La sala bèla de la comuna de Kolda s’emplenava a cha petit. Los representants de las associacions localas, los diferents elegits e los jornalistas venián assistir a la presentacion del novèl projècte de l’USAID (United States Agency for International Development). Cada país del nòrd a son agéncia per ajudar al desvolopament internacional. L’USAID es la dels americans.
 
A la comuna de Kolda, nos venián presentar lor projècte de desvolopament agricòla e nutricional per la seguretat alimentària en Senegal. L’an sonat Yaajeende qu’es “un concèpte pul que comunica una dinamica d’alargament, d’amplificacion de l’abondància, de la prosperitat”. Dins la primièra part de lor presentacion explicavan que Senegal, e mai que mai las regions ruralas, sofrissián de malnutricion cronica. Per eles, aquò s’aprendriá a l’agricultura familiala tradicionala que produsís pas pro e pas çò que cal.
 
Mai de la mitat de la populacion senegalesa es rurala. Los mai alunhats de la vila cultivan per manjar e pas per vendre. De generacions e de generacions cresquèron al mièg de la forèst. Triavan las melhoras semenças d’annada en annada aprèp cada recòlta. Trabalhavan la tèrra dels aujòls plan femada pels tropèls de vacas ndama. Constituissián las resèrvas de maaja (milh), suuna (milh menut), ris, maniòc, sòrgo, milh… que permetián de viure fins a la recòlta venenta. Peis dels rius, frucha de la forèst, gombo de Bambey, lach de las vacas e galinas de l’ostal completavan lo regim.
 
Amb la colonizacion e la debuta d’intensificacion de las practicas agricòlas, las forèstes comencèron a desaparéisser. Las monoculturas s’impausèron a la màger part del territòri e los garaches foguèron abandonats. Los tropèls de vacas demesiguèron pauc a pauc. Sens vacas, pas de fems, sens vegetacion, lo sòl s’usa. Fin finala, la fertilitat del sòl demesís coma demesís lo respècte dels cicles naturals. Lo peis manca dins los rius, la frucha se rarefica, las popas de las vacas s’assecan e lo desèrt progrèssa.
 
Pels americans de l’USAID, los rurals de Senegal devon intrar dins una dinamica de resiliéncia. Devon cambiar de biais de viure per luchar contra los problèmas d’inseguretat alimentària. Mas quinas son las causas d’aquela inseguretat? Abdoulaye Mballo, jove païsan de Saré Woudou, coneguèt los tempses ont los de la brossa produsissián pro per viure “dotze sus dotze” sens pensament, coma ditz. I a cinquanta ans d’aquò, la populacion de Fuladu viviá doncas melhor que uèi. Es çò qu’avèm sonat “modernizacion” en çò nòstre que causèt la degradacion del nivèl de vida d’aqueles pòbles liures. Especialament nòstra agricutura arcaïca, malautiva e destructritz qu’avèm portada ufanosament dins un interès autre que d’ajudar los autoctòns.   
 
Al reveire equilibri agrosilvopastoral e bonjorn agrobusiness. Adieu-siatz la libertat e bonjorn las cadenas!
 
Uèi, en nom de la nutricion, los americans vòlon vendre de semenças “biofortificadas” que son pas reproductiblas. Tre que los païsans perdràn lo contraròtle de la semença, perdràn lo contraròtle de lor mestièr. Tre aquel moment, vendràn dependents de l’agroindústria. Concretament, l’USAID es a crear un malhum d’entrepresas per “ajudar” los païsans. Una s’ocuparà de produsir aquelas semenças biofortificadas que lo païsan deurà tornar crompar cada an. Una autra s’ocuparà del trabalh del sòl. Una autra vendrà los engraisses, lo compòst e los pesticidas. Una autra cromparà las produccions per las tornar vendre. Plan evidentament, las semenças, los tractors, los engraisses e los pesticidas son americans. 
 
Perqué balhar lo trabalh que sap far lo païsan a un privat? Noirir lo mond amb una agricultura pròcha dels sistèmas tradicionals, respectuosa de l’environament e de l’òme, serà possible se lo païsan demòra païsan. La vertat es qu’es pas aquò que cèrcan. Vòlon produsir fòrça per far d’argent a carga de l’environament, de la santat e del païsan.
 
Es desolant de veire que los responsables de la misèria profièchan d’aquela misèria per far d’argent. Yaajeende destrusirà l’agricultura familiala e privarà lo mond de sa libertat. Degun se levèt per protestar dins la sala bèla de la comuna de Kolda. Degun defendèt la causa païsana. Degun? Que disi ieu! Un se levèt, Baydi Ndiaye, secretari general de l’associacion SYSED. Demorarem pas sens res far. Los païsans de Fuladu an encara l’astre d’aver de semenças tradicionalas reproductiblas, an tot çò que cal per capitar a noirir lors familhas e viure liurament, perqué los encadenar?










Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.