Opinion
La fin del Caos, en occitan
Vòli inaugurar dins Jornalet una rubrica de traduccion de tèxtes classics. Per ieu, es una practica experimentala, mas que cresi totun necessària, coma ne parli dins mon article “Occitan e traduccion”. Per aiçò espèri vòstras observacions, e mai vòstras criticas, baste que sián, de sgur, constructivas. En particular, senti qualques dobtes sus “Febè”, forma atestada dins lo diccionari de Mistral, mas contrària a l’accentuacion grèga e contradictòria amb “Fèbus”. Aquí la temptativa mieuna de traduccion d’un trentenat de vèrses d’Ovidi.
Abans la mar, la tèrra e lo cèl qu’o cuèrb tot, i aviá pas qu’un aspècte dins tot lo cercle de la natura. Li diguèron Caos, massa infòrma e desordenada; i aviá pas res qu’un pes inèrt, e èran amolonats al meteis endrech los semens desparièrs de las causas mal jonchas entre elas. Cap de Titan porgissiá pas encara la lutz al mond, e Febè adobava pas en creissent sas còrnas nòvas. La Tèrra penjava pas entremitan de l’aire, equilibrada per son pròpri pes. Anfitrite aviá pas encara abraçada la riba de las tèrras. Aquí ont i aviá la tèrra se mesclavan tanben la mar e l’aire. Aital se podiá pas tenir sus la tèrra ni nadar dins l’aiga, e l’aire èra escur. Res servava pas sa forma. Tot s’entrepachava mutualament, que dins un meteis còrs çò freg combatiá çò caud, çò umid çò sec, çò mòl çò dur, çò leugièr çò pesuc.
Ajudat per una melhora natura, un dieu faguèt cessar lo combat. Separèt la tèrra del cèl e l’aiga de la tèrra, e destrièt lo cèl limpid de l’aire dens. Quand aguèt desplegat e liberat del molon bòrni los elements, de biais separat los associèt a de luòcs precises per que foguèsson en armonia e en patz. Lo fuòc sens pesantor de la vòuta celestiala brilhèt e se botèt al cim de l’univèrs; lo luòc mai pròche d’el foguèt ocupat per l’aire, pr’amor de sa leugieretat; pus densa qu’aquestes, la tèrra atraguèt aval los elements mai espesses e se metèt mai bas pr’amor de son pes; l’anèl liquid prenguèt la darrièra plaça e cenhèt lo disc solid. Quand aquel dieu, qui que foguèsse, aguèt ordenat lo caos e l’aguèt separat en partidas distintas, d’en primièr en un discàs arredondiguèt la tèrra, de paur que foguèsse pas pertot egala.
Ovidi, Metamorfòsis, I, v. 5-34.
Abans la mar, la tèrra e lo cèl qu’o cuèrb tot, i aviá pas qu’un aspècte dins tot lo cercle de la natura. Li diguèron Caos, massa infòrma e desordenada; i aviá pas res qu’un pes inèrt, e èran amolonats al meteis endrech los semens desparièrs de las causas mal jonchas entre elas. Cap de Titan porgissiá pas encara la lutz al mond, e Febè adobava pas en creissent sas còrnas nòvas. La Tèrra penjava pas entremitan de l’aire, equilibrada per son pròpri pes. Anfitrite aviá pas encara abraçada la riba de las tèrras. Aquí ont i aviá la tèrra se mesclavan tanben la mar e l’aire. Aital se podiá pas tenir sus la tèrra ni nadar dins l’aiga, e l’aire èra escur. Res servava pas sa forma. Tot s’entrepachava mutualament, que dins un meteis còrs çò freg combatiá çò caud, çò umid çò sec, çò mòl çò dur, çò leugièr çò pesuc.
Ajudat per una melhora natura, un dieu faguèt cessar lo combat. Separèt la tèrra del cèl e l’aiga de la tèrra, e destrièt lo cèl limpid de l’aire dens. Quand aguèt desplegat e liberat del molon bòrni los elements, de biais separat los associèt a de luòcs precises per que foguèsson en armonia e en patz. Lo fuòc sens pesantor de la vòuta celestiala brilhèt e se botèt al cim de l’univèrs; lo luòc mai pròche d’el foguèt ocupat per l’aire, pr’amor de sa leugieretat; pus densa qu’aquestes, la tèrra atraguèt aval los elements mai espesses e se metèt mai bas pr’amor de son pes; l’anèl liquid prenguèt la darrièra plaça e cenhèt lo disc solid. Quand aquel dieu, qui que foguèsse, aguèt ordenat lo caos e l’aguèt separat en partidas distintas, d’en primièr en un discàs arredondiguèt la tèrra, de paur que foguèsse pas pertot egala.
Ovidi, Metamorfòsis, I, v. 5-34.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#8 B’atz rason. Los tèxtes mei antics deu Testament ancian que remandarén au sègle VIIIau av. J.-C. La Teogonia d’Esiòde, ad aqueth medish sègle VIIIau ! E Grècia qu’estó de temps perdut importadora de mites e religions orientaus…
Mes fòrças mites de la Bíblia que la davantejan de mantun sègle (au mei baish !) en d’autas culturas (l'acadiana, per exemple). Los manlhèus de l’ua tradicion tà l’auta que son (e qu’èran ja) çò de frequent. Atau que’m sembla çò d’estonant que seré de ne pas trobar mantua correspondància enter los mites de pòbles qui èran en contacte…
#6 Es pro malaisit de saber, amb tot aqueles textes sul mite de la creacion, s'es l'un que manlèva a l'autre o ben l'autre que manlèva a l'un... Chau benlèu se remembrar que Ovidi es contemporanèu de Jèsus... e que la genèsi, segurament, es estada escricha ben abans aquel tèxte...
Ai totjorn pensat que se tot aqueles tèxtes se semblan, es que vènon d'una tradicion comuna, un pauc coma tota las lengas indo-europencas an la meteissa raiç...
Mas benlèu que desparle un pauc, i a benlèu d'especialists aqui...
Coma siái pas capable de legir Ovidi dins lo tèxte, siái pas d'una granda ajuda. Mas es de tot biais un plaser de legir aquela revirada !
Osca per aquela polida traduccion !
És impressionant aquesta alta qualitat traductològica directament del text original -Joan Barceló és un expert- en bella llengua occitana. Les llengües les fem els parlants i el prestigi ha d'anar de dalt a baix i de baix a dalt. S'ha de perdre la vergonya i s'ha de fer audible i -per tant- audible l'occità per tot arreu.
#4 Surprenent ? Bò… Lo testament ancian qu'a manlhevat fòrças mites anteriors o vesins, entà'us reciclar / adobar a la soa saussa.
Plan bona idèia. Una pichòta remarca amistosa e modèsta sus las negacions qu'auria vist escrichas de manièira classica:"non aviá res qu'un pes inèrt" .Adieu siatz e ten te fièr.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari