Opinion
Lo grand tresaur de la lenga occitana
Uèi, en me servissent d’aquesta setmana Mistral que sembla que s’es instaurada, voldriái aprofeitar l’escasença per far una proposicion/demanda als universitaris occitans, a las regions, als departaments, a las comunas, a las associacions occitanistas, e als militants en general, que me sembla essenciala e prigondament urgenta.
Totes sabèm ben qu’un dels tresaurs mai precioses qu’avèm de la nòstra lenga es Lo grand tresaur del Felibritge. Se tracta de l’òbra lexicografica mai importanta de la lenga occitana. E, totun, presenta dos grands problèmas: la grafia e la non-digitalizacion (numerizacion pels “franceses”).
La problematica de la grafia es simpla e pensi que totes la coneissètz: Lo grand tresaur es escrit en grafia mistralenca, çò que, de fait, pausa divèrses problèmas. Per començar, pausa un problèma ideologic: la màger part de l’occitanisme vòl una grafia unitària de basa clàssica (es a dire, la grafia dels trobadors), qu’es çò que uèi sonam grafia alibertina. Tanben pausa un problema practic: los occitanofòns qu’aprenon la lenga, aprenon a legir mai que mai en grafia alibertina, non pas en mistralenca, çò que complica las causas a l’ora de far de cèrcas dins lo diccionari del poèta provençal. E pausa un problèma de mercat: i a fòrça mond non occitan que son o serián potencialament interessats a consultar Lo grand tresaur e que non i van -o i van amb de grandas dificultats- per amor de la grafia.
La question de la digitalizacion es l’autre grand afar: la digitalizacion -e publicacion en linha- permetriá que tot individú, foguèsse d’ont foguèsse, foguèsse ont foguèsse, poguèsse consultar l’òbra lexicografica. Mas non solament aquò: tanben permetriá una cèrca fòrça mai simpla, rapida e precisa, quicòm de plan capital per la recèrca.
Alavetz, la question se pausa: perqué non adaptar a la grafia alibertina e digitalizar Lo grand tresaur? Quant costariá de far aquò? Qual deuriá pagar aquò? E qui deuriá se n’ocupar? S’un jorn i arribèssem, auriam la lenga, sus internet, fin finala lexicograficament completa: l’Alcover-Moll del costat sud e Lo grand tresaur del costat nòrd. I anam?
Totes sabèm ben qu’un dels tresaurs mai precioses qu’avèm de la nòstra lenga es Lo grand tresaur del Felibritge. Se tracta de l’òbra lexicografica mai importanta de la lenga occitana. E, totun, presenta dos grands problèmas: la grafia e la non-digitalizacion (numerizacion pels “franceses”).
La problematica de la grafia es simpla e pensi que totes la coneissètz: Lo grand tresaur es escrit en grafia mistralenca, çò que, de fait, pausa divèrses problèmas. Per començar, pausa un problèma ideologic: la màger part de l’occitanisme vòl una grafia unitària de basa clàssica (es a dire, la grafia dels trobadors), qu’es çò que uèi sonam grafia alibertina. Tanben pausa un problema practic: los occitanofòns qu’aprenon la lenga, aprenon a legir mai que mai en grafia alibertina, non pas en mistralenca, çò que complica las causas a l’ora de far de cèrcas dins lo diccionari del poèta provençal. E pausa un problèma de mercat: i a fòrça mond non occitan que son o serián potencialament interessats a consultar Lo grand tresaur e que non i van -o i van amb de grandas dificultats- per amor de la grafia.
La question de la digitalizacion es l’autre grand afar: la digitalizacion -e publicacion en linha- permetriá que tot individú, foguèsse d’ont foguèsse, foguèsse ont foguèsse, poguèsse consultar l’òbra lexicografica. Mas non solament aquò: tanben permetriá una cèrca fòrça mai simpla, rapida e precisa, quicòm de plan capital per la recèrca.
Alavetz, la question se pausa: perqué non adaptar a la grafia alibertina e digitalizar Lo grand tresaur? Quant costariá de far aquò? Qual deuriá pagar aquò? E qui deuriá se n’ocupar? S’un jorn i arribèssem, auriam la lenga, sus internet, fin finala lexicograficament completa: l’Alcover-Moll del costat sud e Lo grand tresaur del costat nòrd. I anam?
