Senegal es ric de mai d’una comunautat umana, caduna amb sas costumas e sa lenga. Quin mot utilizar per las qualificar? Etnia, pòble, comunautat? Aicí, en Senegal, òm aima pas tròp parlar d’etnia… òm se demanda perqué los puls serián una etnia e los occitans ne serián pas una, estant que se ditz d’una etnia qu’es un grop uman qu’a la meteissa lenga e la meteissa cultura? Parlarai doncas de las comunautats o dels pòbles que forman Senegal per utilizar pas un mot estigmatizant. Lo país compta mai d’un vintenat de comunautats e doncas una diversitat culturala e lingüistica rica. Quitament dintre una meteissa comunautat traparetz de diferéncias culturalas e lingüisticas talas coma ne podètz trapar entre Roergue e Cabardés. Per exemple los puls del nòrd de Senegal auràn de costumas e un parlar diferent dels del sud.
 
Los puls fulakunda m’an aculhit fa ja dos meses. Ne sabi doncas un pauc mai sus l’istòria d’aquel pòble que representa una proporcion importanta de la populacion senegalesa. Un còp èra, los puls aurián traversat un Sahara encara verd abans de se venir installar sus las tèrras casamancesas. Serián originarias del Pròche Orient e d’unes dison qu’aurián benlèu d’originas josievas. Las pinturas rupèstras trobadas dins las balmas de Sahara testimònian del lor passatge dins la region coma las caunas del Puèg Mèrle testimònian del passat nòstre. Es dificil de datar los diferents viatges d’un pòble nomada en cèrca continuala d’una pastura generosa pels tropèls. Çò segur es que uèi, los puls son presents dins mai d’un país african coma Mauritània, Mali, Nigèr, Chad, Nigèria, Burkina Faso, Guinèa, la Guinèa Bissau, la Sierra Leone o Libèria. Aquela tièra de païses nos daissa imaginar lo trajècte d’un pòble, benlèu partit d’Egipte, en direccion de l’èst e per lo qual sola l’immensitat de l’Ocean Atlantic poguèt arrestar la caminada bèla. Los puls aurián tanben viatjat amb una religion, l’islam, qu’aurián portada dins totes aqueles païses. De lor origina fins a uèi, los puls evolucionèron diferentament segon las regions, jos l’influéncia d’autres pòbles, mas pertot ont se tròban los poiretz reconéisser al tench clar de lor pèl, a lor talha pichona e a lor lenga qu’es lo pul (pulaar).
 
Baydi, mon òste, es un pul originari del nòrd de Senegal, prèp de la frontièra amb Mauritània, e fa mai d’un vintenat d’annadas que demòra en Fuladu, al sud del país. Es el, l’ancian institutor, que m’assabenta d’una bona part de çò que pòdi contar dins las cronicas. Es el, per exemple, que m’expliquèt lo foncionament social dels puls del nòrd de Senegal. Tres grandas classas socialas se pòdon diferenciar: los nòbles, los artisans e los esclaus. Ennaut, los mai nòbles son los pastres que son vertadièrament considerats coma los mai respectables estant que s’ocupan de las vacas. Al meteis nivèl son plaçats los guerrièrs e los qu’ensenhan lo Coran. Los artisans son recampats en castas que los ligams entre elas son plan codificats. Per cada còr de mestièr existís una casta, aital i a la dels fabres, dels daurièrs, dels griòts, dels pescaires, dels guitarristas, dels sabatièrs, dels boscatièrs, dels joielièrs, dels terralhièrs, etc. Enfin, tot enbàs, i a los esclaus que devon servir los mai nòbles.
 
La persisténcia d’aquelas castas es deguda a las règlas del maridatge. Los nòbles, coma los esclaus, se pòdon maridar pas qu’entre eles. Aital las familhas nòblas demoraràn nòblas e las familhas servilas demoraràn servilas. Pels artisans es un pauc mai complicat: los pescaires coma los boscatièrs, que trabalhan pas al vilatge, se maridan sonque entre eles mentre que las autras castas se pòdon mesclar segon, ça que la, de còdes particulars. Per exemple, las femnas dels fabres son plan sovent de terralhièras… En abordant la complexitat d’aquelas relacions, òm compren una societat plan segmentada ont cada individú se deu contentar de far son trabalh e pas res mai. Es a dire qu’un pastre trabalharà pas jamai la fusta, un marchand pescarà pas, un fabre cultivarà pas, etc.
 
Uèi encara, aquelas règlas regisson la societat pul de la broa del flume Senegal, tot al nòrd del país del meteis nom. Los filhs o felens de guerrièrs, quitament se son uèi marchands, fustièrs o que te sabi ieu… seràn considerats coma nòbles de per lor sang. Se de personas non servilas se tròban dins la meteissa pèça qu’un esclau al moment de beure lo tè, seriá impensable que l’esclau se faguèsse méisser la famosa bevenda per una persona liura… el sol deurà aprestar e méisser lo tè! Los puls de Fuladu evolucionèron, eles, jos l’influéncia dels malinkas, pòble ont existís pas ges de casta. Aital, un pul fulakunda serà siá liure, siá esclau. Aquò simplifica los rapòrts e tanben las explicacions!
 
Las relacions umanas son doncas plan diferentas de las dels nòstres païses e influéncian fòrça lo biais de pensar e de far. Amb l’urbanizacion e la mondializacion, la societat es a se cambiar pichon a pichon, aquelas règlas se modifican segon lo biais de pensar a l’occidentala. Tan melhor pels esclaus que vendràn benlèu un pauc mai dignes, e tan pièg pels pastres que seràn segurament considerats d’ara enlà coma d’endarrierats… 










Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.