Me viri e me torni virar. Un còp sus l’esquina, un còp sus l’espatla… La susor que trempa ma pèl e l’aire tròp caud que polsi m’empachan de trobar rapidament lo sòm. Me torni levar per me dochar. L’aiga bolhenta que sortís de la tudelariá pena a refrescar mon còs. Lo vent, pesuc de sa calor, pòrta a ma fenèstra los ritmes binaris e la votz saturada del DJ qu’anima la fèsta improvisada per carrièras. Aqueles mescladisses de bruches faràn sonque perlongar mon insòmnia fins a doas o tres oras del matin. La pregària de sièis oras me vendrà puèi rampelar que se caldrà lèu desrevelhar de bon.  
 
La frescor matinala del mes de març es gaireben desapareguda. De longa, l’aire serà d’ara enlà sec e caud. E mai pareis que las temperaturas son pas encara montadas al maximum. Se devon pujar al delà de 45 grases, sabi pas cossí mon còs de toubaco farà per suportar aquò… Malgrat la calor e lo rambalh nocturne costumièr, me lèvi d’ora cada matin e vau pel campèstre african. Aval los joves escolans profièchan de las vacanças. Los maridatges, coma lo d’Amadou Toura, se multiplican.
 
Avèm passadas qualques jornadas vacancièras amassa amb los joves païsans escolans. Avem vist cossí far per cultivar plan coma cal las ortalissas e per estalviar un pauc d’aiga. Los mai experimentats son venguts ensenhar als mai joves cossí capitar las plantolièras, cossí aprestar la tèrra abans de semenar o cossí femar plan.
 
Lo sud de Senegal gaudís d’una pluèja abondosa de junh a octòbre mas tre lo mes de febrièr, los poses començan a s’assecar. Subretot se l’ivernada passada portèt pas tant d’aiga coma de costuma. Çò qu’es lo cas per aqueste an. Avèm doncas ensajat de protegir la tèrra dels rais violents del solelh. E per aquò far avèm utilizat de palha! Farà lèu dos meses qu’avèm començada l’experiéncia. Las èrbas nautas que secan rapidament aprèp l’ivernada constituisson una ressorsa abondosa, naturala e a gratis que permet de far çò que disèm: lo palhatge. La tèrra aparada demòra mai longtemps moissa, l’aiga s’evapora mai dificilament. Atal los asagatges pòdon èsser bravament redusits.
 
Los primièrs resultats parlan plan: sul nòstre cairat experimental, basta d’asagar cada quatre jorns en plaça d’asagar cada jorn o cada dos jorns sus un cairat sens palha. Sus mièg ectar de cebas, lo palhatge permetriá d’estalviar gaireben 80 000 litres d’aiga sus los 90 jorns que cal per far créisser las cebas. Siá 7272 asagadors d’11 litres. La tèrra protegida garda l’aiga e s’empaca pas, lo bicatge es pas mai necessari. Las malas èrbas pòdon pas créisser jos aquela proteccion, pas mai besonh de deserbar tanpauc. Mai qu’una economia d’aiga, es una brava economia de trabalh. Vint jorns consecutius serián economizats sul meteis mièg ectar de cebas.
 
N’i a que sabon ja çò que farián amb aquel temps e aquela aiga estalviats. Per d’unes seriá de temps liure, per d’autres seriá de temps per trabalhar a la vila e per la majoritat, de temps e d’aiga per far d’autras culturas…
 
Mai de 7000 asagadors estalviats dins un òrt, aquò val lo còp! L’experiéncia contunha e los resultats nos diràn cossí evolucionèt la creissença de l’ortalissa amb e sens lo palhatge. Per l’ora las cebas jos palhatge butan mai rapidament que las cebas sens palha. Las temperaturas extrèmas que m’empachan de dormir de ser privan tanben tròp lèu los bulbes de l’umiditat que lor cal per créisser. Aprèp asagatge, lo sòl nud susa bravament el tanben, e tota l’aiga s’evapora en mens d’una jornada.
 
En manipulant las chifras e en vesent lo sòl protegit sul nòstre sit experimental, dròlles e dròllas se trachèron de l’interès del palhatge. Vegèrem cossí far en practica totes ensemble per poder far puèi l’experiéncia en çò sieu suls pebròts que son a créisser. En se mesfisant dels termits, que s’atacaràn pas a la palha umida, lo palhatge poiriá resòlver mantes problèmas ligats a l’ortolatge en zòna tropicala. L’economia d’aiga es l’interès principal mas los avantatges son multiples. Las esquinas que dòlon de ser aprèp lo trimadís al camp seràn un pauc estalviadas mercés a la reduccion de l’asagatge e del trabalh manual del sòl.
 
Causa segura, lo solelh contunharà de nos far totes susar jos los tropics e se’n caldrà totjorn aparar amb çò qu’avèm! 










Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.