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#27 Segur es un diccionari de 1886 amb los mòts d'aquèla epòca es a diser que per lo mond d'auèi e subretot lo joventum servis pas a de ren. Nos cal un lexic amb los 3000 mòts que son de mancan a l'occitan en 2014 per viure la vida videnta d'auèi.
Ieu m'es avís que Lou Tresor dóu Felibrige es un diccionari panoccitan e enciclopedic datat (1878-1886). Es important e preciós mas concernís los especialistas . La grafia mistralenca far partida de l'istòria de nòstra lenga. Es despassada mas pas tabó. La cal pas denegar ni aver crenta de publicar de vièlhs libres ( subretot de diccionaris ! ) dins lor version originala quand i a d'amators. Lou Tresor es un vièlh libre del sègle XIX . Se l'an numerizat tan melhor, aquò deuriá sufire. Es mai riscat d'adaptar Lou Tresor que de retocar Mirèlha.
Val mai tornar far un diccionari el tanben panoccitan que correspondèssa a nòstre temps. Es aquí l'urgéncia e avèm de monde capables. Apuèi veirem.
L'adaptacion del Tresor a la grafia classica me far pensar a : "Massacre à la Tronçonneuse" (chaple a la tronçonaira).
1) Efectivament, i a una diferéncia signiicativa entre, d'una part, "numerizar un tèxte imprimit" quin que siá, çò qu'equivaldriá a ne fotografiar cadda pagina e a las passar aporès un pauc coma un diaporama e, d'autra part, tornar sasir tot aquel tèxte ja imprimit per o passar en ligam ipertèxte "intelligent". Es la meteissa diferéncia que trobarem entre la mesa en linha fotografica de totes los manescrits medievals occitans e la Concordança de l'Occitan Medieval del regretat Peter Ricketts…
2) Abans de tornar publicar informaticament en ligam ipertèxte e en grafia classica lo monument istoric mistralenc, benlèu nos caldriá plan seriosament demandar çò qu'entendèm per "un diccionari general de l'occitan". Per exemplen dispausi a l'ostal d'un "Diccionari de la llengua catalana" amb 77 000 intradas e 155 000 definicions que me permet legir totes los escrivans catalans actuals sens cap dificultat. Mas aqueste diccionari non me presenta a cada intrada una palancada de variacions localas, se que non "la fòrma generala causida". Supausi que "l’Alcover-Moll " que ne parla M. Girbau fonciona diferentament, permetent de conéisser melhor las subtilitats geolinguisticas finas del catalan, coma o fa lo TDF. Lo primièr obratge nos menariá, dins son equivalent occitan modèrne, a un diccionari fòrça preciós, un que considèri que reven a l'Acadèmia occitana d'o alestir ; mentre que l'equivalent del segond obratge, lo que perlongariá lo monument mistralenc, reven naturalament al Congrès Permanent de l'alestir. E se desmostrariá aital l'utilitat e la complementaritat d'aquelas doás institucions, mai que de perdre temps e energia en guirguilhs estèrles, coma se foguèssen en concurréncia.
#7 e qualques autres
Digitalizar : emprunt al francés que l'a manlevat a l'anglés : digit (nombre) ; « escanerizar » del francés « scanner » que l'a pres a l'anglés « to scan » e que ven del latin « scandere ».
Lo francés preconiza : numériseur e numériser mas de segur degun los emplega !
Abarrejam digitalizar, escanerizar, etc.
Me sembla que lo vèrbe « numerizar », « mumerizacion » e los autres mots com « numerizador » pòdon far l'afar, non ? sens anar s'embarrassar d'anglicismes venguts pel francés quitament se l'espanhòl (digitalizar), lo portugués (digitalisaçaõ), l'italian (digitalizzare) emplegan l'anglicisme…
#23 Se parlavas de iò aquò de segur me fa mestièr un diccionari. Deu far pas plan luenc de vints ans qu'ai pas escrit en occitan. Me cal pas doblidar de te mercejar per la bona aculhida e ton commentari amistós. De tot aquò m’en sabi pas mal, pòsquessas èsser plan rassegurat prendrai pas exemple sus tu se conthuni d’escriure. Potets amistós!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari