Tot en esperant que mon taxi “sèt plaças” s’emplene, engolissi ma darrièra bocada de “glacet” artisanal al follere (mai conegut jos lo nom wolòf de bissap). Nombrosas son las femnas qu’aprèstan aqueles delicis glaçats dins de saconèls de plastic transparent. Subretot a partir de la frucha del baobab (boae en pul) e de las flors de l’agreta (follere en pul). Ara qu’ai plan tot chucat fins a la darrièra gota, lo saconet de plastic voide me demòra entre los dets. Inconscientament, mon cap voldriá qu’aquel tròç de plastic demorèsse dins mas mans fins que vegèsse una escobilhièra sul mieu camin. Lo problèma es que i a pas d’ecobilhièras en Senegal!
 
Lo taxi brossa Peugeot 505, arrengat en monoespaci, pòt enfin quitar Kolda per Dakar. Daissam la capitala de Fulaadu per rejónher la capitala del país. Gàmbia e sas ribas fan ensemble un autre país al dintre de Senegal que pòrta lo nom del flume, governat per un dictator delirant. Es el meteis que decidiguèt de barrar sas frontièras aprèp mantes meses de manifestacions dels sindicats senegaleses dels transpòrts en comun. Reclaman un assopliment de las mesuras doanièras per poder traversar lo país mai simplament. Per anar de Kolda a Kaolack es mai logic de passar sus Gàmbia que de far lo “grand torn” per Tambacounda… Pr’aquò necessita de traversar un país estrangièr amb lo qual las relacions son pas forçadament bonas… Los gambians supòrtan pas l’idèa qu’òm pòsca traversar Gàmbia sonque per passar d’un costat a l’autre de Senegal, sens interès pel pichon tròç de país traversat… Lo passatge del flume se fa demercé un transbordador que fa passar las veituras d’un costat a l’autre. Estant que cap de projècte de pont per passar Gàmbia capitèt pas, atal foncionna lo sistèma dempuèi d’annadas e d’annadas… Dins la meteissa ora, sortissètz de Senegal, dintratz en Gàmbia, passatz lo flume, sortissètz de Gàmbia e tornatz intrar en Senegal. Los gambians ensajan de vos reténer lo mai longtemps possible en çò d’eles per vos far crompar almens de beure e de manjar!
 
Per malastre, lo jorn que me calguèt montar a Dakar, lo brave president gambian barrèt completament sas frontièras. Lo taxi brossa faguèt doncas lo “grand torn”. A 6 oras del matin, quand fasiá encara una temperatura rasonabla, la 505 prenguèt la direccion de Velingara. Mentre que teniái encara mon saconet de plastic entre las mans, los païsatges d’escobilhas se succediguèron fins a Tambacounda. Ont metre aquel fotut tròç de plastic? Sabi ben cossí fan lo mond aquí. Sabi ben que pòdi pas causir. Me cal getar aquò per sòl... Mas, aprèp gaireben quatre meses passats aquí, es totjorn per ieu un vertadièr suplici de far aquò!
 
S’un senegalés pòt repetir aquel gèst aisidament de longa, sens èsser arrestat per d’escrupuls, me cal a ieu un brave moment abans de daissar tombar vergonhosament mon escobilha per sòl. Del saconet de plastic per l’aiga fresca, al saconet per los “glacets” en passant par las botelhas e los botelhons, lo senegalés getarà instintivament e naturalament l’embalatge voide per carrièras. En acabant de dejunar a Tambacounda, me retròbi encara un còp amb lo saconet ont me metèron l’entrepan, lo jornal dins lo qual lo pleguèron e lo gòt de plastic ont beguèri mon cafè dins las mans… Per sòl! O cal getar per sòl! Cossí far autrament?
 
Meteis desfilat de tèrras desbosigadas e cobèrtas d’escobilhas de Tambacounda fins a Dakar. Païsatges desolants, un temps descarats per las monoculturas colonialas e ara polluits per la santa valorizacion del petròli: lo plastic. I a qualques annadas enrèire, i aviá pas ges de plastic dins la vida vidanta en Senegal. Ara s’as set, crompas una botelha de plastic que te meton dins un saconet de plastic (se n’i a pas dos)! Lo joves an crescut amb aquò, per eles es normal de viure amb las escobilhas per carrièras… i a pas res de desplasent.
 
Ça que la, coneissèm ben tota la negativitat d’aquela pollucion. D’un caire visuala e d’autre caire fisicoquimica. Es pas sens aver un impacte negatiu suls ecosistèmas (especialament aqüatics) e sus la santat umana. D’accions de sensibilizacion a aqueles dangièrs devon èsser entrepresas dins las escòlas. Far comprene a las generacions futuras tota l’importància de la preservacion de l’environament permetrà de conscientizar lo Senegal de deman. En parallèl, de politicas que favorizarián la reduccion de l’utilizacion de las matèrias plasticas d’un caire, e l’installacion d’una cadena de tractament de las escobilhas d’autre caire permetrián de progressar sus aquel ponch.
 
De las grandas vilas fins al vilatjòts de brossa, las escobilhas son aquí badantas per sòl… Se l’aiga de l’ivèrn las empòrta pas, òm las crèma coma òm pòt. Las bèstias venon nombrosas manjar çò que pòdon manjar e sovent morisson d’aver tròp engolit de plastic. Çò segur es que las broas de las rotas, las broas dels flumes e totas las carrièras de totas las vilas son comolas d’escobilhas.
 
Aquel viatge diurne cap a Dakar —per renovelar mon visat— me permetèt de veire lo païsatge mal sonhat de Senegal. Coma un miralh de l’estat senegalés, tròp feble fàcia als vertadièrs desfises que deuriá relevar.

  
 
 







Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.