia ressonan de tota lor esplendor defòra!
Ja sabiatz que lo divendres a Kolda èra un jorn pas coma los autres, consagrat a la pregària (e se o sabiatz pas es qu’avètz comesa l’error de mancar la cronica de la setmana passada, que vos cal doncas trobar e legir sul pic!), mas aquel divendres foguèt encara mai atipic! Tot comencèt plan tard dins la jornada. Plan après la scèna costumièra de 13 oras, quand las carrièras se vuèjan de lor mond, quand las mosquetas, elas, s’emplisson, e quand prenèm, Baydi e ieu, la direccion de l’ostal dins l’espèr de nos poder reculhir davant d’unes dels delicioses plats de Ndèye. Non, çò que veni de vos contar se passèt a l’entorn de 19 oras, acabavi de trabalhar al burèu e Baydi m’esperava dins l’auto per tornar a l’ostal. Al moment qu’atudavi l’ordenador, ja se podiá ausir de bruches reveladors d’un ambient particular defòra. De crits sincronizats arribavan dusca a ma fenèstra. D’ont venián, perqué? O sabiái pas encara…
Foguèt solament un còp dins l’auto que me sovenguèri que se debanava aquel jorn lo “grand combat” que veni de vos contar! A 600 quilomètres d’aquí començava a Dakar lo duèl de lucha senegalesa mai important d’aquela debuta d’annada. Per pròva, las carrièras èran mai desèrtas qu’un divendres a 13 oras. Quand vos disi desèrtas, es que i aviá vertièrament degun que se passejava… manca benlèu Marcamal que rodava solet… Del pus jove al mai vièlh, totòm s’èra amassat davant lo pòst de television mai pròche. Totas las activitats s’èran arrestadas lo temps del combat que cadun semblava de viure amb passion.
L’endeman, las cadenas de television quitèron pas de tornar mostrar la partida e los estavaniments dels espectators! La television parlèt de doas personas que moriguèron pendent lo combat d’una crisi cardiaca… es vos dire se lo combat foguèt viscut per cadun coma un moment de tension intensa! Mas aqueles espectacles organizats son plan luènh de la lucha tradicionala senegalesa. Abans, cada region aviá son biais de jogar. Los puls practicavan una lucha sens frapa mai pròcha de la lucha grècoromana. Baydi me contava que los combats se fasián après las recòltas. Lo mond anavan dins un vilatge causit a vista de nas per d’unes joves, lo mot passava rapidament e la fèsta podiá començar. I aviá pas de preparacion mistica, una pichona pregària abans la debuta del combat bastava. òm fasiá un grand fuòc, los musicians jogavan, los percussionistas percussionavan e un cercle d’òmes se formava. Se dos d’entre eles volián combatre, combatián, pel plaser e un pauc per impressionar las filhas tanben… Lo primièr buòu que passava èra tuat e la serada s’acabava per un grand repais preparat per las vilatgesas. En guisa de compensacion, la recòlta de l’annada que seguiriá començariá dins aquel vilatge que recebriá l’ajuda de totes los vesins.
Ara, an introdusit una dimension espectaclosa amb l’apondi de la frapa dins las règlas e la longa preparacion mistica eiretada de las cresenças animistas. Un grand combat coma aquel ganhat per Modou Lô es un vertadièr “show” a l’americana rapòrt a la mesa en scèna mas que demòra pr’aquò (des)organizat per de senegaleses… I pòt aver quatre o cinc grands rescontres d’aquela mena per an ont los dos luchaires, qu’apertenon a una escudariá esponsorizada, ganharián cadun almens 300 000 francs e ont despensarián d’importantas somas d’argent per las preparacions misticas. Aquela novèla lucha que se ditz “tradicionala amb frapa”, en oposicion a la “tradicionala sens frapa”, foguèt oficialament creada per armonizar lo biais de luchar, qu’èra diferent segon las comunautats, per ne far un espòrt nacional. La tòca èra que totas las comunautats poguèsson luchar amassa… e tanben que se poguèsse far un pauc de business!
Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.
Ja sabiatz que lo divendres a Kolda èra un jorn pas coma los autres, consagrat a la pregària (e se o sabiatz pas es qu’avètz comesa l’error de mancar la cronica de la setmana passada, que vos cal doncas trobar e legir sul pic!), mas aquel divendres foguèt encara mai atipic! Tot comencèt plan tard dins la jornada. Plan après la scèna costumièra de 13 oras, quand las carrièras se vuèjan de lor mond, quand las mosquetas, elas, s’emplisson, e quand prenèm, Baydi e ieu, la direccion de l’ostal dins l’espèr de nos poder reculhir davant d’unes dels delicioses plats de Ndèye. Non, çò que veni de vos contar se passèt a l’entorn de 19 oras, acabavi de trabalhar al burèu e Baydi m’esperava dins l’auto per tornar a l’ostal. Al moment qu’atudavi l’ordenador, ja se podiá ausir de bruches reveladors d’un ambient particular defòra. De crits sincronizats arribavan dusca a ma fenèstra. D’ont venián, perqué? O sabiái pas encara…
Foguèt solament un còp dins l’auto que me sovenguèri que se debanava aquel jorn lo “grand combat” que veni de vos contar! A 600 quilomètres d’aquí començava a Dakar lo duèl de lucha senegalesa mai important d’aquela debuta d’annada. Per pròva, las carrièras èran mai desèrtas qu’un divendres a 13 oras. Quand vos disi desèrtas, es que i aviá vertièrament degun que se passejava… manca benlèu Marcamal que rodava solet… Del pus jove al mai vièlh, totòm s’èra amassat davant lo pòst de television mai pròche. Totas las activitats s’èran arrestadas lo temps del combat que cadun semblava de viure amb passion.
L’endeman, las cadenas de television quitèron pas de tornar mostrar la partida e los estavaniments dels espectators! La television parlèt de doas personas que moriguèron pendent lo combat d’una crisi cardiaca… es vos dire se lo combat foguèt viscut per cadun coma un moment de tension intensa! Mas aqueles espectacles organizats son plan luènh de la lucha tradicionala senegalesa. Abans, cada region aviá son biais de jogar. Los puls practicavan una lucha sens frapa mai pròcha de la lucha grècoromana. Baydi me contava que los combats se fasián après las recòltas. Lo mond anavan dins un vilatge causit a vista de nas per d’unes joves, lo mot passava rapidament e la fèsta podiá començar. I aviá pas de preparacion mistica, una pichona pregària abans la debuta del combat bastava. òm fasiá un grand fuòc, los musicians jogavan, los percussionistas percussionavan e un cercle d’òmes se formava. Se dos d’entre eles volián combatre, combatián, pel plaser e un pauc per impressionar las filhas tanben… Lo primièr buòu que passava èra tuat e la serada s’acabava per un grand repais preparat per las vilatgesas. En guisa de compensacion, la recòlta de l’annada que seguiriá començariá dins aquel vilatge que recebriá l’ajuda de totes los vesins.
Ara, an introdusit una dimension espectaclosa amb l’apondi de la frapa dins las règlas e la longa preparacion mistica eiretada de las cresenças animistas. Un grand combat coma aquel ganhat per Modou Lô es un vertadièr “show” a l’americana rapòrt a la mesa en scèna mas que demòra pr’aquò (des)organizat per de senegaleses… I pòt aver quatre o cinc grands rescontres d’aquela mena per an ont los dos luchaires, qu’apertenon a una escudariá esponsorizada, ganharián cadun almens 300 000 francs e ont despensarián d’importantas somas d’argent per las preparacions misticas. Aquela novèla lucha que se ditz “tradicionala amb frapa”, en oposicion a la “tradicionala sens frapa”, foguèt oficialament creada per armonizar lo biais de luchar, qu’èra diferent segon las comunautats, per ne far un espòrt nacional. La tòca èra que totas las comunautats poguèsson luchar amassa… e tanben que se poguèsse far un pauc de business!
Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari