Si le Français ne peut y aller, que le Gascon y aille !
(Michel Montaigne;  Les Essais)

 
Es una causa de las mei en mei coneishudas: i a bèra pausa que los politics an perdut tot poder de cambiar lo monde. Egau! Se passa pas una setmana shens que i agi una lei de las navèras, un reglament o un òrdi d’aplicar de tira!  Soi segur que los nòstes elegits diven atau gastar plan de temps de soscar e de charrar davant d’amolonar un abanit de mei…
 
La setmana passada, an trobat l’idèia d’ordenar lo “brevet de secorrisme” per poder gahar lo permés de menar. Una ideia que, solide, los i mercejaràn lo juns que ja diven aver: lo brevet daus colègis, l’ASSR, lo B2I, lo certificat d’Istòria de las Arts, las capacitats dau soc comun, lo nivèu II o III d’Inglés, lo bachelierat, lo permés de menar,  e solide,  n’en desbrombi a pièlas.
 
De mesureta en mesureta, de reglament en reglament, benlèu qu’esperan enganar lo monde e héser pensar que soscan encara de milhorar doman.
 
Mes l’esfèit es evident: de complicacion en complicacion de la vita vitanta, de talhas navèras en talhas navèras, i a pas arren que cambia e la realitat tusta a la pòrta: n’an pas mei lo poder d’arren! L’evolucion dau monde los i escapa.
 
Alavetz qui mia la barca? Una tropa de gents e una tropa de causas: l’economia es dens las mans de la finança e dau gran capitalisme, lo poder “regalian” dens las de l’administracion e d’una tecnocracia obsessionau. Enter los uns e los auts, los politics que hésen sonque passar, pòden sonque plegar l’esquina…
 
Au mens los i damòra los moviments sociaus prigonds? Mes l’evolucion sociau, la creishença de les ideias navèras de civilisacion escapa a las directivas volontaristas de las leis. Quan arriba la lei, i a bèra pausa que la societat a cambiat: au milhor, la politica hèi pas sonque consagrar çò que jà existiva. Per lo milhor o per lo sordèir, lo cambiament de vista dau monde se hèi sus un temps long, en tot  passar per una comunicacion directa de persona a persona. Los quites “mediàs” se tròban tirats dau jòc.
 
Alavetz que los i damòra? De manejar l’ilusion…
 
La politica culturau d’Òc n’escapa pas ad aqueste fonccionament: de comissions en instituts, la pratica linguistica arrecula a pena estujada devath quauquas hestenaus de podre de perlinpinpin. Quan se pòt esperar d’una lei un cambiament positiu, la tecnocracia s’impausa per negar tot esfèit. Au milhor, la politica seguís: i auré pas jamei ajut de classas bilinguas shens la creacion de las Calandretas! Mes cas! Que s’acabi la pression sociau e tot aquò se va desaparéisher!
 
Alavetz qui pòt sauvar la cultura d’Òc? Encara e totjorn los militants!
 
 A condicion de gardar lo poder e d’arrestar de créser que los politics, los experts e los professionaus van héser lo trabalh.
 
 A condicion de tirar las pelejòtas e d’abraçar la taca.
 
 A condicion de trobar una paraula que puscí estar credibla e utila a tots.
 
Eca…
 
De tot aquò,  n’avem jà parlat e i a de qué soscar!
 
Sols los militants, en tot passar de boca d’aurelha, pòden héser espelir una presa de consciencia dens lo pòble e atau apitar un moviment d’ideias pro larg per impausar au poder las dispausicions necessarias.
 
Anem Òc! Per la lenga occitana?