Opinion
Dins l’occitanisme, ont son las fremas?
Tèxte legit
Polèm pensar al títol de la famosa cançon “Ont son las fremas?” dal cantaire soïssa Patrick Juvet. Mas lo subject es d’autant mai grèu que concèrna la mitat de l’umanitat, la part complementària als òmes, que son subrerepresentats dins lo mitan occitanista.
Lo pes de las fremas es sovent mal avalorat. Son elas que dònan naissença a tant d’occitanas e occitans, mas perqué trobariam al final mas d’occitanistas òmes que fremas? Que s’es passat entre la naissença e l’atge de paraula per poler filtrar tant de fremas?
Pasmens dins la transmission, an un ròtle important. E dins la representacion de la literatura occitana, quant avèm d’autoras?
Un argument basic seriá de dire que -ancara ancuei- las fremas an un doble trabalh, lor trabalh e aquel de s’ocupar dals enfants. Gràcia a l’evolum de la societat, de mai en mai de paires pilhan part a l’educacion. Mas los estudis mòstran que malgrat aquò, ben sovent las fremas fan mai d’òbras domesticas.
Un amic me diiá que sa grand foguèt mandaa en pension a Valença per qu’empare ben a parlar lo francés. Li avián dich que trobariá un marit en cas que parlesse lo francés. E coma aquò, via aquela mena de pseudo “promocion linguisticosociala” que la pression sus las fremas se faguèt. A l’epòca èran quasi exclusivament las fremas que s’ocupavan dals pichons, que los educavan, que li donavan a manjar e que li parlavan e donca èran agents de francizacion de la populacion. Après, se los pichinets èran pron curisoses polián ancara emparar l’occitan a l’aurelha (bilingüisme passiu), en escotar parlar los ancians dins lor vilatge ò lor quartier. Quantas personas me diguèron: “capisso tot mas sabo ren parlar” ò “quora èro pichin, se parlava ben e capissio tot”. E s’èran pron degordits, polián quitament se metre a parlar (bilingüisme actiu): “parlavo amb ma grand mas quora defuntèt, posquèro plus parlar”. Que segon las regions d’uns volián parlar occitan “qu’entre grands” per de discussions de “grands”: per galejar sota la cinta ò per que los pichins capissèsson ren . E d’autres se genavan ren per parlar occitan als pichins, perqué veián ren perqué seriá lo magistre que li deviá dire coma parlar a son pichin.
Los òmes, els, pòlon parlar occitan, a costat dal francés. La societat lor laissa la possibilitat de far los gals de vila, parlar occitan ambals amics, a las bòchas, a la caça, sus la plaça ò dins l’entrepresa de maçonariá. E ver que son totjorn mai numeroses a parlar ancuei los òmes que las fremas. Al revenge, remarqueriam que las fremas que parlavan occitan lo parlavan qualitativament mielhs que los òmes (un parlar mens francizat per exemple). Que dins los òmes que dián que parlan la lenga, se tròba de totes los nivèls de competença en lenga.
La visibilitat de las fremas dins l’occitanisme es de melhorar, autrament l’occitanitat caminariá que sus una camba e per l’estabilitat e caminar dins l’avenir que li en cas doás.
Lo pes de las fremas es sovent mal avalorat. Son elas que dònan naissença a tant d’occitanas e occitans, mas perqué trobariam al final mas d’occitanistas òmes que fremas? Que s’es passat entre la naissença e l’atge de paraula per poler filtrar tant de fremas?
Pasmens dins la transmission, an un ròtle important. E dins la representacion de la literatura occitana, quant avèm d’autoras?
Un argument basic seriá de dire que -ancara ancuei- las fremas an un doble trabalh, lor trabalh e aquel de s’ocupar dals enfants. Gràcia a l’evolum de la societat, de mai en mai de paires pilhan part a l’educacion. Mas los estudis mòstran que malgrat aquò, ben sovent las fremas fan mai d’òbras domesticas.
Un amic me diiá que sa grand foguèt mandaa en pension a Valença per qu’empare ben a parlar lo francés. Li avián dich que trobariá un marit en cas que parlesse lo francés. E coma aquò, via aquela mena de pseudo “promocion linguisticosociala” que la pression sus las fremas se faguèt. A l’epòca èran quasi exclusivament las fremas que s’ocupavan dals pichons, que los educavan, que li donavan a manjar e que li parlavan e donca èran agents de francizacion de la populacion. Après, se los pichinets èran pron curisoses polián ancara emparar l’occitan a l’aurelha (bilingüisme passiu), en escotar parlar los ancians dins lor vilatge ò lor quartier. Quantas personas me diguèron: “capisso tot mas sabo ren parlar” ò “quora èro pichin, se parlava ben e capissio tot”. E s’èran pron degordits, polián quitament se metre a parlar (bilingüisme actiu): “parlavo amb ma grand mas quora defuntèt, posquèro plus parlar”. Que segon las regions d’uns volián parlar occitan “qu’entre grands” per de discussions de “grands”: per galejar sota la cinta ò per que los pichins capissèsson ren . E d’autres se genavan ren per parlar occitan als pichins, perqué veián ren perqué seriá lo magistre que li deviá dire coma parlar a son pichin.
Los òmes, els, pòlon parlar occitan, a costat dal francés. La societat lor laissa la possibilitat de far los gals de vila, parlar occitan ambals amics, a las bòchas, a la caça, sus la plaça ò dins l’entrepresa de maçonariá. E ver que son totjorn mai numeroses a parlar ancuei los òmes que las fremas. Al revenge, remarqueriam que las fremas que parlavan occitan lo parlavan qualitativament mielhs que los òmes (un parlar mens francizat per exemple). Que dins los òmes que dián que parlan la lenga, se tròba de totes los nivèls de competença en lenga.
La visibilitat de las fremas dins l’occitanisme es de melhorar, autrament l’occitanitat caminariá que sus una camba e per l’estabilitat e caminar dins l’avenir que li en cas doás.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Segur que sui per l'egalitat òme/fama, mès son de peguerias de voler forçar les causas. S 'i a mèi d'òmes que de famas dens tala o tala associacion, ont es lo problèma ? Aquò's l'asard. E pusque som egaus, qué sanjaré qu'i aujussi mèi de famas ? :)
Car Laurenç,
Per leis occitanas, es una long istoria de religion... de mairas... d'ostau e de fogau, dau monde de defora e dau monde de "dedins "...de poders .... de la parola... deis alienacions a l'istoria de França e seis sistemas ...etc,etc.
Lo saben totei . Per lo cambiament e l'avenidor: es a elei de voler faire lo necessairi ... e per aquo de
ne' n aver l'enveJa e la força.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari