Un còp lo repais acabat, lo lowel es mescut, lowel que vòl dire “primièr” en wolòf. Aprèp lo primièr vendrà lo segond e s’avèm léser lo tresen seguirà.
 
Beure lo tè en Senegal es pas quicòm que se fa a la lèsta. E puèi m’estimariái mai de parlar de prene lo tè puslèu que de beure lo tè! Òm lo poiriá benlèu comparar a l’aperitiu d’en çò nòstre. Un moment ont òm se retròba, ont òm es amassa. Mas aquí, en país musulman, pas d’alcòl: lo tè, sonque lo tè, pertot lo tè e cada jorn lo tè! En fach, entre sa preparacion e sa consumacion, la jornada tota es consagrada al tè. De matin, tre lo revelh, se met fuòc al carbon del fornèl pichonet. Dins la teièra color d’argent, un veirat de tè chinés “al baraka” es mesclat a quatre veirats d’aiga. La preparacion atal facha es mesa sus las brasas caudas. Al vilatge i ajustan qualques tròces de rasics del bodé. Pareis que fan una bona potinga contra lo diabèta. Mièja orada mai tard, quand la preparacion a plan bolit, aquel qu’es responsable del tè lo ven completar amb un veirat de sucre e amb lo bon na-na (menta) de Fuladu.
 
Es ora de méisser a l’orientala per lo refrescar demercé una tièra de vojadisses que daissaràn una escuma de mai en mai leugièra. Es sonque aprèp aquel long ritual de vojadisses que lo tè pòt èsser partejat amb tota l’amassada. Basta de tornar metre d’aiga dins la teièra e de tornar calfar per far lo segond, puèi lo tresen que seràn de mens en mens fòrts e de mai en mai sucrats. Aprèp lo tè del matin, vendrà lo de l’aprèpdinnar puèi lo del vèspre e mai lo de l’aprèpsopar per los qu’an decidit de velhar un bocin.
 
Ai pas encara trapat un sol senegalés qu’aimava pas lo tè ni un que podiá passar una quita jornada sens ne beure. De Dakar a Kolda e de Kolda al mai prigond de la forèst, totòm pren lo tè. A soscar plan tot aquò es d’una logica logiciana. Beure quicòm de caud quand fa calor nos fa transpirar mai. La transpiracion es lo fenomèn natural de refrejament del còs. Beure caud quand fa calor refreja donc lo còs! Se volèm èsser mai rigorós, quand la temperatura de l’aire es mai elevada que la del còs uman, lo còs ganha en energia calorifica e s’escalfa. Per evacuar aquel demai d’energia, lo còs se met a transpirar. En s’evaporant, l’aiga pòrta amb ela las calorias responsablas del rescalfament del còs. Aumentar lo fenomèn de transpiracion demercé un tè plan caud permet doncas de se refrescar!
 
Lo clima de Senegal permet malaürosament pas de produsir de tè sus plaça. Uèi, quasi totòm beu aquel tè que ven de China. Las originas d’aquela costuma tant espandida dins lo país son mal conegudas. Se cal segurament virar cap als pòbles nòrd-africans qu’an conegut lo tè mai lèu e que l’aprèstan mai que mai coma o fan ara en Africa Negra. Es un tè que se beu fòrt e sucrat rapòrt al tè anglés que coneissèm nosautres. La dòsi de tè del primièr ne fa un plan amar. L’equilibri entre tè e sucre plaça lo segond a la frontièra entre fòrt e doç. Enfin, la dòsi de sucre del tresen amaga aisidament lo gost amar del tè verd.
 
Tota aquela teïna e tot aquel sucre permeton de luchar contra la calor assucanta d’abril. Aprèp tres meses e mièg a landar jos los tropics, n’ai facha l’experiéncia. Aviái pas encara passada una sola jornada sens beure de tè fins a aquel jorn fatidic… Èra ièr dins l’aprèpmiègjorn. Aviái pas beguda un sola gota de tè dempuèi lo matin. Lo cap me dolguèt talament fòrt que deguèri arrestar tot trabalh! Simpla coïncidéncia o vertadièra manca? Es aquela dolor d’un front brutlant qu’òm sentís aparentament quand òm oblida sa dòsi quotidiana… Se’s plan aquò: tè senegalés mai qu’una bevenda, de segur! 
 
 
 







Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.